Loại cây này cho quả màu đỏ rực, mọc thành chùm, dày đặc từ sát mặt đất lên đến ngọn, tạo nên cảnh quan nổi bật giữa không gian cao nguyên rộng mở.
Cao nguyên Vân Hòa thuộc tỉnh Đắk Lắk (trước đây thuộc huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên cũ) đang trở thành điểm đến được du khách quan tâm nhờ sở hữu điều kiện tự nhiên đặc biệt, không khí mát mẻ và hệ sinh thái cây trồng độc đáo. Nơi đây được nhiều người ví như “Đà Lạt thu nhỏ” của xứ Nẫu. Một trong những hình ảnh đặc trưng nhất tại vùng đất này là loài cây có tên gọi địa phương là cây đỏ, hay còn được biết đến dưới tên dâu đất, dâu da đất. Loại cây này cho quả màu đỏ rực, mọc thành chùm, dày đặc từ sát mặt đất lên đến ngọn, tạo nên cảnh quan nổi bật giữa không gian cao nguyên rộng lớn.
Mỗi năm, vào khoảng tháng 6 đến tháng 7 âm lịch, các vườn trái đỏ tại Vân Hòa bước vào mùa chín rộ. Đây là thời điểm người dân địa phương và du khách có thể dễ dàng bắt gặp những thân cây phủ đầy quả đỏ au, căng mọng. Đa số các cây đỏ ở đây đều có tuổi đời rất dài, từ vài chục năm đến cả trăm năm. Nhờ đặc điểm trái mọc san sát theo thân, kéo dài từ gốc đến ngọn, loài cây này được xem là hình ảnh tượng trưng cho sự sung túc và gắn kết của cộng đồng cư dân sinh sống trên vùng cao nguyên.
Cao nguyên Vân Hòa nằm ở độ cao khoảng 400m so với mực nước biển, khí hậu ôn hòa quanh năm. Điều kiện địa chất, thổ nhưỡng và khí hậu tại đây phù hợp để cây đỏ phát triển tự nhiên, cho năng suất và chất lượng ổn định. Nhiều gốc cây trưởng thành cao từ 5m đến 7m, từng là cây rừng bản địa được giữ lại trong quá trình khai hoang. Người dân địa phương đã chọn lọc những cây có trái ngọt, khả năng sinh trưởng tốt để duy trì và phát triển thành nông sản đặc trưng của vùng. Dần dần, những vườn đỏ xen lẫn với các loại cây ăn trái quen thuộc như mít, xoài, hình thành một hệ sinh thái đa dạng về loài, đồng thời tạo nên lợi thế thu hút khách du lịch.
Theo người trồng lâu năm tại Vân Hòa, quá trình ra hoa – kết trái của cây đỏ diễn ra kéo dài gần 10 tháng. Vào cuối tháng Chạp âm lịch, thân cây bắt đầu xuất hiện những nốt u nhỏ. Từ đó, các chùm hoa li ti màu đỏ, vàng bơ hoặc xanh lá mọc tua tủa theo dọc thân. Giai đoạn trái còn non, quả có màu nâu thẫm. Theo thời gian, trái chuyển dần sang màu đỏ rực khi chín, kích thước lớn, vỏ căng bóng. Chỉ sau khoảng hai tháng thu hoạch, cây tiếp tục bước vào chu kỳ tạo đợt hoa mới, đảm bảo khả năng sinh sản đều đặn mỗi năm.
Năng suất trung bình của một cây đỏ trưởng thành vào mùa thu hoạch đạt từ 300kg đến 400kg. Tuy mang lại giá trị kinh tế, nhưng người dân địa phương vẫn xem cây đỏ là tài sản tinh thần của gia đình, gắn với quá trình sinh sống lâu dài trên vùng đất này. Do đó, dù có khách đến hỏi mua cây với giá cao, nhiều hộ vẫn từ chối vì không muốn đánh mất nét đặc trưng của vườn và của cả cao nguyên.
Hiện nay, vào mùa trái chín, các nhà vườn tại Vân Hòa đón lượng lớn du khách đến tham quan. Nhiều người tìm đến để chụp ảnh, trải nghiệm hái trái, thưởng thức hương vị đặc sản ngay tại vườn. Những vườn cây đỏ rực, thân phủ trái dày đặc trở thành điểm check-in nổi bật, giúp hình ảnh cao nguyên Vân Hòa lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội. Du khách không chỉ được ngắm cảnh mà còn có cơ hội tìm hiểu quy trình chăm sóc cây, phương pháp chọn lọc giống và cách khai thác trái truyền thống của người dân địa phương.
Bên cạnh tham quan, khách đến Vân Hòa có thể thưởng thức nhiều sản phẩm ẩm thực từ trái đỏ. Một số hộ dân sản xuất rượu trái đỏ theo phương pháp ủ men truyền thống, tạo ra loại rượu có hương thơm đặc trưng, được xem là đặc sản độc đáo của vùng. Ngoài ra, trái đỏ còn được chế biến thành mứt và một số sản phẩm thủ công phục vụ du khách. Khi đến đây, du khách cũng có thể thưởng thức các món đặc trưng của vùng núi như gà đồi nấu lá giang, gà nấu lá dít, gà kho thơm… được chính nhà vườn phục vụ theo yêu cầu.
Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách du lịch, nhiều nhà vườn tại Vân Hòa đã đầu tư xây dựng thêm tiểu cảnh, khu nghỉ chân, vườn hoa, vườn cây ăn trái và thêm các khu chăn nuôi nhỏ để phục vụ khách trải nghiệm. Mô hình du lịch nông nghiệp, kết hợp tham quan – ăn uống – trải nghiệm tại vườn giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời giữ gìn và phát triển giá trị của đặc sản địa phương. Một số vườn còn mở rộng dịch vụ như chế biến rượu, mứt đóng gói, bán quà lưu niệm từ trái đỏ để phục vụ nhu cầu mua sắm của du khách.
Cây đỏ vào mùa trái chín đã tạo nên nét riêng biệt cho cao nguyên Vân Hòa, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch và quảng bá hình ảnh địa phương. Nhờ sự chăm sóc, gìn giữ của người dân, loài cây lâu năm này không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn lưu giữ văn hóa bản địa, trở thành một phần trong đời sống tinh thần của cộng đồng. Với cảnh quan độc đáo và tiềm năng lớn, cao nguyên Vân Hòa hứa hẹn tiếp tục là điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch trải nghiệm tại Việt Nam.
