Tại xã Thanh Dương, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, một phiên chợ độc đáo lại diễn ra – chợ bán mạ non. Đây là nơi bà con nông dân tìm mua những bó mạ tươi tốt để cấy dặm, khắc phục tình trạng lúa chết do sâu bệnh hay ốc bươu vàng phá hoại. Dù chỉ họp trong thời gian ngắn, khu chợ này lại vô cùng tấp nập, giúp nhiều hộ dân kịp thời bổ sung cây giống cho vụ mùa mới.
Sau Tết Nguyên đán, một phiên chợ đặc biệt lại được mở tại xã Thanh Dương, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Đây là khu chợ duy nhất trong tỉnh chuyên bán mạ non – loại cây giống thiết yếu đối với nhà nông.
Phiên chợ này diễn ra tại khu vực chợ Cồn (xã Thanh Dương), thực chất chỉ là một điểm mua bán tự phát nằm dọc theo vỉa hè quốc lộ 46. Dù gọi là chợ, nhưng nó không có các gian hàng cố định mà chỉ đơn giản là nơi tập trung của những người có nhu cầu mua và bán mạ non.
Chợ chỉ họp trong vài ngày đầu xuân nhưng lại thu hút đông đảo người mua. Đây là thời điểm bà con bắt đầu ra đồng cấy dặm lại những chỗ lúa bị chết. Vì vậy, mạ non trở thành mặt hàng được săn đón, hầu như nhà nào cũng cần đến.
Nằm ngay lối vào chợ Cồn – khu trung tâm giao thương của xã, khu chợ bán mạ non luôn nhộn nhịp. Người bán bày những bó mạ ra ven đường, người mua dừng lại chọn lựa, thương lượng giá cả, rồi mang về. Không gian tuy đơn sơ nhưng không khí giao dịch lại diễn ra rất sôi động.
Người dân địa phương cho biết, phiên chợ này hình thành do sự chênh lệch cung – cầu mạ non giữa các hộ. Những nhà gieo cấy dư thừa sẽ bán lại cho những hộ không có đủ. Vào cuối năm, bà con thường gieo mạ để chuẩn bị cho vụ mới, nhưng sau Tết, nhiều ruộng lúa bị hư hại do sâu bệnh hoặc ốc bươu vàng tấn công, khiến lượng lúa chết tăng cao. Vì thế, việc mua thêm mạ về để dặm lại là điều cần thiết.
Nguồn mạ được bán tại chợ chủ yếu đến từ những hộ gieo quá dày nên phải tỉa bớt, hoặc những nhà đã có đủ lượng mạ cần thiết cho ruộng của mình nên mang phần dư ra bán. Ngược lại, người mua thường là những hộ không có kế hoạch dự phòng hoặc chưa ươm đủ mạ.
Mỗi bó mạ được bày bán tại chợ có kích thước nhỏ gọn, chỉ bằng một nắm tay và chứa khoảng hơn 100 cây lúa. Sau khi nhổ từ ruộng, mạ được rửa sạch bớt bùn đất rồi bó lại để bán. Người bán thường xếp ngay ngắn các bó mạ trên vỉa hè, giúp người mua dễ dàng lựa chọn. Giá cả phụ thuộc vào kích thước, độ trưởng thành và giống lúa, nhưng thông thường dao động từ 10 đến 15 nghìn đồng mỗi bó. Người bán có thể thu về vài trăm nghìn mỗi ngày, trong khi người mua đôi khi phải chi từ 500 nghìn đến hơn một triệu đồng mới đủ lượng mạ cần thiết để cấy dặm cho ruộng nhà.
Những bó mạ vừa được đặt xuống đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm của người mua. Khách hàng không chỉ quan sát tình trạng sức sống của mạ mà còn hỏi kỹ về thời gian gieo và giống lúa. Những cây cao, khỏe, có rễ dài luôn được ưu tiên vì khi cấy xuống ruộng, chúng sẽ bén rễ nhanh chóng và phát triển tốt.
Nhiều người dân cảm thấy phấn khởi khi tìm mua được mạ ưng ý, bởi nếu không kịp dặm lại, ruộng lúa của họ sẽ bị giảm sản lượng trong vụ mùa mới. Ngay sau khi mua về, họ lập tức ra đồng để trồng ngay, đảm bảo cây mạ có thể bắt kịp với lúa đã gieo trước đó.
Những người bán chủ yếu là những hộ có lượng mạ dư thừa do gieo quá dày. Họ tiếc công gieo trồng nên mang bán lại cho những hộ cần. Còn người mua thì do lúa chết vì thời tiết hoặc bị ốc bươu vàng tàn phá nên buộc phải tìm mua để bổ sung vào ruộng của mình.
Phiên chợ mạ non tại xã Thanh Dương chỉ diễn ra trong khoảng 10 ngày rồi tự giải tán. Sau thời điểm này, việc cấy dặm của bà con đã hoàn tất nên nhu cầu mua mạ không còn. Nhờ có phiên chợ độc đáo này, nhiều hộ dân đã tìm được nguồn mạ cần thiết để đảm bảo vụ mùa bội thu.
