Thực tế, các bậc bố mẹ thông minh áp dụng bốn bước để giải quyết vấn đề con bị bạt bắt nạt.
Một số trẻ khi lớn lên sẽ gặp phải tình huống bị bắt nạt, từ những lời trêu chọc tưởng như vô hại đến những hành vi gây tổn thương tâm lý hoặc thể chất. Khi điều này xảy ra, nhiều bố mẹ bối rối: nên dạy con nhẫn nhịn, im lặng chịu đựng, hay khuyến khích con phản kháng? Nếu lựa chọn sai, trẻ có thể trở nên thu mình, sợ hãi hoặc ngược lại hình thành phản ứng bạo lực.
Thực tế, những bố mẹ thông minh và tỉnh táo sẽ không để con một mình đối mặt, mà áp dụng bốn bước khoa học và nhất quán để giúp con vừa bảo vệ bản thân, vừa giữ được sự tôn trọng với người khác. Đây là cách giúp trẻ xây dựng nội lực cảm xúc, biết nói “không”, bảo vệ ranh giới của mình và không bị tổn thương lâu dài bởi những hành vi tiêu cực.
Xoa dịu cảm xúc và kiên nhẫn lắng nghe
Khi đứa trẻ chạy đến trong nước mắt, nói rằng mình bị bắt nạt, điều quan trọng nhất bố mẹ cần làm không phải là hỏi ngay “Ai làm con như vậy?”, mà là giúp con ổn định lại cảm xúc trước. Hãy ôm con thật chặt, đặt tay lên lưng con và nói bằng giọng nhẹ nhàng: “Không sao đâu con, bố mẹ ở đây rồi. Con an toàn rồi, đừng sợ nhé.”
Lời nói trấn an sẽ giúp hệ thần kinh của trẻ dịu xuống, khiến trẻ cảm thấy được bảo vệ. Khi cảm xúc đã lắng xuống, trẻ mới đủ bình tĩnh để kể lại câu chuyện một cách rõ ràng.
Sau đó, hãy kiên nhẫn lắng nghe. Đừng vội đánh giá đúng sai, hãy để con nói hết những gì mình cảm thấy, dù đó là nỗi buồn, sự tủi thân, hay cơn sợ hãi. Trong lúc nghe, bố mẹ cần đáp lại bằng những câu ngắn gọn như: “Bố/mẹ đang nghe đây”, “Ừ, con nói tiếp nhé”, “Bố/mẹ hiểu rồi”.
Những câu phản hồi đơn giản nhưng ấm áp ấy đủ để trẻ nhận ra rằng:
- Cảm xúc của con được tôn trọng.
- Câu chuyện của con có giá trị.
- Bố mẹ luôn là nơi an toàn nhất để con tìm đến.
Chính điều đó giúp trẻ mở lòng hơn, không giấu giếm vấn đề và hình thành niềm tin mạnh mẽ rằng: dù có chuyện gì xảy ra, con luôn có bố mẹ ở bên.
Phân tích khách quan và phân biệt đúng sai
Sau khi lắng nghe lời kể của trẻ, bố mẹ cần giữ tâm thế bình tĩnh để phân tích vấn đề một cách khách quan. Trẻ nhỏ thường bị chi phối bởi cảm xúc nên đôi khi mô tả sự việc theo góc nhìn của cảm xúc chứ không phải thực tế chính xác. Vì vậy, bố mẹ hãy nhẹ nhàng hướng dẫn con nhớ lại từng chi tiết:
“Bạn ấy làm gì con trước?”
“Lúc đó con đứng ở đâu?”
“Bạn ấy vô tình va vào con, hay cố ý đẩy con?”
“Có ai chứng kiến không?”
Những câu hỏi gợi mở này không nhằm “thẩm vấn”, mà giúp con nhìn sự việc rõ ràng hơn, phân biệt được: đâu là va chạm vô tình trong lúc chơi, đâu là hành vi mang tính cố ý gây tổn thương.
Nếu hành động của bạn kia là vô ý, bố mẹ có thể nhân cơ hội dạy trẻ biết thấu hiểu: “Có thể bạn ấy không cố tình đâu con. Ai cũng có lúc sơ ý. Nếu lần này chỉ là vô tình, mình có thể tha thứ cho bạn ấy nhé.”
Điều này giúp trẻ học được lòng bao dung, biết nhìn vấn đề theo nhiều chiều, không phản ứng thái quá với những tình huống nhỏ nhặt.
Ngược lại, nếu sự việc là hành vi bắt nạt có chủ đích, bố mẹ cần xác định mức độ nghiêm trọng và hướng dẫn con cách ứng xử phù hợp. Đây là bước quan trọng để trẻ hiểu rằng:
- Mình có quyền được tôn trọng.
- Hành vi gây tổn thương cố ý là không chấp nhận được.
Và bố mẹ sẽ luôn đứng về phía con để tìm giải pháp an toàn, đúng đắn.
Việc phân tích rõ ràng như vậy giúp trẻ vừa học cách đánh giá tình huống, củng cố cảm giác an toàn và được bảo vệ.
Hướng dẫn giải quyết và phương pháp giảng dạy
Sau khi xác định hành vi bắt nạt là cố ý, bố mẹ cần giúp trẻ tìm ra cách ứng phó phù hợp. Hãy bắt đầu bằng việc khuyến khích con tự suy nghĩ: “Con nghĩ chúng ta nên làm gì tiếp theo?” Câu hỏi này giúp trẻ rèn năng lực giải quyết vấn đề, cho con cảm giác mình có tiếng nói, quyền lựa chọn trong tình huống bị tổn thương.
Nếu con lúng túng hoặc chưa nghĩ ra giải pháp, bố mẹ có thể gợi ý từng bước. Hãy dạy trẻ thiết lập ranh giới rõ ràng bằng lời nói mạnh mẽ nhưng không gây hấn, chẳng hạn: “Bạn không được làm vậy với mình. Điều đó là sai.” Cách nói này giúp trẻ thể hiện lập trường, cho người bắt nạt thấy rằng trẻ không dễ bị uy hiếp và biết tự bảo vệ bản thân.
Bên cạnh đó, bố mẹ nên hướng dẫn trẻ tìm sự hỗ trợ từ người lớn đáng tin cậy, như giáo viên, bảo mẫu hoặc người giám sát sân chơi. Nói với trẻ rằng việc tìm kiếm sự giúp đỡ không phải là “mách lẻo”, mà là hành động thông minh, an toàn khi đối mặt với nguy hiểm.
Bố mẹ cũng cần nhấn mạnh rằng bạo lực không bao giờ là giải pháp. Đánh nhau chỉ khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn, gây thương tích cho cả hai và có thể mang lại hậu quả ngoài ý muốn. Thay vào đó, trẻ nên học cách dùng lời nói, sự tỉnh táo và các phương án hợp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.
Khi được trang bị các chiến lược đúng đắn, trẻ có thể vượt qua tình huống bắt nạt an toàn, xây dựng được sự tự tin, lòng dũng cảm và khả năng giải quyết xung đột một cách trưởng thành.
Củng cố sự tự tin và nâng cao kỹ năng xã hội
Để phòng tránh việc con bị bắt nạt lần nữa, bố mẹ nên giúp con củng cố sự tự tin và nâng cao kỹ năng xã hội. Khuyến khích con tham gia nhiều hoạt động khác nhau để kết bạn.
Ví dụ, cho con tham gia các lớp học sở thích hoặc các môn thể thao ngoài trời. Khi trẻ có vòng tròn xã hội riêng và sự hỗ trợ của những người bạn tốt, sẽ trở nên tự tin và can đảm hơn.
Đồng thời, bố mẹ cũng nên dạy con một số kỹ năng xã hội, chẳng hạn như cách hòa đồng với người khác, chia sẻ và hợp tác. Hãy để con học cách giao tiếp với những người có tính cách khác nhau để cải thiện kỹ năng giao tiếp của mình.
Không bố mẹ nào muốn con mình bị bắt nạt, nhưng bằng cách xử lý đúng đắn, có thể giúp trẻ học cách đối phó, trở nên mạnh mẽ và tự tin hơn. 
