Rau tàu bay chứa tinh dầu tự nhiên nên tỏa ra mùi thơm đặc trưng, hơi giống mùi xăng nhẹ. Khi nấu, rau mang vị hơi đắng, nhẫn nhẫn nhưng hậu ngọt, tạo cảm giác lạ miệng và dễ gây ấn tượng ngay từ lần thưởng thức đầu tiên.
Rau tàu bay, một loài thực vật từng chỉ mọc hoang dại nơi đồng cỏ, ven đường, nay đã trở thành một trong những đặc sản dân dã được nhiều người tìm mua. Với hương vị lạ miệng, nhiều công dụng cho sức khỏe và giá trị kinh tế ngày càng tăng, loại rau này đang khẳng định vị trí riêng trong đời sống ẩm thực Việt Nam.
Thuộc họ cúc, rau tàu bay còn có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo từng địa phương như “ngải rét”, “kim thất” hay “lảo lộc”. Loài cây này vốn không kén đất, không cần chăm sóc, có thể phát triển mạnh ở hầu hết các vùng quê. Cây thường cao dưới 1 mét, lá mỏng, dài bầu dục, mép có hình răng cưa. Đặc biệt, rau tàu bay chứa tinh dầu tự nhiên nên tỏa ra mùi thơm đặc trưng, hơi giống mùi xăng nhẹ. Khi nấu, rau mang vị hơi đắng, nhẫn nhẫn nhưng hậu ngọt, tạo cảm giác lạ miệng và dễ gây ấn tượng ngay từ lần thưởng thức đầu tiên.
Trong thời kỳ chiến tranh, rau tàu bay từng là nguồn thực phẩm cứu đói cho bộ đội. Do mọc dại nhiều nơi, dễ hái, dễ chế biến, rau đã thay thế phần nào nguồn rau xanh khan hiếm lúc bấy giờ. Chính nhờ sự gắn bó với cuộc sống gian khó của người dân và chiến sĩ, loại rau này đã để lại dấu ấn sâu đậm trong ký ức nhiều thế hệ.
Ngày nay, phần đọt và lá non của rau tàu bay được sử dụng phổ biến để chế biến các món ăn dân dã. Người dân thường luộc rau để giữ nguyên vị thanh đắng, hoặc làm nộm, xào tỏi, nấu canh. Trong đó, món rau tàu bay xào tỏi được nhiều gia đình ưa chuộng bởi sự hòa quyện giữa mùi thơm đặc trưng của rau và vị tỏi phi dậy hương, tạo nên bữa cơm giản dị nhưng đầy hấp dẫn. Một món ăn quen thuộc khác là canh rau tàu bay nấu tôm khô. Đây là món canh mang vị ngọt thanh, mát, có tác dụng giải nhiệt, đặc biệt thích hợp trong những ngày hè oi bức.
Ngoài giá trị ẩm thực, rau tàu bay còn được đánh giá cao về công dụng đối với sức khỏe. Theo một số nghiên cứu, chiết xuất từ lá rau có khả năng chống oxy hóa, chống viêm, hỗ trợ điều trị vết thương ngoài da và thúc đẩy quá trình tái tạo mô. Trong Đông y, rau tàu bay, còn gọi là cỏ tàu bay, được dùng như vị thuốc nam với công dụng chỉ huyết, sát khuẩn, giải độc, tiêu sưng và giảm đau. Nhờ những đặc tính này, rau đã góp phần hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý thông thường, trở thành nguồn dược liệu quý từ thiên nhiên.
Rau tàu bay phát triển mạnh nhất vào khoảng tháng 7 hằng năm, khi bước vào giai đoạn ra hoa và sinh sản. Thời điểm này, cây phủ xanh nhiều vùng đồng quê, mang lại nguồn cung dồi dào cho người dân thu hái. Tuy nhiên, với nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao từ thành thị, loại rau này đã dần được đưa ra thị trường với mức giá từ 40.000 đến 50.000 đồng mỗi kg. Giá bán có sự thay đổi tùy theo mùa vụ và nguồn cung, song vẫn được xem là mức cao đối với một loài rau vốn mọc dại. Điều này cho thấy sự “lên đời” rõ rệt của rau tàu bay, từ vị trí bị xem nhẹ nay trở thành đặc sản được săn đón.
Không chỉ gắn liền với ký ức thời khốn khó, rau tàu bay hiện diện trong nhiều bữa cơm gia đình như minh chứng cho giá trị của ẩm thực dân gian. Giữa vô vàn lựa chọn thực phẩm hiện đại, rau tàu bay vẫn giữ được sức hút riêng nhờ hương vị độc đáo, lợi ích sức khỏe và tính gắn kết với đời sống nông thôn Việt Nam.
Từ một loài cỏ dại ít ai để ý, rau tàu bay đã dần khẳng định được giá trị của mình. Việc loại rau này được tiêu thụ rộng rãi ở các đô thị lớn không chỉ góp phần tăng thu nhập cho người dân nông thôn mà còn phản ánh xu hướng tìm về với những món ăn mộc mạc, gắn liền với ký ức quê hương. Trong bối cảnh ẩm thực ngày càng phong phú, rau tàu bay vẫn giữ được một vị trí đặc biệt: giản dị nhưng độc đáo, dân dã nhưng giàu giá trị dinh dưỡng và văn hóa.
Với sự kết hợp giữa ẩm thực và dược liệu, rau tàu bay đã vượt ra ngoài phạm vi của một loại cỏ hoang, trở thành “đặc sản quê hương” được nhiều người trân trọng. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của loại rau này trên các chợ và bàn ăn thành thị cũng khẳng định rằng những món ăn giản dị, mang đậm hồn quê vẫn luôn có sức sống bền bỉ trong đời sống hiện đại.
