Loại rau này có vị chát nhẹ đặc trưng và mùi thơm thanh dịu, thoang thoảng giống mùi lá mận.
Nhắc đến Tây Ninh, người ta thường nhớ ngay đến núi Bà Đen, bánh tráng phơi sương, muối tôm hay bánh canh Trảng Bàng. Thế nhưng, với những ai đã từng đặt chân đến vùng đất này, có một hương vị dân dã mà khó ai quên được: rau rừng Trảng Bàng – trong đó nổi bật là rau Mặt Trăng, một loại lá vừa lạ vừa quen, góp phần tạo nên bản sắc ẩm thực đặc trưng của vùng đất Nam Bộ hiền hòa này.
Rau Mặt Trăng là tên gọi dân gian của một loại cây thân gỗ nhỏ, có màu nâu, chiều cao trung bình từ 3 đến 4 mét. Cây có lá kép, mỗi lá gồm hai cặp lá chét mềm, non khi mới nhú có màu đỏ sẫm và dần chuyển xanh khi trưởng thành. Lá thường có hình trái xoan ngược hoặc thon dài, đôi khi hơi cong như hình lưỡi liềm, chiều dài trung bình từ 5 đến 10 cm, rộng từ 2 đến 3 cm. Phần chồi non của cây mang màu xanh tươi, dễ nhận biết khi so với các loại rau rừng khác.
Nhìn thoáng qua, nhiều người dễ nhầm rau Mặt Trăng với rau Săng Máu – một loại rau rừng phổ biến khác ở miền Nam. Tuy nhiên, khi nếm thử, người sành ăn sẽ dễ dàng phân biệt được: rau Mặt Trăng có vị chát nhẹ đặc trưng và mùi thơm thanh dịu, thoang thoảng giống mùi lá mận. Chính hương vị độc đáo này khiến loại rau dân dã ấy được người dân Trảng Bàng vô cùng ưa chuộng và xem như “linh hồn” trong những đĩa rau rừng ăn kèm các món đặc sản địa phương.
Hiện nay, rau Mặt Trăng được trồng khá phổ biến ở khu vực Trảng Bàng, Tây Ninh bằng phương pháp nhân giống chiết cành, vừa phục vụ nhu cầu rau xanh trong gia đình, vừa cung cấp cho các hàng quán và nhà hàng chuyên phục vụ khách du lịch. Loại rau này sinh trưởng tốt, dễ trồng, không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc, lại mang giá trị kinh tế ổn định cho người dân địa phương.
Theo chia sẻ của nhiều hộ trồng rau ở Trảng Bàng, rau rừng nói chung và rau Mặt Trăng nói riêng là “mỏ vàng xanh” của vùng đất này. Bà con có thể tận dụng khoảng đất trống quanh nhà để gây trồng, chỉ cần tưới nước và bón phân hữu cơ định kỳ là cây phát triển khỏe mạnh. Mỗi vụ thu hoạch, lượng rau cung cấp ra thị trường không chỉ đủ cho các quán ăn, nhà hàng tại Tây Ninh mà còn được vận chuyển đi TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận, góp phần mang hương vị núi rừng đến với thực khách khắp nơi.
Điều đặc biệt khiến rau Mặt Trăng trở thành cái tên quen thuộc trong ẩm thực Tây Ninh chính là khả năng kết hợp tuyệt vời với nhiều món ăn truyền thống. Phần lá non được dùng làm rau sống, thường xuất hiện trong đĩa rau rừng phong phú bên cạnh các loại lá khác như chòi mòi, quế vị, lá cách, đinh lăng, xoài non… Khi ăn, vị chát nhẹ hòa cùng hương thơm tự nhiên tạo nên cảm giác kích thích vị giác, giúp “giải ngán” và làm nổi bật hương vị của món chính.
Một trong những món ăn tiêu biểu không thể thiếu rau Mặt Trăng chính là bánh tráng phơi sương cuốn thịt luộc – niềm tự hào ẩm thực của người Trảng Bàng. Khi cuốn miếng bánh tráng dẻo mịn cùng lát thịt heo mỏng, thêm vài lá rau Mặt Trăng non, chấm nước mắm chua ngọt, thực khách sẽ cảm nhận được sự hòa quyện tuyệt hảo giữa vị béo của thịt, vị chát nhẹ của rau, vị cay của ớt và vị ngọt thanh của nước chấm. Hương thơm thoảng nhẹ của lá rau làm món ăn thêm phần tinh tế, để lại dư vị khó quên.
Không chỉ xuất hiện trong món bánh tráng, rau Mặt Trăng còn là “bạn đồng hành” không thể thiếu của bánh canh Trảng Bàng – món đặc sản nổi tiếng khắp miền Nam. Khi ăn, người ta thường dùng rau Mặt Trăng cùng các loại rau ghém khác như lá bứa, đọt choại, lá cách… để ăn kèm bánh canh giò heo, bánh canh tôm hay cua ghẹ. Sợi bánh canh mềm dẻo, nước dùng ngọt thanh kết hợp cùng vị chát thơm của rau rừng tạo nên sự cân bằng hoàn hảo, giúp món ăn vừa đậm đà lại không bị ngấy.
Các món bánh dân dã khác như bánh xèo, bánh khọt khi ăn kèm rau Mặt Trăng cũng trở nên hấp dẫn hơn nhiều. Miếng bánh giòn rụm, béo ngậy được “hạ nhiệt” nhờ vị thanh chát và mùi thơm nhẹ của rau, mang lại cảm giác vừa quen vừa lạ. Chính nhờ khả năng làm nổi bật hương vị món ăn mà rau Mặt Trăng được xem là “chất xúc tác” độc đáo, giúp ẩm thực Tây Ninh ghi dấu trong lòng thực khách.
Không chỉ mang giá trị ẩm thực, rau Mặt Trăng còn được nhiều người xem là một loại rau – thuốc quý. Theo kinh nghiệm dân gian, các loại rau rừng nói chung có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa và giúp cân bằng dinh dưỡng trong bữa ăn. Việc sử dụng rau rừng tươi sống thường xuyên không chỉ giúp thay đổi khẩu vị mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe, nhất là trong những ngày hè oi nóng.
Ngày nay, cùng với xu hướng tìm về ẩm thực tự nhiên và sạch, rau rừng Trảng Bàng đang dần trở thành sản phẩm đặc sản được du khách săn tìm. Nhiều nhà hàng, quán ăn tại Tây Ninh đã đưa rau Mặt Trăng vào thực đơn như một điểm nhấn để du khách dễ dàng nhận ra “hồn quê” trong từng món ăn. Không ít người sau khi rời Tây Ninh còn tìm mua rau Mặt Trăng về làm quà, như mang theo chút hương vị của vùng đất nắng gió ấy về với gia đình.
Có thể nói, giữa vô vàn món ngon miền Tây Nam Bộ, rau Mặt Trăng không chỉ là một loại rau ăn kèm, mà còn là biểu tượng của sự dung dị, tinh tế trong văn hóa ẩm thực vùng Trảng Bàng. Nó gói gọn trong mình cả nét mộc mạc của người dân, sự phong phú của thiên nhiên và niềm tự hào của vùng đất không có biển nhưng lại tràn đầy vị ngọt, vị xanh của cỏ cây.
Nếu có dịp ghé Tây Ninh, hãy thử một lần ngồi trong quán nhỏ bên đường, gọi đĩa bánh tráng cuốn thịt hoặc tô bánh canh nóng hổi, và nhớ thêm một đĩa rau rừng với vài lá Mặt Trăng non. Chắc chắn, bạn sẽ hiểu vì sao loại rau dân dã ấy lại khiến bao người thương nhớ, để rồi chỉ một lần nếm thử cũng đủ thành kỷ niệm khó quên trong hành trình khám phá ẩm thực Việt Nam.
