Nổi bật giữa lòng thành phố Tân An (Long An) là chợ cũ Tân An – chứng nhân lịch sử trăm năm tuổi, nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa địa phương.
Chợ cũ Tân An được thành lập vào cuối thế kỷ XIX, khoảng những năm 1892-1893, khi khu vực này còn thuộc tỉnh Tân An cũ. Ban đầu, chợ được xây dựng nhằm phục vụ nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân địa phương và các vùng lân cận. Với vị trí địa lý thuận lợi, nằm bên dòng kênh Bảo Định, chợ nhanh chóng trở thành điểm giao thương quan trọng, thu hút thương nhân từ khắp nơi đến buôn bán.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, chợ cũ Tân An không chỉ là trung tâm kinh tế mà còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Khu vực này từng chứng kiến các cuộc khởi nghĩa, phong trào đấu tranh của nhân dân Tân An chống lại thực dân, góp phần vào công cuộc giành độc lập của dân tộc. Sau năm 1956, khi tỉnh Tân An sáp nhập với tỉnh Chợ Lớn để thành lập tỉnh Long An, chợ cũ Tân An tiếp tục phát triển, giữ vững vai trò trung tâm thương mại của khu vực.
Nằm ở vị trí đắc địa, bao quanh bởi những tuyến đường bộ tấp nập và hệ thống kênh rạch thuận lợi cho giao thương quanh năm, chợ cũ Tân An luôn mang một không khí sôi động, náo nhiệt đặc trưng của miền Tây. Du khách khi dạo bước qua từng gian hàng sẽ được đắm mình vào khung cảnh mộc mạc, gần gũi: những thau cá nước ngọt tươi rói, những bó rau xanh mướt từ miệt vườn và đặc biệt là vô vàn loại trái cây đặc sản của Long An, Tiền Giang, Bến Tre đua nhau tỏa hương thơm ngát.
Theo “Địa chí Long An”, chợ Tân An từng mang tên chợ Hưng Lợi hay chợ Vũng Gù, tọa lạc ở phía Nam kênh Bảo Định và hướng ra sông Vàm Cỏ Tây. Vị trí này từng là điểm neo đậu lý tưởng cho ghe thuyền, giúp việc vận chuyển hàng hóa diễn ra tấp nập. Dù dòng kênh Bảo Định ngày nay đã được chắn ngang, giao thông đường thủy không còn nhộn nhịp như xưa, chợ cũ Tân An vẫn giữ vững vị thế là chợ trung tâm buôn bán lớn nhất tỉnh, nơi hội tụ sản vật từ khắp các địa phương trong tỉnh và các tỉnh lân cận.
Không chỉ là nơi mua bán đơn thuần, chợ còn là bức tranh thu nhỏ về đời sống, kinh tế và văn hóa của mỗi vùng miền. Tại chợ cũ Tân An, du khách không chỉ tìm thấy hàng hóa mà còn cảm nhận được hơi thở của một khu chợ hàng thập kỷ trước. Giá cả tại đây có thể nhỉnh hơn một chút do vị trí thuận lợi, nhưng điều đó không ngăn cản du khách tìm đến, bởi trải nghiệm được hòa mình vào không khí cổ xưa, quan sát cảnh sinh hoạt mua bán của người dân địa phương mới là giá trị cốt lõi.
Vào những năm 80 của thế kỷ trước, chợ Tân An là điểm đến sầm uất với “trên bến dưới thuyền”. Những chiếc ghe từ Thủ Thừa chở chuối, từ Bến Lức chở mía đường, hay từ Mộc Hóa mang khoai mì, khoai mỡ về chợ. Mỗi dịp Tết đến, chợ lại càng tấp nập hơn, với ghe xuồng từ các tỉnh miền Tây ghé qua để giao và nhận hàng, cùng với người dân các huyện đổ về mua sắm Tết. Sát mé kênh là khu chợ cá, rồi đến dãy sạp thịt, và sau cùng là khu nhà lồng chợ với các sạp rau củ, đồ gia dụng. Chợ cũ Tân An từng là trung tâm thương mại “độc tôn” của cả tỉnh Long An, nổi tiếng với các sản vật đặc trưng miền Tây.
Hành trình khám phá Tân An sẽ càng thêm thú vị khi du khách nhận ra rằng, hai ngôi chợ mang tên Tân An – “cũ” và “mới” – không chỉ tồn tại song song mà còn bổ trợ cho nhau, tạo nên một bức tranh sinh động về sự phát triển. Nếu chợ cũ Tân An đưa du khách trở về quá khứ, thì chợ mới Tân An, đi vào hoạt động từ đầu năm 2014, lại đại diện cho sự hiện đại và tiện nghi.
Chợ mới Tân An được xây dựng quy mô một trệt, một lầu trên diện tích 1.000m² với 150 quầy buôn bán. Đây là một “người em” tiếp nối sứ mệnh của “người anh” đi trước, tiếp tục duy trì sự sầm uất và góp phần phát huy tiếng tăm của thương hiệu chợ Tân An. Sự kết hợp giữa hai thế hệ chợ tạo nên một điểm nhấn độc đáo, giúp du khách hiểu sâu hơn về cuộc sống và hoạt động mua bán của người dân địa phương qua dòng chảy thời gian.
Tuy nhiên, theo dòng chảy phát triển, những khu chợ truyền thống như chợ Tân An cũng đối mặt với không ít thách thức. Sự ra đời của nhiều khu chợ nhỏ hơn như chợ phường 2, 3, 6, 7, chợ Khánh Hậu, cùng hàng chục siêu thị và cửa hàng tiện lợi đã khiến chợ Tân An không còn giữ vị trí “độc tôn” như trước. Năm 2012, khu nhà lồng chợ cũ được tháo dỡ và xây mới, chính thức hoạt động lại vào năm 2014. Mặc dù vậy, sự sầm uất không còn như thời hoàng kim. Tầng hai của nhà lồng chợ, nơi bố trí 46 ki-ốt bán quần áo may sẵn, hiện có gần một nửa đóng cửa, dán bảng cho thuê. Tầng một cũng thưa thớt khách mua giày dép, mỹ phẩm.
Dù không còn cảnh “trăm người bán, vạn người mua”, chợ cũ Tân An vẫn giữ được một vị thế riêng biệt. Khu vực bán trái cây, hàng bông quanh nhà lồng vẫn đông đúc. Đối với nhiều người dân địa phương và du khách yêu thích nét văn hóa truyền thống, chợ vẫn là điểm đến quen thuộc. Chợ không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là không gian giao lưu, gặp gỡ, trao đổi thông tin. Nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa cộng đồng. Dù xã hội phát triển đến đâu, thói quen đi chợ vẫn tồn tại mạnh mẽ, và chợ truyền thống vẫn giữ một vị thế riêng, bền vững bên cạnh các kênh mua sắm hiện đại.
Chợ cũ Tân An, trầm mặc bước đi cùng thời gian, vẫn là biểu tượng vững chãi trong lòng người dân Long An. Đây không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời, những ký ức về một thời đã qua. Sự hiện diện của cả chợ cũ và chợ mới chính là minh chứng cho thấy Long An đang hấp dẫn du khách bằng chính sự pha trộn mộc mạc nhưng độc đáo, nơi ranh giới giữa quá khứ và hiện tại dường như chỉ là một vệt nhỏ mong manh.
Đặc trưng tuyệt vời này hứa hẹn sẽ là một trong những điểm nhấn thu hút ngày càng nhiều du khách đến với Long An, những người tìm kiếm không chỉ cảnh đẹp mà còn là trải nghiệm văn hóa chân thực, nơi quá khứ được “hồi sinh” và hòa quyện với những điều mới mẻ. Chợ Tân An, dù cũ hay mới, vẫn mãi là một “tường thành” trong lòng nhiều người, là biểu tượng sống động của một vùng đất bình dị mà ẩn chứa bao điều thú vị.
