Nhiều bậc bố mẹ vô thức trút áp lực, lo lắng và kỳ vọng của mình lên con.
Trên hành trình dài nuôi dạy, nhiều bậc bố mẹ mong con trưởng thành, vững vàng và thành công. Thế nhưng, không ít phương pháp giáo dục thiếu tinh tế giống như một cuộc tấn công âm thầm, xuất phát từ yêu thương nhưng vô tình làm tổn thương trẻ, khiến con dần mất tự tin và chùn bước trong quá trình phát triển.
Thực tế, khi bố mẹ tạm dừng lại và sửa đổi ba hành vi nuôi dạy sai lầm thường gặp: kiểm soát quá mức, phủ nhận cảm xúc của con và so sánh con với người khác, bố mẹ sẽ ngạc nhiên khi nhận ra rằng con có khả năng thích nghi, học hỏi và trưởng thành tốt.
Khi được tôn trọng, lắng nghe và tin tưởng, trẻ trở nên hợp tác, học được cách tự chịu trách nhiệm, quản lý cảm xúc và phát huy tiềm năng vốn có.
So sánh quá mức dần làm giảm sự tự tin của trẻ
“Con nhìn bạn A hàng xóm xem, kỳ thi nào cũng đứng đầu, sao con không làm được như vậy?” “Con nhà người ta ngoan ngoãn biết bao, còn con thì suốt ngày nghịch ngợm.”
Những câu nói này có lẽ không xa lạ với nhiều bậc bố mẹ. Thế nhưng, việc so sánh con với người khác, dù vô tình hay có chủ ý, âm thầm làm giảm sự tự tin của trẻ.
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, có tính cách, năng lực và nhịp phát triển khác nhau. Cũng như trong một khu vườn, có loài hoa nở rộ vào mùa xuân, có loài lại rực rỡ vào mùa hè. Không thể vì một bông hoa nở sớm mà phủ nhận vẻ đẹp của những bông hoa đang âm thầm chờ đúng mùa. Khi bố mẹ thường xuyên đem con so sánh với người khác, trẻ sẽ dần hình thành cảm giác mình “luôn thua kém”, từ đó nảy sinh mặc cảm và tự ti.
Theo góc nhìn tâm lý, nuôi dạy con không nên thúc ép trở thành phiên bản tốt hơn của người khác, mà nên giúp con trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Khi bố mẹ biết trân trọng sự khác biệt, khích lệ kịp thời và tin tưởng vào nhịp trưởng thành riêng, trẻ sẽ lớn lên trong sự tự tin và cảm giác mình được yêu thương vô điều kiện.
Cảm xúc mất kiểm soát, khiến trẻ rơi vào nỗi lo lắng
Trong hành trình nuôi dạy con, bố mẹ khó tránh khỏi những áp lực và rắc rối. Khi trẻ mắc lỗi hoặc không đáp ứng được kỳ vọng, một số bố mẹ dễ mất kiểm soát, phản ứng bằng sự tức giận và quát mắng. Tuy nhiên, những cơn bộc phát cảm xúc vô tình gieo nỗi sợ hãi sâu sắc trong lòng trẻ và để lại tổn thương tâm lý lâu dài.
Tâm hồn trẻ thơ giống như một tờ giấy trắng, trong khi đó cảm xúc của bố mẹ là những gam màu đầu tiên vẽ lên đó. Nếu hàng ngày tờ giấy này chỉ được tô bằng sắc màu cáu kỉnh và giận dữ, bức tranh tuổi thơ sẽ trở nên rối ren và nặng nề.
Trong hành trình nuôi dạy con, bố mẹ khó tránh khỏi những áp lực và rắc rối.
Trẻ sống trong nỗi sợ kéo dài thường trở nên rụt rè, dè dặt, ngại bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc, thậm chí gặp khó khăn trong giao tiếp và xây dựng các mối quan hệ.
Vì thế, quản lý cảm xúc không chỉ là kỹ năng dành cho người lớn, mà còn là món quà quan trọng bố mẹ có thể trao cho con. Khi bố mẹ biết dừng lại, bình tĩnh trước vấn đề và giao tiếp bằng sự dịu dàng, trẻ sẽ lớn lên trong cảm giác được yêu thương, an toàn và đủ vững vàng để bày tỏ chính mình.
Bảo vệ quá mức sẽ tước đi cơ hội phát triển của trẻ
Một số bậc phụ huynh vì yêu thương nên vô tình rơi vào trạng thái cưng chiều và bảo bọc con quá mức, vì lo lắng con chịu tổn thương. Khi con muốn tự mặc quần áo, bố mẹ vội ngăn lại: “Con mặc không đẹp đâu, để mẹ làm cho nhanh.”
Khi con hào hứng muốn phụ giúp việc nhà, câu trả lời thường là: “Con làm không khéo lại rối thêm việc.” Những lời nói nghe qua tưởng như quan tâm, nhưng thực chất đang âm thầm lấy đi cơ hội được học hỏi và trưởng thành của trẻ.
Trẻ em giống như những chú chim non: khi được thử sức vỗ cánh, mới học được cách bay. Nếu bố mẹ luôn che chở con dưới đôi cánh của mình, con sẽ không có cơ hội đối diện với thất bại, rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề và xây dựng sự tự tin.
Khi con gặp khó khăn, bố mẹ hãy đứng bên cạnh hướng dẫn, gợi mở và hỗ trợ vừa đủ.
Hệ quả khi lớn lên, rời khỏi vòng tay bảo vệ của gia đình, trẻ dễ rơi vào cảm giác hoang mang, thiếu bản lĩnh và khó thích nghi với những thử thách của cuộc sống.
Vì thế, điều con cần không phải một con đường được dọn sẵn, mà nên đủ không gian để thử, để sai và để học từ chính trải nghiệm của mình. Khi con gặp khó khăn, bố mẹ hãy đứng bên cạnh hướng dẫn, gợi mở và hỗ trợ vừa đủ, thay vì làm thay hoặc quyết định thay con. Mỗi lần được tự mình vượt qua một trở ngại nhỏ, trẻ sẽ tích lũy thêm kinh nghiệm và niềm tin vào bản thân.
Khi bố mẹ biết dừng việc so sánh quá mức, học cách kiểm soát cảm xúc và buông bỏ sự bảo vệ thái quá, trẻ sẽ có cơ hội lớn lên vững vàng hơn.
