Trải qua hơn một thế kỷ tồn tại và phát triển, chợ Tam Bạc - còn được người dân địa phương gọi thân thương là "chợ Đổ" - không chỉ là trung tâm thương mại sầm uất mà còn là biểu tượng văn hóa đặc trưng của thành phố Hải Phòng.
Sau biến cố hỏa hoạn nghiêm trọng vào tháng 2/2023, chợ Tam Bạc đã được tái thiết và di dời đến địa điểm mới, mở ra chương mới trong lịch sử lâu đời của mình.
Từ "Trạm Bạc" đến "Tam Bạc" - Hành trình lịch sử một thế kỷ
Ít ai biết rằng cái tên "Tam Bạc" bắt nguồn từ sự biến âm của từ "Trạm Bạc" trong thời Pháp thuộc. Tọa lạc bên dòng sông Tam Bạc lịch sử - con sông hình thành từ thời nhà Nguyễn, khu chợ chính thức được xây dựng từ đầu thế kỷ 20 và nhanh chóng trở thành đầu mối phân phối nông sản, hàng may mặc quan trọng của cả vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Năm 1972 đánh dấu một thời điểm đau thương khi chợ bị tàn phá nặng nề trong chiến tranh phá hoại của Mỹ. Chính sự kiện này đã tạo nên biệt danh "chợ Đổ" trong dân gian, một cái tên đã theo khu chợ suốt nửa thế kỷ qua.
Theo ghi nhận từ các tiểu thương lâu năm tại đây, chợ đã trải qua nhiều biến cố, nhưng tinh thần thương mại vẫn luôn tồn tại. Sau mỗi lần đổ, chợ lại được dựng lên khang trang hơn.
Năm 2002 đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi chợ được tái thiết với quy mô 775 gian hàng trong kết cấu nhà khung thép hai tầng, trở thành chợ loại 1 do thành phố quản lý trực tiếp. Tuy nhiên, số phận một lần nữa đẩy khu chợ vào thử thách khi hỏa hoạn lớn xảy ra vào ngày 12/2/2023, thiêu rụi 664 gian hàng và buộc chính quyền phải đưa ra quyết định táo bạo: di dời hoàn toàn chợ đến vị trí mới.
Không xây dựng lại trên nền cũ, chính quyền thành phố Hải Phòng quyết định chuyển chợ Tam Bạc về khu đất Lô L13.3-CCQ3 thuộc phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng. Vị trí mới này được đánh giá cao về mặt chiến lược khi nằm đối diện trung tâm hành chính quận, gần trung tâm tiệc cưới Hoàng Thành và siêu thị Metro, tạo thuận lợi cho cả hoạt động giao thương và phát triển du lịch.
Theo thông tin từ Sở Công Thương Hải Phòng, quyết định di dời chợ nằm trong chiến lược quy hoạch đô thị hiện đại của thành phố. Tại vị trí cũ của chợ Tam Bạc, thành phố sẽ phát triển một tổ hợp thương mại-dịch vụ đa năng, trong khi vẫn đảm bảo sinh kế cho các tiểu thương với khu chợ mới rộng lớn và tiện nghi hơn.
Với diện tích lên đến 2,5 hecta, chợ Tam Bạc mới được thiết kế theo hướng hiện đại nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng văn hóa. Không gian chợ được phân chia khoa học thành khu bán hàng cố định và khu chợ đêm sôi động, đáp ứng nhu cầu của cả người dân địa phương và khách du lịch.
Không gian mua sắm đa dạng và ẩm thực đặc sắc
Chợ Tam Bạc mới vẫn duy trì ba nhóm mặt hàng truyền thống: vải vóc – may mặc (chiếm 40% diện tích kinh doanh), nông sản – thực phẩm (30%), và đồ gia dụng – lưu niệm (30%). Đặc biệt, khu vực bán vải tập trung hơn 150 gian hàng với đa dạng chất liệu từ lụa tơ tằm, vải thô đến các loại vải nhập khẩu Hàn Quốc, Thái Lan.
Các tiểu thương kinh doanh vải cho biết, sau khi chuyển về chợ mới, họ không chỉ giữ được khách hàng truyền thống mà còn phát triển thêm nhiều dòng sản phẩm mới như vải công sở và các loại vải thân thiện với môi trường để đáp ứng nhu cầu của thế hệ khách hàng trẻ.
Bên cạnh khu vực mua sắm, khu ẩm thực chợ Tam Bạc là điểm nhấn thu hút thực khách với các món ăn đặc trưng của Hải Phòng. Bánh đa cua - biểu tượng ẩm thực của thành phố cảng với sợi bánh đa dai kết hợp cùng nước dùng từ cua đồng, được bán với giá 25.000-30.000 đồng/tô, trở thành món không thể bỏ qua khi đến đây.
Ngoài ra, du khách còn có thể thưởng thức sứa đỏ Hải Phòng được chế biến từ sứa tươi ướp gia vị đặc trưng, gà tần thuốc bắc, nem tai, bánh cuốn Thanh Trì với biến tấu địa phương gồm nhân thịt nạc vai và mộc nhĩ, hay món chè đậu đen nấu từ đậu đen xanh lòng, thêm gừng và đường phèn..
Các quầy hàng hải sản khô như mực một nắng, cá thu phi-lê, cùng đặc sản bánh mì cay - phiên bản Hải Phòng của món ăn đường phố nổi tiếng, cũng thu hút đông đảo khách tham quan và mua sắm.
Mẹo mua sắm và thời điểm lý tưởng
Để có trải nghiệm mua sắm tốt nhất tại chợ Tam Bạc, khách tham quan nên lưu ý về thời điểm lý tưởng: từ 5h00-7h00 sáng là thời điểm tốt nhất để mua hải sản tươi sống và nông sản mới nhập; 9h00-11h00 sáng phù hợp để tham quan khu may mặc và thương lượng giá tốt do ít khách; còn từ 14h00-17h00 chiều là lúc thích hợp để thưởng thức ẩm thực và mua đồ lưu niệm.
Về vấn đề an ninh, khách tham quan nên để ví tiền ở túi trong, tránh mang theo nhiều tiền mặt. Cần kiểm tra kỹ hàng hóa trước khi thanh toán, đặc biệt với đồ điện tử cũ. Chợ cũng cung cấp tủ khóa cá nhân miễn phí tại các cổng cho khách hàng gửi túi xách lớn.
Tầm nhìn tương lai và định hướng phát triển
Không dừng lại ở việc tái thiết sau biến cố, thành phố Hải Phòng đang lên kế hoạch phát triển chợ Tam Bạc thành trung tâm thương mại đa năng. Theo thông tin từ UBND thành phố Hải Phòng, dự án tái thiết chợ Tam Bạc không chỉ nhằm bảo tồn giá trị văn hóa mà còn hướng tới thúc đẩy kinh tế địa phương. Thành phố kỳ vọng đến năm 2026, chợ Tam Bạc sẽ thu hút khoảng 500.000 lượt khách mỗi năm, góp phần đưa Hải Phòng trở thành điểm đến du lịch và mua sắm hấp dẫn của miền Bắc.
Với sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, chợ Tam Bạc mới không chỉ đơn thuần là một không gian mua sắm mà còn là điểm giao thoa văn hóa, nơi du khách có thể trải nghiệm nhịp sống đặc trưng của thành phố cảng Hải Phòng. Sự hồi sinh của chợ Tam Bạc sau biến cố hỏa hoạn là minh chứng cho tinh thần vượt khó và sức sống mãnh liệt của người dân Hải Phòng. Từ đống tro tàn, một khu chợ hiện đại, an toàn và giàu bản sắc văn hóa đã mọc lên, tiếp tục khẳng định vị thế "linh hồn thương mại" của thành phố trong kỷ nguyên mới.
Dù trong hình hài mới, chợ Tam Bạc vẫn mang trong mình hơi thở của lịch sử và những câu chuyện của nhiều thế hệ tiểu thương. Đây không chỉ là nơi mua bán, mà còn là điểm hẹn văn hóa, là biểu tượng kiên cường của một thành phố luôn vươn mình phát triển.
