Dù có kích thước bé nhưng thịt cá chắc, ngọt, làm thành đa đạng món ăn, đặc biệt chứa lượng canxi cao gấp 25,7 lần cá hồi.
Nhắc đến cá cơm, người dân miền biển nhớ đến loài cá có kích thước nhỏ gắn với những bữa cơm dân dã, từng không mang lại giá trị về kinh tế. Thế nhưng, ít ai biết được rằng chúng lại sở hữu hàm lượng canxi cao. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), trong 100g cá cơm có chứa 232mg canxi. Trong khi đó, 100g cá hồi chỉ chứa 9mg canxi. Như vậy, 100g cá cơm có lượng canxi cao gấp 25,7 lần cá hồi.
Cá cơm là một trong những loài cá phổ biến nhất ở vùng biển Việt Nam, xuất hiện dày đặc theo từng đàn lớn và gắn bó sâu sắc với đời sống ngư dân. Dù chỉ có kích thước nhỏ bé, từ 4–8 cm tùy loại, nhưng cá cơm lại là nguyên liệu tạo nên nhiều đặc sản nức tiếng, đặc biệt là mắm cá cơm – loại mắm được đánh giá có chất lượng ngon nhất trong các dòng mắm truyền thống.
Cá cơm sống chủ yếu ở vùng nước mặn ven biển, một số ít xuất hiện ở vùng nước lợ hoặc nước ngọt. Chúng bơi thành đàn lớn, dễ khai thác. Mùa vụ chính rơi vào khoảng tháng 11-12 âm lịch đến tháng 3-4 năm sau, khi thời tiết thuận lợi và cá cơm xuất hiện nhiều ngoài khơi. Theo Tạp chí Thủy sản Việt Nam, sản lượng cá cơm khai thác mỗi năm ước tính từ 20.000 – 22.000 tấn.
Ngư dân thường xuất bến từ chiều hôm trước, đánh bắt suốt đêm và cập bờ vào sáng sớm. Chỉ một phần nhỏ cá cơm tươi được bán cho thương lái, còn lại được dùng để làm mắm hoặc phơi khô. Nghề làm cá khô bắt đầu rộ nhất từ tháng 3 khi trời nắng gắt, thuận lợi cho việc phơi phóng.
Cá cơm có nhiều loại như: cá cơm trắng, cá cơm than, cá cơm sọc tiêu,... Cá cơm trắng có thân dẹp, màu trắng trong, hông ánh bạc; cá cơm than lại có hai sọc đen chạy dọc thân rất dễ nhận biết; còn cá cơm sọc tiêu được xem là loại ngon nhất, thân màu kem nhạt khi rớt vảy và có một sọc ánh bạc đặc trưng chạy dọc hông. Chính loại cá cơm sọc tiêu này đã làm nên thương hiệu nước mắm Phú Quốc trứ danh, với hương vị đậm đà khó loại mắm nào sánh bằng.
Nếu như trước đây cá cơm rẻ như cho thì bây giờ chúng đã trở thành đặc sản được người thành phố ưa chuộng. Trên chợ mạng, cá cơm tươi được làm sạch, đóng túi zip, bán với giá khoảng 70.000 đồng/kg. Từ cá cơm tươi có thể chiên bột, nấu canh chua, rim tỏi ớt, làm gỏi... Thịt cá cơm trắng rất ngon, ngọt tự nhiên, mềm, ít xương dăm nên dễ ăn, có vị bùi giống cá bống đồng.
Trong khi đó, cá cơm khô được bán với giá từ 180.000 đồng/kg. Khi phơi khô, cá giữ được vị mặn mòi đặc trưng, càng kho, rim hay rang lên càng thơm và đậm đà, trở thành món ăn quen thuộc và tiện lợi.
“Ngày bé, tôi ăn cá cơm đến mức phát sợ. Bố mẹ đi làm xa, hai chị em ở với ông bà nội. Nhà chẳng có gì ngoài mấy quả trứng gà và túi cá cơm khô lúc nào cũng treo trong bếp. Bữa nào cũng cá cơm nên ăn mãi thành ngán.
Bây giờ cá cơm lại là đặc sản, còn có nhiều lợi ích cho sức khoẻ. Đến mùa cá cơm, mình thường mua về đổi bữa cho cả nhà. Canh cá cơm nấu chua mùa hè vừa ngọt mát vừa đưa cơm. Còn cá khô mình vẫn mua để tủ ăn dần, thỉnh thoảng đem ra rim mặn ngọt, mấy đứa nhỏ ăn xong khen rối rít", chị Hạnh (ở phường Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ.
