Đây được ví như là “lộc trời ban” một năm chỉ xuất hiện một lần nhưng lại được nhiều người sẵn sàng chờ đến mùa để tìm mua. Sở hữu vị ngọt thanh, mát và dẻo như thạch, loại quả này luôn hút hàng trên thị trường, trở thành đặc sản trứ danh của Thái Nguyên.
Từng chỉ là loại quả mọc tự nhiên trên những triền đồi Thái Nguyên, hồng da tre nay trở thành đặc sản được nhiều người săn lùng mỗi khi vào mùa. Nhờ hương vị độc đáo, khác biệt hoàn toàn với các giống hồng quen thuộc, loại quả mộc mạc này đang khiến giới sành ăn không tiếc tiền chi hàng trăm nghìn đồng để thưởng thức.
Tại nhiều chợ ở Thái Nguyên và Hà Nội, hồng da tre loại đẹp sẽ có giá dao động từ 90.000-120.000 đồng/kg. Riêng quả to từ cây lâu năm có thể đạt mức 150.000 – 200.000 đồng/kg tuy giá thành khá đắt đỏ nhưng loại quả đặc sản này vẫn “cháy hàng” ngay từ đầu vụ.
Giữa vô vàn trái ngon mùa thu, hồng da tre là một trong những loại quả hiếm hoi được xem như “lộc trời ban”, mỗi năm chỉ xuất hiện đúng một mùa ngắn ngủi.
Nếu hồng giòn Đà Lạt hay hồng Mộc Châu có thể bày bán quanh năm, thì hồng da tre gần như chỉ có mặt trên thị trường trong khoảng hơn một tháng, từ cuối tháng 8 đến hết tháng 9. Vụ mùa ngắn, sản lượng ít, chủ yếu tập trung tại một số khu vực của tỉnh Thái Nguyên nên do đó không phải ai cũng may mắn thưởng thức đúng hương vị gốc.
Người dân địa phương kể rằng, giống hồng da tre đã bén rễ trên đất Thái Nguyên từ hàng chục năm trước. Tuy nhiên, từng có thời chúng bị coi rẻ, bán chỉ vài nghìn đồng một ký, nhiều hộ vì thế đã chặt bỏ để thay thế bằng giống cây khác cho thu nhập cao hơn. Đến khi nhận ra quả chín có vị ngọt thanh, dẻo mềm mà không chát, bà con mới bắt đầu giữ lại những cây ngon để nhân giống đem về trồng trên vườn nhà và dần trở thành đặc sản của vùng đất Thái Nguyên.
Tên gọi “da tre” xuất phát từ lớp vỏ ngoài hơi sần, căng bóng, khi còn xanh có màu vàng ngả xanh giống mắt tre.Vẻ ngoài của hồng da tre mộc mạc nhưng lại mang trong mình hương vị khó quên. Khi chín, lớp vỏ chuyển trong, mềm nhẹ. Bổ ra thấy phần ruột vàng trong như lòng đỏ trứng gà, “dẻo giòn như thạch” - một đặc điểm khiến loại quả này có sức quyến rũ đặc biệt.
Cách ăn hồng da tre cũng rất riêng: không ăn trực tiếp bằng tay như các loại hồng giòn thông thường, mà dùng thìa xúc từng phần thịt mềm, để cảm nhận trọn vẹn độ tan nơi đầu lưỡi. Hương vị ấy thanh, ngọt vừa, không gắt, không chát và để lại cảm giác mát lành đặc trưng của trái cây núi đồi.
Theo người trồng tại xã Đồng Hỷ, hồng da tre chỉ đạt độ ngon nhất khi chín hoàn toàn tự nhiên. Quả phải được đặt chúc đầu xuống để phần đáy vốn chín trước không bị dập. Sau vài ngày, từ màu xanh đục, hồng chuyển dần sang vàng trong, lúc ấy ruột quả đạt đến độ mềm, ngọt và dẻo nhất.
Dù chỉ thu hoạch duy nhất một mùa, nhưng nhờ giá trị cao, cây hồng da tre vẫn được bà con tỉ mỉ chăm bón quanh năm để đủ sản lượng cung cấp cho thị trường.
Sự hiếm hoi và độc đáo khiến thị trường hồng da tre luôn sôi động mỗi khi vào vụ. Tại các khu vực trồng hồng lớn, không khí thu hoạch diễn ra nhộn nhịp từ sáng sớm. Người hái thoăn thoắt đi giữa những khu vườn nhẹ tay chọn từng quả đã đạt độ chín.
Những sọt tre đầy ắp quả được đưa lên xe máy, xe công nông rồi vận chuyển về chợ huyện, nơi thương lái phân loại và gom hàng đi các tỉnh. Tại Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, các cửa hàng đặc sản vùng cao thường phải đặt hàng từ trước mới có nguồn cung ổn định. Dù giá cao hơn hẳn các loại hồng giòn hay hồng trứng, nhiều khách vẫn sẵn sàng mua vài ký hồng da tre một lần để thưởng thức hoặc đem biếu.
Về dinh dưỡng, hồng da tre chứa lượng vitamin C, mangan và chất chống oxy hóa dồi dào, tốt cho sức khỏe, đặc biệt trong mùa hanh khô của miền Bắc. Nhờ hàm lượng đường tự nhiên thấp hơn các giống hồng đỏ, loại quả này phù hợp cho người ăn kiêng hoặc người lớn tuổi. Chất xơ từ hồng giúp hỗ trợ tiêu hóa, thanh nhiệt nhẹ và tạo cảm giác dễ chịu khi ăn.
Thời gian thu hoạch ngắn, mỗi năm chỉ có một mùa, diện tích trồng lại không còn nhiều nên hồng da tre ngày càng trở nên quý hiếm, thực khách muốn mua có khi phải đặt hàng trước cả tháng.
Để bảo quản, người dân thường bọc từng quả bằng giấy báo, để trong ngăn mát tủ lạnh. Mỗi lần lấy ra, lớp vỏ trong suốt hiện dần, thịt quả vẫn dẻo mịn và ngọt mát như vừa chín tới. Đây là lý do hồng da tre luôn được xem là món quà biếu sang trọng mỗi khi vào mùa.
Từ một giống cây bản địa ít người biết đến, hồng da tre đã trở thành đặc sản trứ danh của Thái Nguyên, mang đậm dấu ấn của vùng trung du phía Bắc. Sự tổng hòa giữa hương vị dẻo mềm, độ ngọt thanh và vẻ ngoài mộc mạc đã tạo nên sức hút khó cưỡng của loại quả mỗi năm chỉ có một lần này. Với giá trị văn hóa, ẩm thực và kinh tế ngày càng tăng, hồng da tre đang góp phần đưa hình ảnh Thái Nguyên đến gần hơn với du khách.
