Tiết kiệm tiền thường khiến chúng ta cảm giác như một cuộc chiến ý chí, đặc biệt khi cám dỗ chi tiêu có ở khắp mọi nơi. Nhưng bạn hoàn toàn có thể sử dụng tâm lý học để “đánh bại” bộ não của mình và giữ được nhiều tiền hơn trong ví.
1. Neo kỳ vọng của bạn vào mức giá thấp hơn
Bạn đã bao giờ bị choáng ngợp bởi chiếc áo khoác 1 triệu đồng được giảm giá còn 700 nghìn đồng, nghĩ rằng đó là một món hời chưa? Đó là khi hiệu ứng neo đậu đang hoạt động. Mức giá ban đầu, hay mức giá "neo", khiến giá sau giảm trở nên vô cùng hấp dẫn.
Nhưng bạn có thể đảo ngược tình thế, tự đặt ra mức "neo" của riêng mình bằng cách nghiên cứu mức giá thấp nhất có thể cho một thứ gì đó trước khi mua sắm. Bằng cách này, khi bạn thấy giá 700 nghìn đồng, nó sẽ có vẻ đắt đỏ và bạn sẽ ít bị cám dỗ chi tiêu hơn.
2. Sử dụng quy tắc 48 giờ
Mua sắm bốc đồng chính là kẻ thù của ngân sách. Và đây là cách để kiềm chế xu hướng đó: Khi bạn cảm thấy thôi thúc muốn mua một thứ gì, hãy buộc bản thân phải đợi 48 giờ.
Khoảng thời gian chờ đợi này cho phép bộ não cảm xúc của bạn lắng xuống, nhường chỗ cho bộ não logic nắm quyền kiểm soát. Thường thì bạn sẽ nhận ra mình thực sự không cần món đồ đó hoặc thậm chí là hoàn toàn quên nó.
3. Biến việc tiết kiệm thành một trò chơi
Con người chúng ta thích phần thưởng. Biến việc tiết kiệm tiền thành một trò chơi có thể "hack" hệ thống khen thưởng của bộ não bạn.
Hãy đặt ra những mục tiêu nhỏ, chẳng hạn như tiết kiệm 20 nghìn đồng trong hôm nay và tự thưởng cho mình một lời khen ngợi tinh thần thỏa mãn khi bạn đạt được nó. Nhiều ứng dụng giúp bạn biến việc tiết kiệm thành một trò chơi, tự tạo các quy tắc tùy chỉnh như tiết kiệm mỗi khi bạn bỏ qua một ly cà phê. Hành động tiết kiệm sẽ bắt đầu giống như ghi điểm trong một trò chơi và điều này sẽ thúc đẩy động lực của bạn.
4. Trả bằng tiền mặt để cảm thấy "đau" hơn
Quẹt thẻ rất dễ dàng nhưng việc chia tay với tiền mặt lại gây ra cảm giác "đau đớn". Đây được gọi là "nỗi đau khi thanh toán" và các nghiên cứu cho thấy nó sẽ mạnh mẽ hơn khi chúng ta sử dụng tiền mặt.
Hãy thử rút một số tiền cố định mỗi tuần cho các khoản chi tiêu tùy ý. Bạn sẽ nhận thấy rằng việc chi tiêu tiền mặt khiến bạn ý thức hơn về các lựa chọn của mình, và bạn có khả năng sẽ thận trọng hơn với các giao dịch mua hàng.
5. Tạo ra các danh mục tinh thần cho việc chi tiêu
Bộ não của chúng ta thích cấu trúc và khi bạn không cung cấp cho nó bất kỳ cấu trúc nào, nó có xu hướng chi tiêu bừa bãi hơn. Một mẹo được khuyên dùng ở đây là hãy chia tiền của bạn thành các danh mục hoặc "phong bì" tinh thần như: thực phẩm, giải trí, ăn ngoài…
Khi bạn thấy quỹ giải trí của mình sắp cạn kiệt, nó sẽ báo hiệu cho bộ não rằng bạn tính toán hơn với việc xem phim và ăn tối. Lập ngân sách tinh thần như vậy sẽ giúp chúng ta xây dựng nhận thức về bản thân và cắt giảm chi tiêu một cách vô thức.
6. Tận dụng sự né tránh mất mát
Sự né tránh mất mát ám chỉ thực tế rằng mọi người không thích mất một thứ gì đó hơn là thích thú khi đạt được nó. Hãy sử dụng điều này để có lợi cho bạn.
Ví dụ, thay vì tập trung vào việc bạn "bỏ lỡ" bao nhiêu khi không mua một thiết bị mới, hãy nghĩ về số tiền bạn sẽ mất từ khoản tiết kiệm nếu bạn chi tiền. Hãy thay đổi suy nghĩ của bạn để coi việc chi tiêu không cần thiết là một sự mất mát cho tương lai tài chính của bạn.
7. Tự động hóa việc tiết kiệm
Mọi người có xu hướng đi theo con đường ít kháng cự nhất. Nếu tiết kiệm tiền là điều bạn gặp khó khăn, hãy tự động hóa nó.
Thiết lập chuyển khoản tự động từ tài khoản séc sang tài khoản tiết kiệm của bạn vào mỗi ngày trả lương. Bạn sẽ không nhớ những gì bạn không thấy. Tự động hóa việc tiết kiệm tạo ra một hệ thống mà bộ não của bạn không phải đưa ra các quyết định liên tục về việc tiết kiệm, giúp giảm mệt mỏi khi ra quyết định và đảm bảo bạn liên tục xây dựng một nền tảng tài chính vững chắc hơn.
8. Thu hẹp khung thời gian mua sắm của bạn
Việc vào các cửa hàng trực tuyến một cách vô định rất hấp dẫn nhưng hành vi này dễ làm tăng khả năng chi tiêu. Một cách tốt để bạn chống lại điều này là giới hạn việc mua sắm của mình trong các khung thời gian cố định.
Ví dụ, hãy tự nhủ rằng bạn chỉ có thể mua sắm từ 2 giờ chiều đến 3 giờ chiều thứ Bảy hàng tuần. Khi bạn thu hẹp cơ hội mua sắm, bạn có thể giảm các giao dịch mua bốc đồng vì bạn ít có khả năng vấp phải những thứ bạn không cần ngoài những giờ đó.
9. Hình dung về con người tương lai của bạn
Một trong những lý do khiến mọi người gặp khó khăn trong việc tiết kiệm là cảm thấy khó liên hệ với con người tương lai của mình. Trong tâm trí bạn, "bạn" của tương lai giống như một người xa lạ.
Nhưng nghiên cứu cho thấy việc hình dung một cách sống động về con người tương lai của bạn sẽ giúp bạn liên hệ với họ nhiều hơn. Hãy thử hình dung bản thân bạn 10 năm sau và bạn sẽ cảm thấy an toàn cũng như hài lòng hơn bao nhiêu khi xây dựng được một nền tảng tài chính vững chắc. Cách này có thể giúp bạn thu hẹp khoảng cách giữa hiện tại và tương lai, thúc đẩy bạn tiết kiệm ngay bây giờ.
Bằng cách sử dụng những mẹo tâm lý này, bạn có thể đánh bại những khuynh hướng tự nhiên của mình, tránh chi tiêu bốc đồng. Mỗi chiến lược này khai thác hành vi cơ bản của con người, giúp bạn tiết kiệm tiền hiệu quả mà không cảm thấy như đang phải hy sinh.
