Viêm gan C là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus viêm gan C (Hepatitis C Virus - HCV) gây ra, ảnh hưởng chủ yếu đến gan và có thể dẫn đến xơ gan, suy gan, ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới 2024 (WHO), trên toàn thế giới có khoảng 58 triệu người đang sống chung với viêm gan C mạn tính, với khoảng 1,5 triệu ca nhiễm mới mỗi năm. Tại Việt Nam, tỷ lệ người nhiễm viêm gan C ước tính khoảng 3,6% dân số, tương đương khoảng 3 triệu người, nhưng phần lớn trong số họ không biết mình mắc bệnh do viêm gan C thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng.
Bệnh có thể tồn tại dưới hai dạng. Thứ nhất là viêm gan C cấp tính, xảy ra trong vòng 6 tháng sau khi nhiễm virus. Khoảng 15-45% trường hợp có thể tự khỏi hoàn toàn mà không cần điều trị. Thứ hai là viêm gan C mạn tính, xảy ra khi virus tồn tại trong cơ thể hơn 6 tháng. Khoảng 55-85% người nhiễm HCV sẽ tiến triển thành mạn tính nếu không được điều trị. Trong đó, viêm gan C mạn tính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan, suy gan và ung thư gan.
Ảnh minh họa
Virus viêm gan C lây truyền qua ba con đường chính bao gồm: Qua đường máu (truyền máu, dùng chung kim tiêm, dụng cụ chích ma túy, dùng chung dao cạo râu, kim châm cứu, xăm hình, xỏ khuyên không tiệt trùng); từ mẹ sang con (khoảng 5-6% khả năng lây truyền từ mẹ sang con); qua quan hệ tình dục (nguy cơ thấp hơn so với HIV, HBV nhưng vẫn có thể xảy ra). Viêm gan C không lây qua thức ăn, nước uống, tiếp xúc thông thường như ôm, hôn, bắt tay, dùng chung bát đũa.
Về triệu chứng và biểu hiện lâm sàng, trong giai đoạn cấp tính: Đa số không có triệu chứng hoặc triệu chứng mờ nhạt như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, đau hạ sườn phải, vàng da. Giai đoạn mạn tính: Tiến triển âm thầm, có thể xuất hiện vàng da, phù, cổ trướng, xuất huyết dưới da... Bệnh có thể gây biến chứng xơ gan, suy gan, ung thư gan. Những đối tượng nguy cơ cao gồm: Người từng truyền máu, ghép tạng; người nghiện chích ma túy; quan hệ tình dục không an toàn; nhân viên y tế; trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm HCV; người xăm hình, xỏ khuyên tại cơ sở không đảm bảo vô khuẩn.
Hiện nay, viêm gan C có thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng thuốc kháng virus trực tiếp (DAA), hiệu quả 95-99%, thời gian điều trị 8-12 tuần. Điều trị cần được chỉ định và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa. Không tự ý bỏ thuốc hay dùng thuốc khác khi chưa có chỉ định. Để chẩn đoán, người bệnh có thể: Tầm soát kháng thể kháng HCV (anti-HCV), xét nghiệm tải lượng HCV RNA (PCR). Ngoài ra có thể làm thêm men gan, siêu âm gan, FibroScan, xét nghiệm chức năng gan.
Hiện chưa có vắc xin phòng ngừa viêm gan C. Để phòng bệnh, người dân cần lưu ý: Không dùng chung kim tiêm, dao cạo, bấm móng tay, bàn chải đánh răng; quan hệ tình dục an toàn; phụ nữ mang thai nên xét nghiệm HCV; nhân viên y tế thực hiện an toàn khi tiếp xúc máu. Người bệnh cần đi gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy triệu chứng trở nên nặng hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng mới, chẳng hạn như nôn ra máu (dấu hiệu cho thấy tổn thương gan nặng do viêm gan C mạn tính).
