3 cách bố mẹ giúp trẻ điều hoà cảm xúc, nuôi dưỡng EQ cao.
Trên thực tế, cảm xúc tích cực hay tiêu cực ở trẻ, đều cần được bố mẹ điều chỉnh đúng cách.
Bố mẹ thông minh thường đủ rộng để tiếp nhận để con dám bộc lộ. Khi người lớn biết cách giữ bình tĩnh, lắng nghe và định hướng, cảm xúc của trẻ sẽ dần được xoa dịu và chuyển hóa, thay vì bùng nổ hay bị dồn nén.
Theo đó, có 3 cách bố mẹ giúp trẻ điều hoà cảm xúc, đối phó với cơn giận và nuôi dưỡng EQ cao.
Nắm bắt cảm xúc sau đó giải quyết vấn đề
Chị Lili từng tâm sự rằng cậu con trai 7 tuổi tức giận ném các mảnh Lego xuống sàn vì mãi không lắp được theo ý muốn. Quá sốt ruột, chị chạy tới và buột miệng trách: “Khóc thì có ích gì? Gặp chút khó khăn đã không chịu nổi, sau này con làm sao đối mặt với chuyện lớn hơn?”. Lời nói ấy khiến cậu bé khóc to hơn và bật lên trong uất ức: “Con ghét mẹ!”.
Sau này, chị Lili mới nhận ra: khi một đứa trẻ thất bại, điều con cần là cảm giác được thấu hiểu. Giống như người lớn chúng ta, khi mắc lỗi cũng mong được an ủi và ghi nhận nỗ lực trước, không phải lập tức bị phê phán hay dạy dỗ.
Vì vậy, khi trẻ bộc lộ cảm xúc mạnh, bước đầu tiên không phải sửa sai, mà nên đồng cảm. Bố mẹ có thể ngồi xuống ngang tầm mắt, ôm con nhẹ nhàng và nói: “Mẹ biết con đã cố gắng rất lâu mà Lego vẫn chưa xong, chắc con đang bực và mệt lắm, đúng không?”. Một câu nói giúp trẻ cảm thấy cảm xúc của mình được nhìn thấy và chấp nhận.
Khi cảm xúc được xoa dịu, trẻ sẽ bình tĩnh lắng nghe và hợp tác. Theo đó, cảm xúc không có đúng hay sai, điều quan trọng là giải tỏa và chấp nhận cảm xúc trước, sau đó cùng con tìm cách giải quyết vấn đề. Đó là nguyên tắc cốt lõi của việc quản lý cảm xúc trong giáo dục gia đình.
Cùng con làm thẻ gọi tên cảm xúc
Đôi khi trẻ mất kiểm soát cảm xúc vì chưa biết cảm xúc đó gọi là gì, càng chưa biết cách diễn đạt ra sao. Giống như một đứa trẻ mới tập nói, khi đói chỉ biết khóc vì chưa thể thốt lên: “Con đói rồi”.
Các nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng, khi trẻ gọi đúng tên cảm xúc của mình, cường độ cảm xúc tiêu cực sẽ giảm đi đáng kể. Vì vậy, vai trò của bố mẹ là giúp con chuyển từ trạng thái cảm xúc mơ hồ sang cảm xúc có tên gọi rõ ràng.
Chẳng hạn, khi trẻ buồn bực vì bạn thân không chơi cùng, bố mẹ có thể nhẹ nhàng gợi mở: “Có phải vì bạn Minh không chơi cùng nên con cảm thấy thất vọng và buồn không?” Hay khi trẻ cáu kỉnh vì phải chờ đợi quá lâu, bố mẹ có thể nói: “Chờ lâu quá nên con bắt đầu thiếu kiên nhẫn, đúng không?”
Bố mẹ cũng có thể cùng con làm thẻ cảm xúc, vẽ các gương mặt thể hiện niềm vui, tức giận, buồn bã, sợ hãi… và trò chuyện về từng cảm xúc đó. Duy trì thói quen hỏi han mỗi ngày như: “Hôm nay có chuyện gì khiến con vui không?” “Lúc nãy con cảm thấy thế nào?”
Nếu trẻ có thể bình tĩnh nói: “Con đang tức giận” hay “Con hơi sợ”, là dấu hiệu cho thấy con đã bước những bước đầu tiên trong hành trình nhận diện và quản lý cảm xúc của chính mình, nền tảng quan trọng cho sự trưởng thành về cảm xúc sau này.
Thái độ của bố mẹ là khuôn mẫu cảm xúc cho con
Một người mẹ từng chia sẻ câu chuyện, trong lúc nấu ăn, chị vô ý làm đổ một món vừa mới chiên xong. Nếu là trước đây, có lẽ chị đã buông lời than vãn trong bực bội. Nhưng hôm đó, chị hít một hơi thật sâu, quay sang đứa con đứng bên cạnh và bình tĩnh nói: “Ồ, mẹ vừa lỡ tay làm đổ thức ăn, nên mẹ đang hơi khó chịu một chút. Nhưng không sao cả, mình cùng dọn dẹp rồi làm lại nhé.”
Vài ngày sau, khi đứa trẻ đang xếp các khối gỗ thì vô tình làm sập tòa lâu đài của mình. Thay vì khóc òa hay cáu giận, con chỉ gãi đầu, mỉm cười và nói y hệt mẹ: “Tiếc thật, nhưng không sao đâu. Con sẽ xây lại cái khác còn đẹp hơn.”
Trẻ em giống như một tấm gương. Cách bố mẹ đối diện và xử lý cảm xúc của chính mình sẽ trở thành cách trẻ học để đối diện với cảm xúc của chúng. Nếu bố mẹ dễ cáu kỉnh vì những việc nhỏ nhặt nhưng lại yêu cầu con phải nhẹ nhàng, bình tĩnh, thì điều này khá mâu thuẫn.
Vì vậy, khi mệt mỏi vì công việc và tâm trạng không tốt, bố mẹ có thể nói: “Hôm nay mẹ hơi mệt nên tâm trạng chưa vui. Mẹ cần ngồi yên 5 phút để lấy lại bình tĩnh, rồi mẹ sẽ chơi với con sau nhé.” Cách nói này giúp trẻ hiểu rằng người lớn cũng có cảm xúc, dạy trẻ một bài học quan trọng: cảm xúc cần được nhận diện và tự điều chỉnh.
Bố mẹ không phải là người hoàn hảo, và đôi khi mất kiểm soát là điều khó tránh. Điều quan trọng là sau đó hãy chân thành xin lỗi con: “Vừa rồi mẹ nổi nóng là lỗi của mẹ. Mẹ không nên phản ứng như vậy.” “Con có thể tha lỗi cho mẹ không?”
Thái độ dám nhận sai và sửa sai sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn, tôn trọng và học cách chịu trách nhiệm với cảm xúc của chính mình.
