Có quê để trở về...

- Ối giời ôi, xe không có phanh à? Thảo nào mà đôi dép nào cũng thấy mòn vẹt đế. Tí dắt vào quán sửa xe bên kia thay đi, hết bao nhiêu chị trả.

- Em đi mãi quen rồi. Vâng. Tí em thay.

- Này chị cho ít thịt, trưa nay về mấy mẹ con nấu ăn. Thế Tết này có về quê không?

Nga chìa tay đón lấy túi thịt từ chị Nhậm, tần ngần bảo:

- Chắc là em không về.

- Có nhà có quê sao lại không về? Bố mẹ nào không thương con cháu. Nghe chị, về đi. Tụi nhỏ cũng phải biết quê quán chứ. Nhìn xem, chúng lớn hết rồi.

Nga ngậm ngùi xoa đầu hai đứa nhỏ, dặn ngồi ngoan “lát mẹ mua bánh rán”. Hôm nay hết hàng sớm, chị tính chở các con đi loanh quanh ngắm chợ. Nhưng bỗng nhiên thấy phố xá đông vui lòng chị lại chạnh buồn. Cuối năm là lúc con người ta tha thiết được sum vầy. Ở Đông ở Tây, trong Nam hay ngoài Bắc người ta cũng thu xếp để về nhà. Chị có quê không? Có chứ. Chị cũng từng có nhà để trở về. Xưa là nhà của bố mẹ, lưng tựa vào núi, mặt hướng ra sông. Mấy chị em Nga lớn lên bằng cua tép đồng chiều, rau rừng ngọt đắng. Mẹ đẻ ba cô con gái, nhà nội khát thèm một mụn con trai. Mặc kệ, bố vẫn vui. Đứa lớn bố đặt tên Hằng Nga. Đứa thứ hai bố đặt tên Thạch Thảo. Đứa út bố chọn mãi được cái tên Hồng Diễm. Nhà tuy nghèo nhưng con gái bố đều được đến trường. Tết tuy phải xoay xở trả đủ khoản nợ nần nhưng con gái bố đứa nào cũng có quần áo mới. Mỗi lần nghe bà nội giục đẻ cố lấy đứa con trai, bố hề hà bảo: “Đẻ thêm cực lắm. Để sức nuôi mấy đứa con gái nên người. Con gái con là cục vàng cục bạc. Sau này chúng sẽ khiến bà được tự hào”. Bà thở dài, ngoảnh mặt.

Minh họa sưu tầm

Nhà nằm dưới chân núi Thẳm. Cứ tháng Chạp về sương và mây từ núi quện vào nhau đổ tràn bao phủ xóm làng. Bố dắt chiếc xe đạp cà tàng ra trước sân, ba chị em Nga chạy túa ra. Một đứa ngồi trên thanh ngang, bám vào ghi đông xe còn hai đứa ngồi sau ôm chặt lưng bố, vừa đi vừa hát. Có năm đào rừng nở sớm, tiếng chim hót trĩu xuống trong những vạt sương mù. Kính cong! Kính cong! Kính cong! Tiếng chuông xe đạp đi xuyên màn sương là thứ âm thanh vui nhộn nhất trong ký ức tuổi thơ Nga.

- Tết mình may áo hoa được không bố?

- Được chứ. Mỗi chị em một bộ.

Bố hay nói chị em Nga như bầy chim sẻ rinh rích nói cười ấm ran căn nhà ngay cả mùa sương gió. Mang theo niềm kiêu hãnh khi làm con gái bố, mấy chị em lớn lên trong tình yêu thương vô bờ bến. Nga nhớ những đêm cuối năm mấy chị em hay ngồi cuộn tròn trong chiếc chăn bông trấn thủ đen nhẻm mồ hôi và tro bếp. Hôm thì ngồi trông nồi bánh chưng, vùi sắn ngô trong lớp than hồng chờ chín. Hôm thì ngồi xem mẹ ngào mứt, thỉnh thoảng thò tay bốc vụng, giãy nảy lên vì nóng. Cũng có hôm mấy chị em chỉ ngồi nhìn con gà mái cuối cùng trong nhà bị bắt mang đi bán. Diễm thỏ thẻ:

- Sau này em học giỏi, lớn lên sẽ mua cho mẹ cả một bầy gà.

- Chị sẽ kiếm thật nhiều tiền xây nhà mới cho bố mẹ. Đẹp hơn cái Phương đầu xóm. Thế còn chị Nga, sau này lớn chị muốn làm gì?

- Chị sẽ làm cô giáo.

Cả nhà đồng thanh “oách”, rinh rích cười đùa rồi chìm vào giấc ngủ đẫm sương xuân tràn vào nhà qua cửa sổ. Thời gian trôi qua những mùa xuân căng tràn mơ ước. Lớn lên mới biết người tính đâu bằng trời tính. Nga là chị cả, đang học cao đẳng thì có bầu, đi theo người đàn ông mà cả gia đình không ai đồng ý. Hôm xách đồ đạc bỏ theo chồng Nga tự hứa sau này giàu có sẽ quay lại, nếu khổ cũng tự chịu không bao giờ phiền đến người thân. Hôm ấy cũng là tháng Chạp. Sương từ đỉnh núi đổ xuống, đi một đoạn xa quay nhìn lại Nga không thấy xóm núi và ngôi nhà nhỏ bình yên của mình đâu nữa.

Nga về nhà chồng, vun vén hạnh phúc của mình qua hết thăng trầm này đến biến cố khác. Cuối cùng Nga ra đi tay trắng. Nga không đủ can đảm để mang con trở về xóm núi. Chị không muốn là nỗi hổ thẹn của bố mẹ trong mắt dân làng. Nga đành thuê một căn nhà trọ nhỏ đủ che mưa che nắng cho mấy mẹ con. Hàng ngày chị bươn chải mưu sinh bằng chiếc xe đạp cũ, buộc lên đôi sọt. Người trong xóm chợ đã quen với hình ảnh ba mẹ con chị chở nhau trên chiếc xe đầy ứ rau củ loanh quanh thị xã. Sáng nào cũng vậy, cứ bốn giờ sáng là chị vào làng rau lấy hàng. Lúc ấy bọn trẻ còn đang say giấc, chị vội vã rướn người đạp xe trong sương lạnh. Lấy hàng xong chị lại vội vã trở về xóm trọ đưa hai con đến trường. Ngày nghỉ, tụi nhỏ ngồi sau xe mẹ hát véo von, ngắm thế giới qua đôi mắt thơ ngây, đen láy.

Minh họa sưu tầm

Có hôm thằng Cá quay sang hỏi mẹ:

- Mẹ ơi! Có phải ai cũng có quê hương không ạ?

- Đúng vậy con.

- Thế quê hương của mẹ ở đâu? Sao con không bao giờ nghe mẹ kể.

Nga lặng người, không biết phải trả lời con thế nào. Túm rau cầm trên tay nặng trĩu, nặng như lòng chị vậy. Có những đêm ôm lũ nhỏ trong lòng, chị chìm vào giấc mơ ngọt ngào, hạnh phúc. Chị mơ thấy mình dắt tụi nhỏ đi trên con đường quen thuộc ấy. Con đường trở về nhà, sau dãy núi mờ sương. Bố mẹ chân thấp chân cao chạy ra cổng đón lũ cháu vào lòng.

Ngày 23 Tết, chợ đông chen lấn bán mua. Chẳng mấy chốc sọt rau củ của Nga đã vơi dần. Hai đứa nhỏ xin mẹ cho chạy ra xem hàng cá chép đỏ bày bán ngay cổng chợ. Đúng lúc ấy có một người đàn ông lớn tuổi tìm đến chợ  hỏi thăm. Chợ ồn ào quá, lời hỏi thăm bị át đi, tiếng còn tiếng mất. Chị hàng thịt lớn tiếng hỏi lại: “Bác hỏi ai ạ? Mẹ con nhà cái Nga bán rau đúng không ạ?”. Mấy tiếng đó lọt vào tai thằng Cá khiến nó quay ngoắt lại. Nhìn theo cánh tay chị hàng thịt chỉ, ông già nhìn thấy hai đứa nhỏ đang nắm chặt tay nhau, tròn xoe mắt nhìn mình. Ông già nhận ra ngay máu mủ của mình. Cái nước da bánh mật, chiếc mũi thẳng và đôi mắt tụi nhỏ hệt như con gái ông lúc bé, không lẫn vào đâu được. Quẳng cả túi đồ trên tay, ông già chạy lại ôm tụi nhỏ. Cảnh tượng sum vầy ấy khiến người ta xúc động. “Ông ngoại này. Ông đến đón tụi con về ăn Tết đây này”. Chẳng chút nghi ngờ gì, tụi nhỏ tin đấy chính là ông ngoại.

Nga lặng người khi nhìn thấy dáng hình của bố đang dắt hai đứa nhỏ chạy lại phía mình. Chị bật khóc ngon lành như đứa trẻ bỏ nhà đi lạc vừa được bố mẹ tìm về. Trong thoáng chốc chị nhận ra bố đã già đi nhiều, tóc trên đầu đã bạc. Nỗi xót xa, ân hận cứa vào tâm can chị, tái tê. Ông già không nói nhiều, chỉ vài câu nghèn nghẹn: “Mình về nhà thôi con”.

Trên chuyến xe khách trở về quê, hai đứa nhỏ tíu tít kể cho ông ngoại nghe biết bao nhiêu là chuyện, chúng thấy được trong những buổi ngồi bên trong sọt hàng của mẹ. Trong câu chuyện của chúng không hề có nỗi buồn. Như thể chúng chưa từng bị cái lạnh tái tê luồn qua lớp chăn mỏng mẹ cuộn quanh người trong mùa đông lạnh giá. Như thể chúng chưa từng tủi thân đi ngang qua cửa những ngôi nhà ấm cúng, có đông đủ cha mẹ sum vầy. Những câu chuyện như thế khiến quãng đường về nhà ngắn lại. Ông già bảo con gái “mệt thì cứ ngủ đi. Chợp mắt một giấc thôi là về đến quê nhà”. Nga nhắm mắt, hai chữ “quê nhà” ấm ran trong lòng chị.

Xóm núi hiện ra sau màn mưa xuân lất phất. Hai bên đường những cành đào chìa ra chi chít nụ hồng như những hòn than nhỏ. Mẹ đứng đó hệt trong một giấc mơ, ôm tụi con vào lòng hít hà, nựng nịu. Mẹ giục tắm nhanh, có cơm canh nóng hổi đang chờ. Tối ấy, chú chó lạ sủa ầm ĩ khắp nhà vì đông khách ghé chơi. Bố pha một ấm trà, mẻ mứt gừng mẹ vừa mới ngào xong được mang ra mời bà con chòm xóm. Những khuôn mặt thân quen nắm lấy bàn tay của đứa con xa quê vừa mới trở về. Họ hỏi han những câu chuyện đã qua, nói với nhau về những điều phía trước. Ai đó dúi cho tụi nhỏ mấy quả bóng bay. Ai đó nói nhà có xe đạp cũ vẫn còn dùng tốt, sẽ mang cho tụi nhỏ đạp đến trường. Ai đó động viên Nga ra Tết xin vào khu công nghiệp gần nhà, lương cũng đủ trang trải nuôi con ăn học. Ai đó nói với Nga: “Có quê là để về. Nếu ngoài kia cuộc sống có khó khăn thế nào thì vẫn còn có quê hương đón đợi”. Nga tin vào điều đó, như tin vào chồi non lộc biếc mùa xuân…