Tết năm ấy, Bác Hồ về thăm Đông Ngạc

Vinh dự đón Bác Hồ về thăm

Cụ Nguyễn Lâm Thao năm nay đã 87 tuổi, đi lại đã khó khăn. Thế nhưng, khi nhắc đến lần đầu được gặp Bác Hồ về thăm làng Nhật Tảo, xã Thuỵ Phương (nay là phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), đôi mắt cụ lại rưng rưng xúc động.

Cụ Thao kể, lần đó, cụ là chiến sĩ đang công tác tại đơn vị đoàn vận tải Bộ đội biên phòng. Do có thành tích xuất sắc nên cụ được đơn vị thưởng phép về quê ăn Tết. Sáng mồng Một Tết Nhâm Dần năm 1962, cụ đang thong thả đi từ nhà đến trụ sở UBND thì gặp đoàn xe của Bác Hồ về.

“Lúc đó là gần 9 giờ, một chiếc xe ôtô đi từ Cổ Nhuế lên, đỗ trên đê sông Hồng. Bác Hồ từ trên xe bước xuống, giản dị trong bộ quần áo kaki bạc màu, chân đi đôi dép cao su. Người không ở đình mà nhanh nhẹn xuống dốc, đi thẳng vào xóm. Theo sau Người là đồng chí Trần Duy Hưng, Chủ tịch Ủy ban Hành chính thành phố Hà Nội và một số cán bộ khác. Bác hiện ra bất ngờ quá, như ông tiên trong truyện cổ tích...”, cụ Thao kể.

Gặp cụ Thao ở đầu làng, đồng chí Trần Duy Hưng hỏi đến nhà Chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp Đại Thắng Đặng Văn Miên. “Tôi bảo là có, rồi dẫn đường cho đoàn người đi. Trên đường đi, Bác Hồ đi vào thăm gian bếp của người dân, hỏi thăm các gia đình ăn Tết có vui không, có no đủ không? Sau đó, Bác Hồ đến thăm các gia đình thương binh liệt sĩ, thăm hỏi, động viên sức khoẻ của mọi người, rồi ra đình nói chuyện. “Đình Nhật Tảo lúc đó là trụ sở hợp tác xã nông nghiệp Đại Thắng”, cụ Thao nhớ lại.

Cụ Nguyễn Lâm Thao chia sẻ với các học sinh trường Tiểu học Đông Ngạc A về ngày Bác Hồ thăm, chúc Tết nhân dân Đông Ngạc Tết Nhâm Dần năm 1962.

Ở đình Nhật Tảo, Bác Hồ đứng ở bậc thứ hai cửa tam quan để nói chuyện với mọi người. Khi nghe tin Bác Hồ về, người dân náo nức chạy ra sân đình để gặp Bác. Mọi người đứng ngắm nhìn Bác, xúc động khi thấy vị cha già của dân tộc với mái tóc đã bạc và đôi mắt hiền dịu, ấm áp. “Bác Hồ mỉm cười, mở lời: “Năm vừa qua, Bác nghe tin Hợp tác xã làm ăn tốt, cấy lúa trước Tết, thu hoạch được vụ mùa bội thu. Hôm nay Bác về thăm các cụ, các cô các chú xã viên. Bác chúc các bô lão, các cô chú xã viên, các cháu thanh thiếu niên nhi đồng năm mới làm ăn tốt hơn”. Sau đó, Bác Hồ căn dặn, thứ nhất, cứ phải làm tốt hơn nữa, phải xây dựng nhà trẻ, phải trồng nhiều cây cối để có cây vừa lấy gỗ vừa xanh mát địa phương, phải chăn nuôi nhiều hơn nữa, vừa có phân bón ruộng, có thịt để ăn, làm thuỷ lợi cho tốt hơn nữa. Làm thuỷ lợi 5 năm thì sung sướng cả một đời…”, cụ Thao kể.

Theo lời cụ Thao, Bác Hồ về bất ngờ, dân không ai biết trước. Bác không ra Uỷ ban mà xuống thăm tình hình người dân, đến Hợp tác xã nông nghiệp Đại Thắng. Bác nói chuyện một lúc rồi chia quà cho các cháu thiếu nhi.

Cụ Thao có một bức ảnh chụp chung với Bác Hồ vào dịp Bác về quê thăm làng Nhật Tảo. Bức ảnh đó, cụ phóng to, treo ở nơi trang trọng nhất trong nhà. Mỗi lần có ai nhắc đến chuyến về thăm của Bác, cụ đều rưng rưng xúc động. Bởi sau khi được Bác dặn dò, trong quá trình phấn đấu, công việc, cụ đều cố gắng phấn đấu học tập, rèn luyện, hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Nhiều năm liên tục, cụ Thao đạt danh hiệu chiến sĩ giỏi, chiến sĩ thi đua.

Tiếp nối truyền thống và khắc ghi lời dạy của Bác Hồ

Trong ký ức của cụ Hoàng Văn Bật (92 tuổi, Tổ dân phố Nhật Tảo) năm 1962, lúc đó, cụ Bật là xã đội trưởng của xã Đức Thắng. Lúc Bác Hồ về chúc Tết nhân dân Nhật Tảo, Bác đã giao cho cụ 4 nhiệm vụ: 1 là phải đào giếng cho dân, 2 là phải trồng cây, 3 là bở vùng bổ thửa, 4 là đào mương thuỷ lợi lấy nước làm kinh tế.

Ông Bật vẫn nhớ hình dáng Bác Hồ lúc ấy, với bộ quần áo kaki đã cũ, đi đôi dép cao su cũ. Bác hiền hậu, chúc Tết nhân dân và giao nhiệm vụ cho chính quyền địa phương.

“Năm đó là năm đầu tiên được mùa, nhưng dân quê tôi đón Tết còn nghèo,  còn gia đình chưa có bánh chưng ăn Tết. Các gia đình còn dùng nước giếng đất. Khi Bác đến thăm các gia đình thương binh liệt sĩ, thấy mọi người còn dùng giếng đất cạn, không được sạch sẽ, Bác đề nghị lãnh đạo địa phương phải đào giếng, mở mương máng, làm kinh tế cho dân được ấm no, hạnh phúc”, cụ Bật kể.

Ông Nguyễn Văn Bẩy bên Đài tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trong khuôn viên đình Nhật Tảo.

Sự xuất hiện bất ngờ và cảm động của Bác Hồ đã khắc sâu vào lòng người dân Đông Ngạc - làng Vẽ một tình cảm tha thiết. Đồng thời, càng khiến họ tự hào về truyền thống của quê hương. Bởi, Bác Hồ đến làng Vẽ không chỉ là chúc Tết nhân dân, mà cũng là tới thăm cố thổ của một người bạn thân thiết từ thuở Bác còn bôn ba đi tìm lý tưởng nơi trời Tây: Đó là Tiến sĩ Phan Văn Trường (1876 - 1933). Lịch sử ghi lại rằng, Tiến sĩ luật Phan Văn Trường đã cùng cụ Phan Châu Trinh đẩy mạnh phong trào Việt kiều yêu nước ở Pháp đầu thế kỷ XX. Khi Nguyễn Ái Quốc đến Paris, Tiến sĩ Phan Văn Trường đã hết lòng giúp đỡ, nhường nhà ở, giúp đỡ Nguyễn Ái Quốc nâng cao trình độ tiếng Pháp, sưu tầm tài liệu về Chủ nghĩa Mác, về Cách mạng Tháng Mười ở Nga… Năm 1923, Nguyễn Ái Quốc rời Paris đi Mátxcơva thì Tiến sĩ Phan Văn Trường cũng rời Pháp về Việt Nam. Đó có thể là một phần lý do khiến Bác Hồ dành tình cảm đặc biệt cho vùng đất Đông Ngạc.

Ghi lời Bác dạy, lãnh đạo địa phương thực hiện đào mương máng lấy nước, trồng cây xanh gây bóng mát… Người dân trồng được 2 vụ lúa, đời sống nhân dân được cải thiện, có thêm một số nghề phụ như trồng đào quất, hoa màu, đan nan… Năm 1964, cụ Bật tiếp tục giữ chức Phó Chủ nhiệm HTX Đại Thắng, từng bước đưa quê hương ngày một ấm no. Những cái Tết sau này, hầu hết các gia đình đều có bánh chưng ăn Tết. “Tôi được gặp Bác Hồ 3 lần, nhưng lần gặp Bác ở chính quê hương Nhật Tảo khiến tôi xúc động nhất”, ông Bật nói.

Năm 2009, nhớ ngày Bác về thăm và chúc Tết, nhân dân đã xây Đài tưởng niệm Hồ Chí Minh tại đình Nhật Tảo. Hàng năm, vào các ngày lễ lớn, chính quyền địa phương và người dân tổ chức kỷ niệm, dâng hương tại Đài tưởng niệm. Ông Nguyễn Văn Bẩy, Trưởng Tiểu ban di tích lịch sử Nhật Tảo, Ban Di tích phường Đông Ngạc tự hào: “Noi theo truyền thống ông cha xưa thực hiện lời dạy của Bác Hồ khi về thăm, chúc Tết quê hương, chúng tôi tuyên truyền người dân thực hiện tốt chính sách của Đảng, Nhà nước, các quy ước của địa phương. Nhiều năm qua, Tổ dân phố Nhật Tảo luôn yên bình, không có trộm cắp xảy ra”.

 Đầu năm mới, người dân đều đến đình Nhật Tảo thắp hương làm lễ cũng đều dâng hương tại Đài Tưởng niệm Bác Hồ nằm trong khuôn viên đình. Các cụ bô lão lại ngồi trong đình, nhâm nhi chén trà ấm cúng, ăn miếng bánh chào năm mới, vừa ôn lại truyền thống của địa phương, vừa giáo dục lịch sử, kể cho con cháu nghe về câu chuyện Bác Hồ về thăm, chúc Tết và dặn dò người dân. Một số trường học trên địa bàn phường Đông Ngạc và quận Bắc Từ Liêm cũng đã về đây thực hiện các buổi học giáo dục truyền thống địa phương, nhắc nhở, khắc ghi về truyền thống hiếu học và những lời căn dặn của Bác Hồ…