Từng chỉ là món ăn dân dã ít người biết, loại ốc này đã trở thành đặc sản được ưa chuộng tại các quán hải sản, nhà hàng và khu du lịch ven biển, đặc biệt là ở Phú Quốc, Hòn Tre, Hòn Nghệ, Nam Du, Cà Mau hay Hà Tiên.
Trong số những món hải sản nổi tiếng của vùng biển Tây Nam Bộ, ốc tỏi là cái tên ngày càng được nhắc đến nhiều hơn trên bàn ăn của du khách sành điệu. Từng chỉ là món ăn dân dã ít người biết, ngày nay ốc tỏi đã trở thành đặc sản được ưa chuộng tại các quán hải sản, nhà hàng và khu du lịch ven biển, đặc biệt là ở Phú Quốc, Hòn Tre, Hòn Nghệ, Nam Du, Cà Mau hay Hà Tiên.
Ốc tỏi là một trong những loài ốc biển có kích thước lớn, trung bình 10 – 15 con đã nặng khoảng 1kg. Vỏ ốc có màu hồng nhạt, bóng láng ở phần đầu, phần cuối uốn xoắn tạo thành đầu nhọn, trông giống hệt tép tỏi. Chính hình dáng đặc trưng ấy là lý do cái tên “ốc tỏi” ra đời. Một số người dân biển còn cho rằng khi nướng chín, thịt ốc tỏa ra mùi thơm đặc trưng như mùi tỏi, vì thế tên gọi này càng trở nên hợp lý hơn.
Miệng ốc có màu vàng cam, trong khi phần vỏ mang tông nâu xám trơn bóng, hài hòa về màu sắc và hình khối. Nhờ vẻ ngoài đẹp mắt, vỏ ốc tỏi còn được tận dụng để làm đồ thủ công mỹ nghệ và quà lưu niệm – một nét đặc trưng thú vị trong các chợ hải sản địa phương. So với nhiều loài ốc quen thuộc như ốc mỡ hay ốc nhảy, ốc tỏi nổi bật bởi kích thước lớn và hình dáng dễ nhận biết, khiến du khách khó có thể nhầm lẫn.
Ốc tỏi sinh sống chủ yếu ở vùng biển ấm, có đá san hô và nền cát sạch. Tại Việt Nam, chúng xuất hiện nhiều ở vùng biển Nam Trung Bộ và Tây Nam Bộ như Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc, Nam Du, Cà Mau… Đây là khu vực có hệ sinh thái biển phong phú, cung cấp nguồn ốc dồi dào quanh năm cho các làng chài và nhà hàng hải sản.
Không chỉ có hương vị ngon mà ốc tỏi còn chứa hàm lượng dinh dưỡng cao. Thịt ốc tươi có màu trắng pha hồng nhạt, kết cấu săn giòn, vị ngọt nhẹ và hương mặn mòi đặc trưng của biển. Nhiều thực khách nhận xét rằng khi thưởng thức, thịt ốc vừa dai vừa béo, càng nhai càng dậy mùi thơm. Thành phần dinh dưỡng của ốc tỏi rất phong phú, giàu đạm và canxi, đồng thời chứa các khoáng chất quan trọng như kẽm, sắt, phốt pho, selen và các loại vitamin A, B6, B12. Nhờ đó, món ăn không chỉ ngon miệng mà còn giúp bổ sung dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe, hỗ trợ xương chắc, da đẹp và tăng cường hệ miễn dịch.
Ốc tỏi là nguyên liệu được các đầu bếp yêu thích bởi dễ chế biến và hợp với nhiều loại gia vị. Trong đó, phổ biến nhất là các món nướng và hấp. Ốc tỏi nướng mỡ hành là món đặc sản quen thuộc ở hầu hết các hàng quán ven biển Phú Quốc hay Nam Du. Khi ốc được nướng trên bếp than hồng, đầu bếp rưới lên một lớp mỡ hành thơm lừng, rắc thêm đậu phộng rang giòn. Hương thơm của mỡ hành quyện cùng vị ngọt của thịt ốc khiến thực khách khó lòng cưỡng lại.
Ngoài món nướng, ốc tỏi hấp sả cũng là lựa chọn yêu thích của những ai chuộng hương vị thanh nhẹ. Mùi sả tươi át đi mùi tanh tự nhiên, giữ trọn vị ngọt nguyên bản của thịt ốc. Một số quán hải sản còn sáng tạo thêm các phiên bản mới như ốc tỏi nướng muối ớt, ốc tỏi nướng tiêu đen, ruột ốc tỏi xào bơ hay ốc tỏi xào rau răm. Gần đây, món ốc tỏi xào khoai cao được xem là “tân binh” hấp dẫn trong danh sách món ngon từ ốc.
Để làm món này, người đầu bếp cần chuẩn bị công phu. Ốc tươi được ngâm nước lạnh pha ớt cho nhả hết cát, sau đó trụng sơ, tách lấy phần thịt rồi rửa lại bằng nước muối pha loãng. Thịt ốc được thái miếng vừa ăn, ướp với tiêu, hành, tỏi, ớt, gừng và nước mắm cho thấm đều. Khi xào, đầu bếp khử dầu với tỏi, cho thịt ốc vào đảo đều cùng cà chua và hành củ, thêm chút bột mì pha loãng tạo độ sánh. Cuối cùng, món ăn được bày ra đĩa, phủ khoai cao chiên giòn và trang trí rau răm, ớt đỏ tạo điểm nhấn. Món ăn có thể ăn kèm rau cải, chấm nước mắm chua cay hoặc tương ớt, vừa ngon miệng vừa bắt mắt.
Do hương vị ngon, bổ dưỡng và kích thước lớn nên giá bán của ốc tỏi tương đối cao, dao động từ 230.000 – 270.000 đồng/kg. Mức giá cụ thể phụ thuộc vào kích cỡ và độ tươi sống của ốc. Trên thị trường, ốc tỏi tươi thường được bán tại các chợ hải sản hoặc cung cấp cho nhà hàng cao cấp. Tuy nhiên, do nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, lượng ốc tỏi khai thác tự nhiên ở nhiều vùng biển Việt Nam đang giảm sút. Việc này khiến nguồn cung khan hiếm, giá thành bị đẩy lên cao, đồng thời xuất hiện tình trạng bán ốc không rõ nguồn gốc hoặc kém chất lượng.
Để bảo đảm an toàn thực phẩm và giữ đúng hương vị đặc trưng, người tiêu dùng được khuyến nghị nên mua ốc tại những cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng. Khi chọn mua, cần quan sát kỹ các đặc điểm để nhận biết ốc còn tươi: ốc sống luôn nằm chắc trong vỏ, khi chạm vào sẽ lập tức rút mình lại. Vảy ốc tươi khép kín, không có mùi lạ ngoài mùi tanh nhẹ của hải sản. Ngược lại, những con ốc có thịt mềm nhũn, thụt sâu trong vỏ hoặc bốc mùi hôi là dấu hiệu cho thấy ốc đã chết, không nên sử dụng.
Ốc tỏi không chỉ đơn thuần là một món ăn ngon mà còn mang giá trị văn hóa ẩm thực đặc sắc của vùng biển Tây Nam. Với người dân địa phương, đây là món quà từ biển, tượng trưng cho sự hào phóng của thiên nhiên và tay nghề tinh tế của ngư dân. Với du khách, ốc tỏi lại là trải nghiệm khó quên trong hành trình khám phá ẩm thực Việt Nam – nơi mỗi món ăn không chỉ có hương vị mà còn kể câu chuyện về vùng đất sinh ra nó.
Ngày nay, tại các khu du lịch biển như Phú Quốc hay Nam Du, du khách có thể dễ dàng bắt gặp những quán nhỏ bên bờ cát phục vụ món ốc tỏi nướng thơm lừng. Cảm giác ngồi bên bếp than, nghe tiếng sóng vỗ rì rào, thưởng thức miếng ốc tỏi giòn ngọt vừa lấy ra khỏi lửa là một trải nghiệm mang đậm hơi thở biển cả. Chính điều đó đã giúp món ăn này vượt khỏi giới hạn của một món hải sản thông thường, trở thành “đặc sản ký ức” của vùng biển Tây Nam trong lòng mỗi du khách.
Từ một loài ốc bình thường nơi đáy biển, ốc tỏi đã trở thành biểu tượng ẩm thực đáng tự hào của các vùng biển Việt Nam. Với hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao, hình dáng độc đáo và cách chế biến đa dạng, ốc tỏi không chỉ làm phong phú thêm bức tranh ẩm thực vùng biển mà còn góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam qua từng món ăn giản dị mà tinh tế.
