Hà Nội – mảnh đất ngàn năm văn hiến, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, đã trải qua bao thăng trầm của lịch sử để vươn lên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của cả nước. Trong hành trình ấy, không thể không nhắc đến vai trò quan trọng và không thể thay thế của phụ nữ Thủ đô – những người đã, đang và sẽ tiếp tục góp phần vào sự phát triển bền vững và hiện đại của Hà Nội, để Hà Nội xứng danh là Thành phố hòa bình, thành phố sáng tạo.
Dấu ấn từ quá khứ: Những bóng hồng giữa khói lửa chiến tranh
Ngay từ những năm đầu của thế kỷ XX, trong các phong trào yêu nước và cách mạng, phụ nữ Hà Nội đã sớm thể hiện tinh thần dũng cảm và ý chí kiên cường. Họ tham gia các tổ chức yêu nước, truyền bá tư tưởng cách mạng, làm công tác giao liên, bảo vệ cán bộ, nuôi giấu thương binh... Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và sau này là kháng chiến chống Mỹ, phụ nữ Thủ đô đã viết nên những trang sử vẻ vang bằng chính sự hy sinh thầm lặng của mình.
Hình ảnh những người mẹ, người vợ ở hậu phương kiên cường chịu đựng cảnh mất mát, thiếu thốn nhưng vẫn một lòng hướng về tiền tuyến đã trở thành biểu tượng đẹp của tinh thần yêu nước. Trong những năm Hà Nội bị máy bay Mỹ ném bom ác liệt, đặc biệt là trong chiến dịch "Điện Biên Phủ trên không" cuối năm 1972, phụ nữ Hà Nội không chỉ giữ gìn hậu phương, chăm lo cho gia đình mà còn trực tiếp tham gia lực lượng phòng không, cứu thương, vận chuyển lương thực, đạn dược. Họ là những “chiến sĩ thầm lặng” trong lòng đô thị bị chiến tranh tàn phá.
Không thể không kể đến những tấm gương như Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Thị Chiên - người phụ nữ đầu tiên được phong tặng danh hiệu này, hay hình ảnh chị Nguyễn Thị Quang Thái - người đồng chí, người vợ thủy chung của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người đã cống hiến cả tuổi xuân cho cách mạng. Những câu chuyện ấy mãi là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ phụ nữ Thủ đô sau này.
Ảnh minh họa
Giai đoạn tái thiết đất nước: Phụ nữ tiên phong trong lao động, sáng tạo
Khi đất nước bước vào thời kỳ hòa bình, Hà Nội mang trên mình sứ mệnh là trung tâm đầu não xây dựng lại đất nước từ đống tro tàn chiến tranh. Một lần nữa, phụ nữ Hà Nội lại xung phong ở tuyến đầu. Họ tham gia vào công cuộc khôi phục kinh tế, khắc phục hậu quả chiến tranh và dần đưa Hà Nội trở lại nhịp sống bình thường.
Phụ nữ không chỉ là những công nhân cần mẫn trong các nhà máy như Dệt 8-3, Diêm Thống Nhất, Cơ khí Hà Nội, mà còn là những cán bộ kỹ thuật, kỹ sư, bác sĩ, giáo viên – giữ vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực, phát triển y tế, giáo dục, khoa học kỹ thuật cho Thủ đô. Họ đảm nhận những công việc vốn tưởng như chỉ dành cho nam giới, từ quản lý sản xuất, vận hành máy móc đến nghiên cứu khoa học.
Dưới thời kỳ bao cấp, dù đời sống còn nhiều thiếu thốn, phụ nữ Hà Nội vẫn đảm đương tốt cả vai trò trong xã hội lẫn trong gia đình. Họ vừa nuôi con khỏe, dạy con ngoan, vừa hoàn thành tốt công việc được giao, luôn thể hiện đức tính chịu thương chịu khó và tinh thần vượt khó vươn lên.
Thời kỳ Đổi mới và hội nhập: Phụ nữ khẳng định vai trò trong mọi lĩnh vực
Từ năm 1986, khi công cuộc Đổi mới được khởi xướng, Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ cả về kinh tế, xã hội và văn hóa. Trong bối cảnh đó, phụ nữ Hà Nội đã nhanh chóng thích nghi với sự thay đổi, tích cực học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn để nắm bắt cơ hội phát triển.
Trong lĩnh vực kinh tế, nhiều phụ nữ đã mạnh dạn khởi nghiệp, mở rộng sản xuất, kinh doanh, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế Thủ đô. Họ xuất hiện ngày càng nhiều trong vai trò là những nữ doanh nhân thành đạt, điều hành doanh nghiệp lớn, mang lại giá trị kinh tế và tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động. Nhiều nữ doanh nhân đã trở thành đại diện tiêu biểu cho hình ảnh phụ nữ Việt hiện đại – tài năng, quyết đoán, bản lĩnh và có trách nhiệm với cộng đồng.
Trong lĩnh vực giáo dục – y tế – khoa học, phụ nữ chiếm tỷ lệ áp đảo trong đội ngũ giảng viên, bác sĩ, nhà nghiên cứu. Họ giữ vai trò chủ chốt trong các cơ sở đào tạo, bệnh viện lớn của Thủ đô, như Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Sư phạm Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức, Phụ sản Trung ương...
Trong chính trị, phụ nữ Thủ đô ngày càng khẳng định được năng lực lãnh đạo, điều hành trong bộ máy chính quyền. Nhiều người giữ trọng trách tại Quốc hội, HĐND, các sở ban ngành và quận, huyện, góp phần quan trọng trong việc xây dựng chính sách vì sự phát triển bền vững và bình đẳng giới.
Ảnh minh họa
Thách thức mới và những kỳ vọng trong tương lai
Ngoài những đóng góp về kinh tế, chính trị, xã hội, phụ nữ Hà Nội còn là lực lượng giữ gìn và lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc. Những giá trị truyền thống như nếp sống thanh lịch, tinh thần tương thân tương ái, lòng nhân ái và sự tinh tế trong cách ứng xử, cách ăn mặc, cách bày biện mâm cơm gia đình… đều được phụ nữ Thủ đô bảo tồn và truyền dạy cho thế hệ sau.
Không ai khác, chính họ là người duy trì các nét đẹp văn hóa dân gian như nấu bánh chưng ngày Tết, dạy con cháu viết thư pháp, tổ chức các hoạt động cộng đồng, giữ gìn lễ nghi truyền thống trong hôn nhân, tang ma, cưới hỏi… Họ là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là người bảo vệ “hồn cốt” của Hà Nội trong thời đại toàn cầu hóa.
Tuy nhiên, bước vào kỷ nguyên số, phụ nữ Hà Nội cũng phải đối mặt với không ít thách thức. Áp lực từ công việc, gia đình, định kiến xã hội vẫn còn là rào cản đối với không ít người. Khoảng cách thu nhập giữa nam và nữ, cơ hội tiếp cận với các vị trí lãnh đạo, hoặc khả năng khởi nghiệp thành công cũng vẫn đang là những vấn đề tồn tại.
Do đó, để phụ nữ có thể phát huy tối đa tiềm năng và đóng góp nhiều hơn cho Thủ đô, rất cần có sự hỗ trợ từ chính sách công, các tổ chức xã hội, cộng đồng doanh nghiệp và cả nam giới. Cần xây dựng môi trường làm việc bình đẳng, thân thiện với gia đình, hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, tiếp cận vốn và đào tạo nghề, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò và quyền lợi của phụ nữ trong xã hội hiện đại.
Từ những năm tháng khói lửa chiến tranh cho đến hiện tại sôi động của thời kỳ hội nhập, phụ nữ Hà Nội luôn giữ vững vai trò là người xây dựng, gìn giữ và phát triển Thủ đô. Họ không chỉ là những người mẹ, người vợ, người giữ lửa trong gia đình, mà còn là những người lao động sáng tạo, những nhà quản lý tài ba, những nhà giáo mẫu mực, những bác sĩ tận tụy, những doanh nhân dũng cảm.
Chính họ – bằng trái tim nhân hậu, khối óc linh hoạt và tinh thần trách nhiệm cao – đã, đang và sẽ tiếp tục góp phần xây dựng Hà Nội trở thành một Thủ đô hiện đại, văn minh, giàu bản sắc, xứng đáng là trái tim của cả nước và là điểm đến hấp dẫn trong mắt bạn bè quốc tế. Có thể khẳng định rằng những người phụ nữ Hà Nội là biểu tượng sống động của trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam.
