Từng bị chê bai vì mùi hôi đặc trưng, cá dìa từng một thời không ai ngó ngàng đến. Nhưng ở hiện tại, loài cá này lại trở thành đặc sản được săn đón, có giá lên đến 500.000 đồng/kg nhờ hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao.
Với chiều dài bờ biển 3.260km, Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia có chỉ số cao nhất về chiều dài bờ biển so với diện tích lãnh thổ. Từ Bắc chí Nam, biển cả không chỉ là lợi thế phát triển kinh tế – du lịch mà còn là “kho báu” sản vật phong phú, góp phần tạo nên nền ẩm thực vùng miền đặc sắc.
Đáng chú ý, một loài cá từng bị chê bai vì mùi hôi nồng nặc, nay lại trở thành đặc sản đắt đỏ, được bán với giá lên tới 500.000 đồng/kg. Đó chính là cá dìa. Cá dìa hay còn gọi là cá nâu, có tên khoa học tiếng Anh là Siganidae, tên gọi chỉ các loài cá thuộc chi duy nhất của họ cá dìa, thuộc bộ cá Vược.
Cá dìa.
Cá dìa thường sinh sống ở các cửa sông, ven biển, đầm phá hoặc ta cũng có thể bắt gặp nó ở các ghềnh đá, rừng đước ngập mặn. Có những loài sống được dưới độ sâu 6m và nhiệt độ từ 24 - 28 độ C.
Cá dìa chủ yếu tìm thấy ở Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và biển địa Trung Hải. Chúng thường sống ở biển hoặc các vùng nước lợ. Ở Việt Nam các vùng biển Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình,... là nơi sinh sống của cá dìa biển. Còn ở khu vực Thu Bồn, Huế,... thường được cá dìa nước ngọt tìm đến. Loại cá này thuộc họ cá da trơn, da màu nâu xám, thân dẹp, vây sắc. Cá dìa được phân chia thành rất nhiều loại với mỗi màu sắc khác nhau như cá dìa trơn, cá dìa bông, cá dìa đen…
Trong số đó, cá dìa trơn là loại được ưa chuộng nhờ thịt trắng, thơm ngon. Tuy nhiên, điều khiến loài cá này từng bị xếp vào nhóm cá kém chất lượng chính là bởi mùi hôi nồng đặc trưng. Điều này xuất phát từ việc chúng có lớp màng đen có mùi hôi khó ngửi.
Bởi vì điều này, cá da trơn còn bị gọi là “cá bụng hôi”. Bên cạnh đó, vây lưng của cá dìa trơn rất cứng và sắc nhọn. Vây lưng của cá dìa trơn còn chứa một lượng nhỏ độc tố. Chính vì vậy, nhiều ngư dân khi đánh bắt cần phải hết sức cẩn thận.
Cá dìa được biết đến là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng bởi:
- Lượng protein dồi dào trong cá dìa giúp phục hồi tế bào, hỗ trợ miễn dịch hoạt động hiệu quả.
- Axit béo Omega-3 hỗ trợ cải thiện chức năng tim mạch, giảm viêm, bảo vệ não bộ và hỗ trợ thị lực.
- Vitamin và khoáng chất: Cá dìa cung cấp các vitamin nhóm B như B6 và B12, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng và nâng cao hoạt động của hệ thần kinh.
- Canxi trong cá dìa giúp xương chắc khỏe, sắt tham gia sản xuất hồng cầu, kẽm tăng cường miễn dịch và magie hỗ trợ hàng loạt phản ứng enzyme quan trọng trong cơ thể.
- Chất chống oxy hóa: Cá dìa có chứa các hợp chất chống oxy hóa giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào do gốc tự do gây ra, từ đó giảm nguy cơ lão hóa sớm và các bệnh liên quan đến stress oxy hóa.
Cá dìa có thể được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, trong đó ngon nhất là cá dìa nướng.
Có rất nhiều phương pháp để chế biến cá dìa. Từ chiên giòn, kho, nấu canh chua cho đến nướng, mỗi cách đều mang đến hương vị khác biệt nhưng vẫn giữ được cái “hồn” đặc trưng của loại cá đặc sản này. Tuy nhiên, ngon nhất theo khẩu vị của nhiều người vẫn là cá dìa nướng, nấu canh chua hoặc kho tiêu.
Cá dìa nướng là món ăn khoái khẩu của nhiều thực khách bởi hương vị đậm đà, thơm lừng khó cưỡng. Cá sau khi làm sạch, để nguyên con, được ướp với hỗn hợp muối ớt, sả băm, tỏi, tiêu và một ít dầu ăn cho thấm gia vị, rồi nướng trên than hồng đến khi da vàng ruộm, dậy mùi thơm béo ngậy. Lớp da giòn nhẹ, phần thịt bên trong trắng phau, chắc và ngọt – kết hợp cùng muối ớt xanh hoặc nước mắm chanh tỏi ớt thì “đúng bài” cho một bữa ăn chuẩn vị biển miền Trung.
Nếu muốn tìm một món ăn dân dã, dễ ăn và thanh mát thì canh chua cá dìa là lựa chọn tuyệt vời. Một cách chế biến khác được nhiều bà nội trợ yêu thích là kho tiêu. Vị đậm đà, hơi cay cay của món kho kết hợp cùng vị thanh mát dễ chịu của canh chua sẽ rất đưa cơm, đặc biệt thích hợp với những bữa ăn gia đình.
Dù chế biến theo cách nào, điều quan trọng nhất vẫn là lựa chọn cá thật tươi. Theo kinh nghiệm của ngư dân, cá dìa ngon nhất là loại cá có kích thước vừa phải, khoảng 300–500g, mắt trong, thân tròn mập và lớp nhớt trên da còn nguyên vẹn. Cá được sơ chế sạch, khử mùi kỹ bằng muối hột hoặc nước cốt chanh sẽ giúp món ăn không còn mùi tanh, giữ được hương vị đặc trưng mà không bị át bởi gia vị.
Từ món ăn từng bị "ghẻ lạnh", cá dìa nay đã bước vào danh sách đặc sản được săn đón, không chỉ bởi vị ngon mà còn bởi giá trị dinh dưỡng cao. Chính nhờ sự chuyển mình này, cá dìa không chỉ là món ăn, mà còn là minh chứng cho khả năng “hóa rồng” của những sản vật quê nhà khi được nhìn nhận và khai thác đúng cách.
