Tọa lạc trên hạ lưu sông Gành Hào, chợ nổi Cà Mau là điểm giao thương nông sản quan trọng và là nét văn hóa đặc trưng của vùng sông nước Nam Bộ. Hình thành tự phát từ nhu cầu mua bán trên ghe thuyền, chợ hoạt động nhộn nhịp từ 2–6 giờ sáng mỗi ngày, thu hút hàng trăm tiểu thương và ngày càng trở thành điểm đến du lịch sinh thái được quan tâm tại cực Nam Tổ quốc.
Giữa những dòng chảy êm đềm của sông Gành Hào, nơi nhịp sống miền Tây hòa vào từng con nước, chợ nổi Cà Mau hiện lên như một bức tranh sống động, phản ánh trọn vẹn bản sắc văn hóa sông nước của vùng đất tận cùng Tổ quốc. Không chỉ là nơi giao thương tấp nập, khu chợ còn là không gian lưu giữ ký ức, tập quán và tâm hồn người dân miền Tây qua bao thế hệ.
Vị trí và điều kiện tự nhiên đặc thù
Chợ nổi Cà Mau nằm cách cầu Gành Hào khoảng 200 mét về phía hạ lưu, thuộc địa phận phường 8, thành phố Cà Mau. Khu vực này được thiên nhiên ưu đãi với mạng lưới sông ngòi chằng chịt – điều kiện lý tưởng để hình thành nên một không gian chợ nổi. Dọc gần một cây số hai bên bờ sông, mỗi ngày có hàng trăm chiếc ghe lớn nhỏ tấp nập neo đậu, tạo nên cảnh tượng sôi động ngay từ lúc còn tờ mờ sáng.
Sông Gành Hào chịu ảnh hưởng của chế độ bán nhật triều, mỗi ngày hai lần nước lên – nước rút, điều phối nhịp sống và hoạt động giao thương của người dân. Đặc biệt, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4, khi mực nước ổn định và ít mưa, là thời điểm chợ hoạt động mạnh mẽ nhất. Không chỉ thuận lợi cho việc đi lại, đây còn là lúc các sản vật địa phương vào mùa, góp phần làm phong phú hàng hóa nơi đây.
Không có văn bản lịch sử chính thức nào xác định thời điểm ra đời của chợ nổi Cà Mau. Nhưng trong lời kể của những người dân sống ven sông Gành Hào, chợ nổi đã tồn tại từ nhiều đời nay. Ban đầu, chỉ là vài chiếc ghe nhỏ tụ tập để trao đổi gạo, cá, rau trái. Theo năm tháng, nhu cầu giao thương ngày càng lớn, số lượng ghe thuyền tăng lên, và chợ nổi dần trở thành một phần không thể tách rời khỏi đời sống của cộng đồng địa phương.
Trước năm 1975, khu chợ chủ yếu phục vụ người dân trong vùng với những mặt hàng thiết yếu. Đến những năm 1990, khi du lịch miền Tây bắt đầu được chú ý, chợ nổi Cà Mau dần trở thành điểm đến thu hút du khách. Chính quyền địa phương cũng đã có những bước đầu tư cơ bản về hạ tầng như bến đỗ ghe thuyền, khu vực dành cho khách tham quan, góp phần đưa hình ảnh chợ nổi đến gần hơn với bạn bè trong và ngoài nước.
Sản vật độc đáo – bản giao hưởng của sông nước
Chợ nổi Cà Mau là nơi quy tụ vô vàn mặt hàng nông sản đặc trưng của miền Tây. Trái cây tươi từ các miệt vườn như xoài cát, khóm, chôm chôm, dưa gang, ổi, và đặc biệt là dừa nước – một loại quả gắn liền với vùng đất ngập mặn – được treo thành từng buồng lủng lẳng trước mũi ghe, mời gọi người mua bằng vẻ mộc mạc mà chân thành.
Một nét đặc sắc riêng biệt của chợ nổi Cà Mau là sự xuất hiện của chiếu rong – loại chiếu đan bằng cây lác, mang màu sắc và hoa văn truyền thống. Đây không chỉ là món đồ gia dụng phổ biến, mà còn là sản phẩm thủ công mang đậm giá trị văn hóa, thường được chọn làm quà tặng hay lưu niệm cho du khách thập phương.
Không gian ẩm thực trên sông cũng là điều làm nên sức hút khó cưỡng của chợ. Ngay trên những chiếc ghe nhỏ, du khách có thể thưởng thức bánh xèo tôm nhảy vàng giòn, hủ tiếu Nam Vang ngọt thanh, bún riêu cua thơm lừng, hay nhâm nhi lẩu mắm U Minh đậm đà hương vị sông nước. Từng món ăn không chỉ thỏa mãn vị giác mà còn là câu chuyện kể về thổ nhưỡng, con người và tập quán vùng đất Mũi.
Trải nghiệm du lịch đặc sắc
Theo thống kê năm 2024, mỗi ngày chợ nổi Cà Mau đón khoảng 500–700 lượt khách tham quan – con số đáng khích lệ cho một điểm du lịch cộng đồng. Các dịch vụ phục vụ du khách cũng ngày càng được chú trọng: từ thuê ghe tham quan (150.000–300.000 đồng/giờ), chụp ảnh với áo bà ba, cho đến các hoạt động tương tác như tham gia buôn bán cùng tiểu thương, tự tay chọn mua trái cây hay học cách nấu lẩu mắm với người dân bản địa.
Thời điểm lý tưởng nhất để khám phá chợ nổi là từ 4–6 giờ sáng, khi bình minh bắt đầu hé lộ phía chân trời, chiếu những tia sáng đầu tiên xuống mặt nước gợn sóng. Trong khung cảnh ấy, chợ nổi hiện lên như một bức tranh thủy mặc sống động, nơi con người, thiên nhiên và văn hóa hòa quyện thành một chỉnh thể hài hòa.
Một số tour du lịch còn kết hợp hành trình đến rừng đước U Minh Hạ hay làng nghề làm muối ở Cà Mau, tạo nên chuỗi trải nghiệm toàn diện, mang lại cho du khách cái nhìn sâu sắc về đời sống và sinh kế của người dân vùng đất cực Nam Tổ quốc.
Lưu ý khi tham quan chợ nổi
Để có trải nghiệm trọn vẹn, du khách nên đến chợ vào thời gian từ 2–5 giờ sáng. Đây không chỉ là thời điểm hàng hóa còn phong phú, mà còn là lúc không khí trong lành và ít đông đúc. Vì di chuyển chủ yếu bằng ghe nhỏ, việc mặc áo phao và bảo vệ thiết bị điện tử khỏi nước là điều cần thiết. Ngoài ra, du khách cũng nên mang theo tiền mặt vì hầu hết các tiểu thương chưa sử dụng phương thức thanh toán điện tử.
Chợ nổi Cà Mau không chỉ là nơi buôn bán, mà còn là biểu tượng sinh động của văn hóa sông nước phương Nam. Trong hành trình gìn giữ và phát huy giá trị bản địa, việc kết hợp hài hòa giữa phát triển du lịch và bảo tồn truyền thống đang mở ra nhiều triển vọng cho mô hình du lịch cộng đồng. Và chợ nổi Cà Mau, với nét duyên mộc mạc và sức sống bền bỉ, sẽ mãi là điểm dừng chân đậm chất miền Tây trong lòng mỗi người từng một lần ghé thăm.
