Không chỉ đơn thuần là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa, khu chợ nằm tại xã Muổi Nọi, huyện Thuận Châu này đã trở thành điểm hẹn văn hóa, nơi gìn giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống độc đáo của cộng đồng các dân tộc địa phương.
Trên cung đường Quốc lộ 6, cách trung tâm thành phố Sơn La khoảng 17km, ẩn mình giữa bạt ngàn núi non trùng điệp, chợ phiên Muổi Nọi hiện lên như một bức tranh sống động, đầy sắc màu và hơi thở của vùng cao Tây Bắc. Không chỉ đơn thuần là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa, khu chợ nằm tại xã Muổi Nọi, huyện Thuận Châu này đã trở thành điểm hẹn văn hóa, nơi gìn giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống độc đáo của cộng đồng các dân tộc địa phương. Nét đặc sắc nhất của Muổi Nọi không nằm ở sự phồn hoa hay tấp nập của phố thị, mà lại hiện hữu trong những hình ảnh dung dị, mộc mạc và đôi phần "lạ mắt" mà hiếm nơi nào có được.
Có lẽ, ấn tượng đầu tiên khi đặt chân đến đây là sự khác biệt trong cách bày bán hàng hóa. Khác với những khu chợ dưới xuôi hay các trung tâm thương mại hiện đại, nơi mọi sản phẩm được trưng bày trên kệ, trong tủ kính, tại Muổi Nọi, mọi thứ đều diễn ra trên mặt đất. Chợ họp mỗi tuần hai phiên vào thứ Tư và Chủ Nhật, từ tờ mờ sáng cho đến khoảng 10 giờ, hoặc có thể kéo dài hơn vào những dịp lễ, Tết. Từ khi mặt trời còn chưa lên, từng dòng người đã đổ về, người bán bày biện hàng hóa, người mua sớm đến để chọn được những món đồ tươi ngon nhất.
Một trong những hình ảnh khiến du khách không khỏi ngạc nhiên là khu vực bày bán nông cụ. Hàng chục gian hàng rộng lớn, mỗi gian có thể chiếm đến cả chục mét vuông, được trải trực tiếp trên nền đất ẩm ướt. Sản phẩm phong phú từ dao, kéo, cày cuốc cho đến các loại bẫy dính chuột, bẫy bắt hươu, nai, lợn rừng, nhím... Để có thể bao quát toàn bộ gian hàng và tiếp thị sản phẩm cho khách, những người chủ hàng luôn ở trong tư thế đứng thẳng trên những chiếc sạp cao. Những chiếc sạp này có thể được xây bằng gạch kiên cố hoặc dựng bằng gỗ mộc mạc, tạo nên một "sân khấu" độc đáo, nơi người bán trở thành "diễn viên" chính, trình bày và giới thiệu sản phẩm của mình một cách sinh động nhất. Ngay cả những mặt hàng tưởng chừng như đơn giản như thùng nhựa cũng được bày bán theo cách này, khiến khu chợ mang một nét riêng không thể lẫn vào đâu được.
Bên cạnh những gian hàng nông cụ, khu vực bán thủy sản cũng mang lại những bất ngờ không kém. Những con cá to, nặng hàng kilogram, được đánh bắt tự nhiên từ các hồ trong vùng hoặc nuôi trong ao nhà, không được giữ trong các thùng nước có sục ô-xy như ở các chợ miền xuôi. Thay vào đó, chúng được xếp chồng lên nhau gọn gàng trên những tấm ni-lông hoặc bạt trải dưới đất. Cách bày bán này không chỉ giúp người mua dễ dàng quan sát, lựa chọn mà còn thể hiện một sự tự tin về độ tươi ngon, săn chắc của sản phẩm. Hình ảnh những con cá to nằm san sát nhau, lấp lánh vảy bạc dưới ánh nắng sớm mai, tạo nên một khung cảnh giản dị mà tràn đầy sức sống.
Điểm đặc biệt nhất của chợ phiên Muổi Nọi chính là nguồn gốc của các mặt hàng. Hầu hết các sản phẩm được bày bán tại đây đều do chính người dân tự sản xuất, tự trồng trọt, hoặc thu hái từ thiên nhiên. Từ những con lợn cắp nách bé nhỏ, săn chắc thịt – một đặc sản trứ danh của vùng cao, cho đến măng rừng, rau dại, nấm, quả, và cả những loại côn trùng lạ mắt... tất cả đều được mang đến chợ. Phụ nữ tìm mua thực phẩm tươi ngon cho bữa cơm gia đình, trong khi những người đàn ông trung niên lại chăm chú lựa chọn nông cụ, phục vụ cho công việc đồng áng. Sự đa dạng, phong phú và đặc trưng của những sản phẩm này đã tạo nên một không gian chợ đầy sắc màu, nơi mỗi gian hàng là một câu chuyện về đời sống, văn hóa của người dân bản địa.
Được thành lập từ năm 2007 và sau đó được nâng cấp, xây dựng lại vào năm 2019 và đưa vào sử dụng từ tháng 6 năm 2020, chợ Muổi Nọi ngày càng phát triển và đi vào nề nếp. Chợ được UBND xã trực tiếp quản lý và điều hành, có ban quản lý chợ và đội ngũ trông giữ xe rất quy củ, trật tự. Khu vực chính của chợ là ba dãy nhà với hàng chục gian hàng cố định, trong khi khoảng đất rộng phía ngoài là nơi bày bán các loại nông sản tươi ngon. Sự quy hoạch này giúp phiên chợ vừa giữ được nét mộc mạc, tự phát của vùng cao, vừa đảm bảo trật tự, an toàn cho cả người bán lẫn người mua.
Với những nét văn hóa đặc sắc và sự độc đáo riêng có, chợ phiên Muổi Nọi không chỉ là một trung tâm kinh tế nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn các giá trị truyền thống của cộng đồng các dân tộc tại huyện Thuận Châu. Nơi đây đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của bà con, là điểm hẹn của tình làng nghĩa xóm, là nơi giao lưu văn hóa và trao đổi kinh nghiệm sản xuất. Chính vì thế, Muổi Nọi hứa hẹn sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn, đầy trải nghiệm và khám phá cho những du khách yêu mến văn hóa vùng cao, mong muốn tìm về những giá trị mộc mạc, chân thật của cuộc sống.
