Gan là tạng lớn nhất trong cơ thể, với nhiều chức năng khác nhau vì thế chúng rất dễ bị tổn thương. Đáng nói, không ít thói quen ăn uống, sinh hoạt hằng ngày đang âm thầm hủy hoại tế bào gan.
Gan có vai trò quan trọng với cơ thể như chuyển hóa, thải độc, sản xuất mật, chống nhiễm trùng… Tuy nhiên, đây cũng là bộ phận dễ bị tổn thương bởi những yếu tố tác động, trong đó có nhiều nguyên nhân dù bản thân mỗi người biết sẽ hại gan, nhưng vẫn thực hiện hằng ngày.
PGS.TS.BS Trịnh Thị Ngọc – Phó Chủ tịch Hội Gan mật Hà Nội cho biết, hiện nay các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, ung thư gan vẫn được ghi nhận gia tăng và ngày càng trẻ hóa. Ngoài các vấn đề như lạm dụng rượu bia, mắc viêm gan virus thì có nhiều yếu tố nguy cơ khác đến từ thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống hằng ngày đang âm thầm làm tổn thương gan.
PGS Trịnh Thị Ngọc chỉ rõ, thói quen nhiều người trẻ đang vô tư thực hiện hằng ngày, đó là sử dụng đồ ăn nhanh, thức ăn đường phố là một trong số yếu tố gây tổn thương gan. Tuy nhiên, hành vi ăn uống này không gây ảnh hưởng gan cấp tính, mà chúng âm thầm phá hủy các tế bào gan từ ngày này, qua ngày khác. Khi phát hiện thường đã có biến chứng, thậm chí tổn thương khó hồi phục.
Bác sĩ Ngọc cho rằng, xã hội hiện đại, nhiều người bận rộn, nhất là người trẻ khiến cho việc tiêu thụ đồ ăn nhanh, thức ăn đường phố ngày càng nhiều. Thậm chí ngay trong các gia đình, phụ huynh cũng nuông chiều khẩu vị của con bằng cách, cho ăn nhiều đồ chiên rán, miễn sao con ăn được nhiều là bố mẹ mừng. Tuy nhiên, thói quen ăn uống không lành mạnh này gây nên tình trạng gan nhiễm mới, rối loạn chuyển hóa và khiến gan bị tổn thương.
Các loại thức ăn hè phố cực gây hại cho gan, nhưng nhiều người trẻ thực hiện hằng ngày. Ảnh minh họa.
Ngoài ra, hiện một bộ phận không nhỏ thích ăn đồ tươi sống, kiểu “thuận tự nhiên” cũng khiến gan bị tổn thương không kém. Ngoài vấn đề chuyển hóa, đào thải khi ăn các thực phẩm này, gan còn có nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, điển hình nhất là sán lá gan, từ đó gây tổn thương gan, dẫn đến áp xe gan, xơ gan…
Trong sử dụng thực phẩm, không ít người có tâm lý tiếc của, sẵn sàng sử dụng các thực phẩm bị hư hỏng, đặc biệt bị mốc cũng gây ảnh hưởng rất lớn đến lá gan. Thực tế, nhiều người thấy gạo, đậu, ngô... bị mốc nhưng tiếc không bỏ đi, đem phơi khô để ăn tiếp, với suy nghĩ phơi qua nắng nấm mốc sẽ bị tiêu diệt và dùng bình thường. Nhưng thực chất độc tố của các loại nấm mốc thường không được phá hủy hoàn toàn dù ở nhiệt độ rất cao.
Theo đó, ngũ cốc bị mốc (gạo, ngô, đậu…) sản sinh ra chất aflatoxin - đây là chất độc gây hại khắp cơ thể nhưng nhiều nhất là gan. Aflatoxin là một loại độc tố vi nấm được sản sinh một cách tự nhiên do một số loài Aspergillus (một loại nấm mốc). Ngoài việc gây ra tình trạng ngộ độc cấp tính, nấm mốc Aflatoxin còn được xem là nguyên nhân gây xơ gan và ung thư gan.
Do vậy, để thói quen ăn uống không làm ảnh hưởng đến gan, thay vì chọn đồ ăn nhanh, thức ăn đường phố, chúng ta nên chú trọng các thực phẩm tươi, ngon và chế biến chín để đảm bảo vệ sinh và giữ dinh dưỡng. Tuyệt đối không sử dụng thực phẩm có dấu hiệu bị hỏng, nhất là xuất hiện nấm, mốc. Không chỉ có vậy, hãy coi trọng bữa cơm gia đình, nên ăn cân bằng 4 nhóm dinh dưỡng, ưu tiên rau xanh, củ quả nhiều sẽ tốt cho hệ tiêu hóa và cơ thể. Điều này giảm gánh nặng cho gan, tăng cường chức năng bảo vệ tế bào gan.
Việc lười uống nước lọc, chăm uống nước ngọt khiến gan bị tổn thương. Ảnh minh họa.
Một vấn đề nữa PGS Trịnh Thị Ngọc cũng hết sức lưu ý đó là việc, rất nhiều người dân, đặc biệt người trẻ hiện uống ít nước hoặc uống nước không khoa học lành mạnh. Theo đó, uống ít nước không chỉ có hại cho thận, còn làm tổn thương gan. Đặc biệt, những người thường xuyên uống nước ngọt, trà sữa, nước tăng lực hay thậm chí sử dụng quá nhiều nước ép trái cây, sinh tố cũng gây gánh nặng cho gan vì phải chuyển hóa lượng đường rất lớn, đó là chưa kể trong nước ngọt còn có chứa các chất phụ gia. Do vậy, hãy uống đủ nước lọc mỗi ngày dựa trên cân nặng, điều này sẽ giúp gan hoạt đột tốt hơn, đặc biệt sẽ hỗ trợ rất tốt việc đào thải độc tố trong cơ thể.
Để bảo vệ lá gan, ngoài hạn chế rượu bia, uống đủ nước, sử dụng khoa học và hợp lý các loại thực phẩm, PGS Trịnh Thị Ngọc khuyên mọi người hãy khám sức khỏe định kỳ, tầm soát gan là rất quan trọng, nhất là phát hiện sớm khi gan bị tổn thương. Ngoài ra, việc tiêm vắc xin phòng virus viêm gan cũng rất quan trọng để phòng bệnh.
