Không như nhiều loại nước chấm thông thường được làm từ thực vật lên men hoặc từ các loại cá, loại nước chấm “hảo hạng” này được làm từ côn trùng, có thể khiến nhiều người sợ hãi khi mới nhìn thấy lần đầu.
Việt Nam ta vốn nổi tiếng trong bản đồ du lịch và ẩm thực thế giới, không chỉ bởi nhiều món ăn ngon nức tiếng, mà còn bởi nhiều loại nước chấm đặc biệt không nơi nào khác trên thế giới có được, điển hình như nước mắm cá cơm, mắm cáy, mắm tôm,... Tuy nhiên không nhiều người biết rằng, nước ta vẫn tồn tại một loại nước mắm làm từ côn trùng cực kỳ ngon và đặc biệt, đó là loại nước mắm cà cuống.
Cà cuống là một loài côn trùng phổ biến ở nước ta, thường được tìm thấy ở các ao, hồ, ruộng,... Chúng có cơ thể dẹt, màu nâu xám, trên thân có nhiều vạch đen, hình dáng gần giống như loài gián nhưng to lớn hơn. Cà cuống có những chiếc chân bè, giúp chúng bơi lội dễ dàng dưới nước vào ban ngày, đến tối chúng nhảy lên mặt đất để kiếm ăn.
Sở dĩ cà cuống lại được lựa chọn để làm nước mắm, đó là bởi trên cơ thể của loài cà cuống đực có chứa hai túi nhỏ đựng chất lỏng, được gọi là bọng cà cuống. Chất lỏng này có mùi rất thơm, được cà cuống sử dụng như một vũ khí xua đuổi kẻ địch, hoặc để thu hút con cái mỗi khi đến thời điểm giao phối. Chất lỏng này được con người thu lấy để bào chế tinh dầu phục vụ mục đích y học.
Bên cạnh đó theo Đông y, cà cuống tính bình, vị ngọt, thường được sử dụng trong các bài thuốc về tiêu hóa, bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực cho phái mạnh. Còn theo phân tích dinh dưỡng, thịt của cà cuống giàu protein, vitamin và nhiều chất béo có lợi, giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng.
Chính vì những tác dụng tuyệt vời của cà cuống mà chúng được tin tưởng để làm nước mắm phục vụ cho nhu cầu ẩm thực của người dân. Thông thường, cà cuống sẽ được đem làm sạch, cắt bỏ bớt râu, chân rồi đem ngâm trong nước mắm ăn dần. Các chất dinh dưỡng từ cà cuống khi được hòa vào nước mắm sẽ khiến nước chấm trở nên ngon đến tuyệt hảo.
Ngoài ra, tinh dầu cà cuống được chiết ra có thể được pha vào với nước mắm giúp làm gia tăng thêm hương vị cho món ăn. Chỉ cần từ 1 - 2 giọt tinh dầu đã khiến hương vị nước mắm trở nên thơm lừng, đủ để kích thích vị giác bất kỳ ai. Tuy nhiên không nên cho quá nhiều tinh dầu cà cuống vào nước mắm để tránh bị ngộ độc.
Ngoài việc làm nước chấm, cà cuống còn được dùng để chiên, xào, nướng,... hoặc làm thành những món ăn hấp dẫn. Thế nhưng nhiều người vẫn còn cảm thấy đáng sợ trước hình dáng của cà cuống mà không dám thưởng thức các món ăn làm từ loài côn trùng thú vị này.
Hiện nay giá cho một chai nước mắm cà cuống đang được bán khoảng nửa triệu đồng/chai, giá cả cao hay thấp còn tùy thuộc vào số lượng cà cuống được sử dụng để ngâm mắm. Bởi vì giá cà cuống vô cùng đắt đỏ, khoảng 5.000.000 đồng/kg đối với con đực, và khoảng 4.000.000 đồng/kg đối với con cái. Do đó nước mắm cà cuống thực sự chỉ dành cho những gia đình nào có điều kiện kinh tế.
Sở dĩ cà cuống lại có mức giá đắt đỏ đến như vậy, đó là bởi loài côn trùng này vốn được dùng để cống nạp cho Trung Quốc, là loại thực phẩm “thượng hạng”. Vậy nên cà cuống bị săn bắt vô cùng lớn mỗi năm, khiến cho số lượng của chúng ngày càng giảm sút nghiêm trọng, thậm chí đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Tuy nhiên nếu như có dịp, bạn nên thử hương vị của nước mắm cà cuống một lần, chắc chắn sẽ khiến bạn không thể nào quên được.
