Không chỉ là nguyên liệu quen thuộc để làm nước giải khát, ô mai hay siro, mơ còn có nhiều lợi ích sức khỏe. Loại quả này đứng thứ 5 trong danh sách 20 trái cây tốt nhất cho sức khỏe do một trang web ẩm thực của Anh bình chọn.
Quả mơ còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như khổ hạnh hay thanh mai (chỉ mơ xanh), có tên khoa học Prunus armeniaca thuộc họ Hoa hồng. Đây là loại quả quen thuộc ở nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt phổ biến tại Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam.
Cây mơ thường ra hoa vào thời điểm cuối đông, đầu xuân. Những chùm hoa mơ trắng hồng thanh khiết báo hiệu một mùa mới sắp đến. Sau khi đậu quả, đến khoảng đầu hè, cây mơ bước vào vụ thu hoạch. Lúc còn non, quả mơ có màu xanh lục đặc trưng, vị chua gắt và hơi đắng. Khi chín dần, vỏ mơ chuyển sang màu vàng óng hoặc vàng pha đỏ, hương thơm dịu nhẹ đặc trưng khiến ai cũng dễ dàng nhận ra.
Mơ ở các tỉnh Tây Bắc có ba giống chính: mơ má đào - vỏ ngả hồng, thịt dày và thơm; mơ bồ hóng - quả nhỏ nhưng vị đậm; và mơ lông - vỏ có lớp lông mịn, thịt giòn chua đặc trưng. Ngoài ra, còn có những loại ít gặp hơn như mơ nứa, mơ hồ bóng, mơ Vân Nam hay mơ chấm son. Dù thuộc giống nào, đa số quả mơ đều mọng nước, có vị chua thanh xen chút đắng nhẹ.
Hàng năm, mơ chỉ có một mùa duy nhất. Từ đầu tháng 3 dương lịch, người dân Tây Bắc đã bắt đầu thu hoạch mơ xanh. Thời điểm này mơ còn nhỏ, vị đắng khá rõ nên thường được dùng để ngâm rượu hoặc làm thuốc. Phải đến giữa tháng 3 và kéo dài đến đầu tháng 4 mơ mới bước vào chính vụ, lúc này quả tròn đầy, vỏ vàng đẹp mắt và có hương thơm rõ rệt nhất. Đây cũng là thời điểm giá mơ rẻ và nguồn hàng dồi dào nhất. Sang tháng 5, mơ chín vẫn còn xuất hiện lác đác nhưng số lượng giảm đáng kể do đã hết mùa.
Từ lâu, quả mơ đã được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trong ẩm thực Việt Nam. Người ta có thể ăn trực tiếp mơ tươi chấm muối, vừa chua dịu vừa giòn. Tuy nhiên, phổ biến hơn cả là mơ ngâm đường để làm nước giải khát, nước mơ để càng lâu hương vị càng ngon, màu sắc càng đẹp. Ngoài ra, mơ còn được chế biến thành mơ muối, siro mơ, mơ ngâm rượu, xí muội hay ô mai, mơ khô...
Dù được chế biến theo cách nào, quả mơ vẫn giữ được hương vị đặc trưng: chua thanh, thơm nhẹ và rất dễ chịu. Trên thị trường, quả mơ được bán với giá từ 25.000-40.000 đồng/kg. Thời điểm đầu mùa, mơ xanh ít và khan hiếm, 1kg mơ có thể lên tới 80.000 đồng.
Trong danh sách 20 trái cây tốt nhất cho sức khỏe do một trang web ẩm thực nổi tiếng của Anh bình chọn, quả mơ xếp ở vị trí thứ 5. Trung bình 100g mơ tươi (khoảng 2 quả mơ) có chứa 48 kcal và: Đường: 9g; Chất xơ: 2g; Chất béo: 0,4g; Chất đạm: 1,4g; Sắt: 0,4mg; Vitamin A: 12%; Vitamin E: 8%; Vitamin C: 12%
Không chỉ giàu vitamin, phần thịt quả mơ còn chứa khoảng 2,5% axit amin tự nhiên, chủ yếu là axit xitric và axit tartaric. Đây là những hợp chất quan trọng từng được nghiên cứu và chiết xuất để hỗ trợ khả năng ức chế vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis.
Nhân hạt mơ cũng rất giàu giá trị. Bên trong chứa tới 40% dầu hạnh nhân, khoảng 3% amygdalin cùng vitamin B15. Hoạt chất B15 được biết đến với khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa oxy trong tế bào, từ đó hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh hơn, tăng sức bền và góp phần làm chậm quá trình lão hóa.
Những tác dụng của quả mơ với sức khoẻ
Tăng cường sức khỏe xương
Quả mơ chứa hầu hết các khoáng chất quan trọng đối với sự phát triển của hệ xương như canxi, phốt pho, mangan, sắt và đồng. Nhờ đó, việc bổ sung mơ vào chế độ ăn hằng ngày có thể hỗ trợ xương phát triển khỏe mạnh, duy trì mật độ xương ổn định và hạn chế các bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi như loãng xương hay xương giòn.
Cải thiện sức khỏe đường ruột
Mơ là nguồn chất xơ dồi dào, giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa. Loại quả này chứa cả chất xơ hòa tan lẫn không hòa tan, mang đến tác dụng làm mềm phân, thúc đẩy nhu động ruột và giúp hệ tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng hơn.
Giàu chất chống oxy hóa
Không chỉ giàu vitamin và khoáng chất, mơ còn nổi bật với lượng lớn chất chống oxy hóa mạnh mẽ như beta-carotene, lutein và zeaxanthin. Những hợp chất này giúp trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào và làm chậm quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.
Hỗ trợ sức khỏe thị giác
Các nghiên cứu cho thấy quả mơ rất giàu vitamin A và vitamin E – hai dưỡng chất thiết yếu cho đôi mắt. Vitamin A góp phần ngăn ngừa bệnh quáng gà và duy trì thị lực ban đêm, trong khi vitamin E – một chất chống oxy hóa tan trong chất béo – giúp bảo vệ tế bào mắt khỏi tổn thương của gốc tự do.
Cải thiện làn da
Lượng vitamin C dồi dào trong mơ thúc đẩy quá trình tạo collagen, giúp da săn chắc, đàn hồi và hạn chế nếp nhăn. Bên cạnh đó, beta-carotene trong mơ cũng góp phần bảo vệ da trước tác hại của ánh nắng mặt trời và giảm nguy cơ cháy nắng.
Ổn định huyết áp
Nước mơ là nguồn cung cấp kali tự nhiên, giúp giãn nở mạch máu, ổn định huyết áp và cân bằng điện giải. Việc bổ sung đủ kali hằng ngày còn mang lại lợi ích lớn cho tim mạch, giảm nguy cơ đột quỵ và hỗ trợ cơ thể duy trì trạng thái thủy phân tốt.
Tăng cường sức khỏe xương khớp
Ngoài việc hỗ trợ xương, quả mơ còn góp phần bảo vệ mô sụn, giúp xương khớp dẻo dai và linh hoạt hơn. Các khoáng chất trong mơ giúp tăng mật độ xương và ức chế các enzyme phá hủy tế bào xương, từ đó giảm nguy cơ thoái hóa khớp theo tuổi tác.
