Vài năm gần đây, muối vừng đang trở thành một mặt hàng được săn đón mạnh trên thị trường, thậm chí có những sản phẩm được rao bán với mức giá lên đến 350.000 đồng/kg, phản ánh xu hướng tiêu dùng ưu tiên sự tiện lợi và giá trị dinh dưỡng.
Muối vừng từ lâu được xem là một trong những món ăn quen thuộc và giản dị nhất trong ẩm thực Việt Nam. Với nguyên liệu đơn giản gồm vừng rang, lạc và muối trắng, món gia vị này gắn liền với ký ức của nhiều thế hệ, đặc biệt là thời gian khó khi bữa cơm gia đình còn đạm bạc. Tuy nhiên, vài năm gần đây, muối vừng đang trở thành một mặt hàng được săn đón mạnh trên thị trường, thậm chí có những sản phẩm được rao bán với mức giá lên đến 350.000 đồng/kg, phản ánh xu hướng tiêu dùng ưu tiên sự tiện lợi và giá trị dinh dưỡng.
Trong ký ức của nhiều người ở nông thôn, muối vừng là món ăn luôn có sẵn trong căn bếp. Vừng trắng hoặc vừng đen được rang vàng, lạc giã dập trộn cùng muối tạo nên hỗn hợp thơm bùi, dễ ăn, phù hợp để ăn kèm cơm nóng, xôi nếp hoặc rau củ luộc. Do nguyên liệu rẻ và dễ làm, muối vừng từng được xem là món ăn “cứu đói”, phổ biến trong mọi gia đình, đặc biệt là vào những thời điểm thu nhập còn hạn chế.
Hiện nay, cùng với sự phát triển của thị trường ẩm thực và nhu cầu nâng cao chất lượng bữa ăn, muối vừng đã có nhiều biến thể mới. Ngoài phiên bản truyền thống, nhiều cơ sở sản xuất tung ra sản phẩm muối vừng “nâng cấp”, kết hợp với các loại hạt giàu dinh dưỡng như hạt điều, hạt mác ca, hạt óc chó, mè đen, hoặc cả rong biển. Những phiên bản này được người tiêu dùng thành thị ưa chuộng vì phù hợp với xu hướng ăn uống hiện đại: tiện lợi, giàu năng lượng và có lợi cho sức khỏe.
Khảo sát trên thị trường online cho thấy mặt hàng muối vừng đang được bày bán đa dạng với mức giá dao động từ 100.000 đến 350.000 đồng/kg. Sự chênh lệch giá phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng nguyên liệu và số lượng hạt được phối trộn. Một số sản phẩm cao cấp được quảng cáo gồm đến 8–9 loại hạt, có vị béo bùi đặc trưng và giàu dưỡng chất hơn loại thông thường.
Ngoài ra, nhiều cơ sở sản xuất còn giới thiệu các dòng muối vừng dành cho người ăn chay, người ăn kiêng hoặc người theo chế độ dinh dưỡng đặc biệt. Những loại này thường sử dụng muối hồng Himalaya, mè đen nhập khẩu từ Ấn Độ, rong biển sấy hoặc các loại hạt hữu cơ. Nhờ cách phối trộn mới lạ và nguyên liệu có giá trị cao, mức giá của chúng thường cao hơn đáng kể so với muối vừng truyền thống.
Theo các đơn vị kinh doanh, muối vừng đóng gói thường được bán theo hộp 200–250 g hoặc 500 g thay vì bán theo cân, nhằm đảm bảo chất lượng trong quá trình bảo quản. Muối vừng nếu tiếp xúc với không khí quá lâu dễ bị ỉu, mất độ giòn và giảm mùi thơm, vì vậy bao bì kín và bảo quản lạnh là yếu tố quan trọng để giữ hương vị. Dù cách làm muối vừng không quá phức tạp, khâu rang và bảo quản được xem là quyết định chất lượng sản phẩm, đặc biệt với các loại có trộn nhiều hạt.
Trong nhóm các sản phẩm hiện có, muối vừng mè đen đang được bán phổ biến với giá khoảng 150.000 đồng/kg. Trong khi đó, muối vừng trộn rong biển hoặc kết hợp nhiều loại hạt thường có giá từ 250.000 đến 350.000 đồng/kg, tùy thời điểm nguyên liệu đắt hay rẻ. Phần lớn người tiêu dùng chọn mua loại đóng gói nhỏ để sử dụng dần, tránh bị ẩm hoặc mất mùi.
Dù giá cao hơn trước nhiều lần, muối vừng vẫn là mặt hàng có sức tiêu thụ ổn định. Nhiều gia đình tại các đô thị vẫn giữ thói quen để sẵn một lọ muối vừng trong tủ lạnh, dùng kèm xôi buổi sáng hoặc rắc thêm vào cơm nóng cho trẻ nhỏ. Sự tiện lợi, dễ bảo quản và phù hợp với khẩu vị nhiều độ tuổi khiến sản phẩm này trở thành lựa chọn quen thuộc trong các bữa ăn nhanh.
Theo chia sẻ của một số hộ kinh doanh muối vừng handmade, nhu cầu sản phẩm tăng mạnh vào mùa đông. Đây là thời điểm người tiêu dùng ưu tiên các món ăn nhanh, ấm nóng, mà muối vừng là lựa chọn phù hợp. Ngoài nhóm khách hàng trẻ bận rộn, sản phẩm còn được ưa chuộng bởi người lớn tuổi vì dễ ăn và giàu năng lượng.
Quá trình sản xuất muối vừng hiện nay cũng được chuẩn hóa hơn để đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh và nhu cầu thị trường. Một số cơ sở sử dụng phương pháp rang chảo gang hoặc rang máy để đảm bảo độ vàng đều của hạt. Đồng thời, nhiều nơi chú trọng khâu chọn nguyên liệu – đặc biệt là các loại hạt – nhằm tránh sản phẩm bị ôi dầu, ảnh hưởng đến chất lượng. Ngoài ra, rong biển dùng để phối trộn thường là loại đã sấy giòn, cắt nhỏ, giữ được hàm lượng khoáng chất và hương vị đặc trưng.
Từ nguyên liệu nông sản bình dân, muối vừng đang dần trở thành sản phẩm thương mại hóa mạnh với nhiều phân khúc, từ truyền thống đến cao cấp. Sự chuyển dịch này phản ánh xu hướng tiêu dùng hiện đại: ưu tiên dinh dưỡng, tiện lợi và tính đa dạng trong khẩu vị. Đồng thời, đây cũng là minh chứng cho khả năng nâng giá trị của các sản phẩm bản địa thông qua cải tiến công thức và cách đóng gói.
Món ăn từng gắn liền với những bữa cơm giản dị của các gia đình Việt nay xuất hiện trong nhiều gian bếp thành thị dưới dạng đặc sản tiện dụng, giàu dưỡng chất. Dù thay đổi về hình thức và giá trị thương mại, muối vừng vẫn giữ được vị trí quen thuộc trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, vừa là hương vị truyền thống, vừa là sản phẩm phù hợp với xu hướng dinh dưỡng hiện đại.
