Thời gian qua, với lợi thế của tuổi trẻ, giàu sức sáng tạo và nhanh nhạy trước cái mới, lực lượng thanh niên tại nhiều phường, xã trên địa bàn Thành phố Hà Nội đã tích cực tham gia chuyển đổi số, đồng thời xung kích hỗ trợ, người dân, đặc biệt là người cao tuổi sớm bắt nhịp và thích ứng với công nghệ.
Mỗi đoàn viên là một tuyên truyền viên số
Theo Bí thư Đoàn Thanh niên phường Ba Đình Phạm Thu Phương, trong thời gian qua, cùng với sự chuyển mình mạnh mẽ của hệ thống chính trị khi cả nước triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và sắp xếp lại tổ chức các đoàn thể chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc, tổ chức Đoàn Thanh niên đã có bước phát triển mới. Việc Đoàn Thanh niên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc không chỉ tạo mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa tuổi trẻ với nhân dân, mà còn mở ra cơ hội để đoàn viên, thanh niên khẳng định vai trò xung kích, sáng tạo trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị ở địa phương. Trong đó, nổi bật là việc phát huy hiệu quả các đội hình “Bình dân học vụ số” trong triển khai, hướng dẫn và phổ biến Sổ tay hướng dẫn Mặt trận số - công cụ quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác tập hợp, phản ánh, giám sát và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong giai đoạn mới.
Phong trào “Bình dân học vụ số” do Đoàn Thanh niên triển khai đã tạo dấu ấn đậm nét, kế thừa tinh thần “bình dân học vụ” trong kháng chiến, nay được vận dụng sáng tạo vào môi trường số hóa. Với phương châm “mỗi đoàn viên là một tuyên truyền viên số”, lực lượng thanh niên phường Ba Đình đã trực tiếp đến từng khu dân cư, tổ dân phố, kề vai sát cánh cùng nhân dân, hướng dẫn từ những thao tác cơ bản như cài đặt VNeID, nộp hồ sơ dịch vụ công trực tuyến, quét mã QR, thanh toán không dùng tiền mặt cho đến việc làm quen và khai thác các tiện ích số trong đời sống hằng ngày. Kết quả cho thấy, phong trào không chỉ giúp nâng cao kỹ năng số của người dân mà còn tạo dựng niềm tin, sự đồng thuận và khẳng định vai trò cầu nối gần dân, sát dân của tổ chức Đoàn trong hệ thống chính trị.
Các bạn trẻ quét mã QR để sử dụng “Thư viện số thanh niên” do Đoàn Thanh niên phường Ba Đình triển khai.
Đặc biệt, tuổi trẻ Ba Đình còn ghi dấu bằng nhiều công trình số hóa tiêu biểu như: Số hóa các “địa chỉ đỏ” trên địa bàn để người dân và du khách dễ dàng tra cứu; triển khai ứng dụng công nghệ VR360 với tour du lịch “Ba Đình 360”, đưa các di tích lịch sử, văn hóa tiêu biểu lên không gian ảo, giúp thế hệ trẻ và bạn bè quốc tế có thể tham quan trực tuyến; và công trình Sổ tay du lịch điện tử “Ba Đình - Mã số ký ức, kết nối tương lai” với hệ thống dữ liệu, hình ảnh, video, QR code tích hợp, phục vụ quảng bá hình ảnh Ba Đình và khẳng định trí tuệ, sáng tạo của thanh niên. Hay như công trình “Wifi miễn phí - Thư viện số thanh niên” do Đoàn Thanh niên phường trực tiếp đảm nhiệm, thể hiện tinh thần xung kích, sáng tạo, chủ động của tuổi trẻ trong việc ứng dụng công nghệ số, đồng hành cùng chính quyền và nhân dân xây dựng phường văn minh, hiện đại, lan toả văn hoá đọc tới người dân, du khách. Thư viện số Thanh niên của tuổi trẻ Ba Đình được xây dựng với 500 đầu sách, chia thành 15 danh mục, bao gồm nhiều chủ đề: Chính trị - vấn đề quốc tế, lịch sử, tâm lý – giáo dục, Văn học trong nước và nước ngoài, Kinh tế, sách thiếu nhi… phù hợp với nhiều lứa tuổi và đối tượng khác nhau. Đây là một không gian đọc mở, hiện đại, tạo điều kiện để nhân dân và du khách có thể tiếp cận tri thức ở bất cứ đâu.
Tương tự, tại xã Đông Anh, theo Phó Bí thư Đoàn thanh niên xã Đông Anh Nguyễn Văn Lân, thời gian qua, công cuộc chuyển đổi số trên địa bàn xã Đông Anh đã đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ. Người dân đã dần quen với việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt. Các mô hình kinh doanh, sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã bắt đầu hình thành. Các trang mạng xã hội, nhóm Zalo của thôn, xóm, của các đoàn thể đã trở thành kênh thông tin, tuyên truyền hiệu quả, kết nối người dân với chính quyền nhanh chóng và minh bạch hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, quá trình chuyển đổi số tại địa phương vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Một bộ phận người dân, đặc biệt là người cao tuổi, người lao động tự do, vẫn còn tâm lý e ngại, chưa đủ kỹ năng để tiếp cận và sử dụng các nền tảng số. Tình trạng tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh trật tự. Khoảng cách số giữa các nhóm dân cư vẫn còn hiện hữu.
Những thách thức đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết: Cần có một lực lượng đủ nhạy bén, đủ tri thức, đủ nhiệt huyết để đi đầu, dẫn dắt và hỗ trợ cộng đồng trong hành trình số hóa. Lực lượng đó không ai khác chính là thế hệ trẻ - những đoàn viên, thanh niên của xã Đông Anh. Ngay từ năm 2023, Chi đoàn cơ quan xã đã phối hợp với Mặt trận và các đoàn thể tổ chức các lớp “dạy dân làm dịch vụ công”, hướng dẫn người dân sử dụng cổng dịch vụ công quốc gia, cài đặt và khai thác ứng dụng VNeID, Smart Dong Anh, Đông Anh ID... Tính đến nay, Đoàn đã tổ chức 18 buổi hướng dẫn tại các tổ dân phố, thu hút gần 600 lượt người dân tham gia, trong đó có trên 70% là người trên 50 tuổi; hỗ trợ đăng ký tài khoản định danh điện tử cho hơn 2.000 người dân; giới thiệu và hỗ trợ thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 trong các lĩnh vực như: Đăng ký khai sinh, cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, đăng ký tạm trú…
Các bạn trẻ xã Đông Anh tổ chức lớp “Bình dân học vụ số”, hướng dẫn người dân sử dụng các ứng dụng AI.
Quan tâm xây dựng đội ngũ “hạt nhân số” chất lượng cao
Theo Bí thư Đoàn Thanh niên phường Ba Đình Phạm Thu Phương, bên cạnh ưu điểm nổi bật về sự năng động, khả năng làm chủ công nghệ mới và tinh thần dám nghĩ dám làm, thực tiễn cũng cho thấy, hiện nay, trình độ công nghệ giữa các nhóm đoàn viên còn chưa đồng đều, hạ tầng kỹ thuật và công cụ hỗ trợ còn thiếu, công tác truyền thông và cập nhật sản phẩm số chưa đồng bộ, trong khi sự phối hợp giữa một số Chi đoàn và Ban công tác Mặt trận ở địa bàn dân cư đôi lúc còn lúng túng, thiếu thống nhất. Vì vậy, để phát huy hiệu quả phong trào “Bình dân học vụ số” và triển khai thành công ứng dụng “Mặt trận số” trong thời gian tới, theo Bí thư Đoàn Thanh niên Phạm Thu Phương, cần hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Đoàn Thanh niên và hệ thống Ban Công tác mặt trận. Mỗi tổ dân phố phải có ít nhất một tổ “Bình dân học vụ số” thường xuyên đồng hành cùng Ban công tác Mặt trận, đảm bảo tính liên tục, lâu dài.
Chị Phương cũng cho rằng, chúng ta cũng cần xây dựng đội ngũ “hạt nhân số” chất lượng cao. Ngoài các lớp tập huấn cơ bản, cần tổ chức đào tạo chuyên sâu cho lực lượng nòng cốt nắm vững kỹ năng công nghệ, an toàn bảo mật, kỹ năng truyền thông cộng đồng và khả năng xử lý tình huống thực tế. Đội ngũ này sẽ là “cánh tay nối dài” của Mặt trận Tổ quốc và Đoàn Thanh niên trong việc triển khai Mặt trận số. Phong trào “Bình dân học vụ số” cần được lồng ghép trong các cuộc vận động của Mặt trận như “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, hay phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc. Khi được gắn kết, “Mặt trận số” không chỉ là công cụ công nghệ mà còn trở thành phương thức quản trị xã hội hiện đại, bám rễ sâu trong đời sống cộng đồng.
Theo Phó Bí thư Đoàn Thanh niên xã Đông Anh Nguyễn Văn Lân, trong thời gian tới, Đoàn Thanh niên xã Đông Anh sẽ phát động sâu rộng và thực chất chiến dịch “Bình dân học vụ số” để xóa “mù” công nghệ cho người dân. Cùng với đó, sẽ cần tích cực xây dựng văn hóa số văn minh, an toàn trên không gian mạng. Trong đó, thanh niên sẽ là lực lượng xung kích trong việc lan tỏa thông tin tích cực, những câu chuyện đẹp, đồng thời chủ động đấu tranh, phản bác các thông tin sai trái, xuyên tạc; trang bị cho đoàn viên và người dân kỹ năng “miễn dịch” với tin giả, xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn.
