Trong danh sách 20 trái cây tốt nhất cho sức khỏe do một trang web ẩm thực nổi tiếng của Anh bình chọn, quả mâm xôi xếp ở vị trí thứ 4. Đây là loại quả mọng, thường được dùng làm nguyên liệu cho các món tráng miệng, sinh tố, mứt, siro hay bánh ngọt.
Quả mâm xôi (còn gọi là phúc bồn tử) là một trong những loại quả mọng được ưa chuộng trên thế giới nhờ hương vị đặc trưng cùng giá trị dinh dưỡng cao. Tại Việt Nam, mâm xôi tuy chưa phổ biến rộng rãi như dâu tây hay việt quất nhưng đang dần được nhiều người quan tâm và tìm mua.
Mâm xôi thuộc nhóm cây bụi, thân có gai nhỏ, thường mọc thành từng khóm. Quả mâm xôi có dạng tròn, cấu tạo từ nhiều múi nhỏ li ti kết lại với nhau. Khi chín, quả có màu đỏ tươi, đỏ sẫm, tím hoặc đen tùy giống. Bên trong quả rỗng nhẹ, mềm và rất dễ giập nên khó bảo quản lâu.
Quả mâm xôi có nguồn gốc từ châu Âu và Bắc Á, sau đó được trồng phổ biến ở Bắc Mỹ và nhiều quốc gia ôn đới. Nhờ khả năng thích nghi tốt, cây mâm xôi dần được đưa vào trồng thử nghiệm tại các vùng núi cao, khí hậu mát mẻ ở châu Á, trong đó có Việt Nam.
Mâm xôi có vị chua ngọt hài hòa, hương thơm nhẹ, thanh mát. Khi ăn tươi, quả cho cảm giác mềm, mọng nước, vị chua dịu xen lẫn ngọt nhẹ rất dễ chịu. Chính hương vị này khiến mâm xôi thường được dùng làm nguyên liệu cho các món tráng miệng, sinh tố, mứt, siro hay bánh ngọt.
Do khó trồng, khó bảo quản và sản lượng chưa cao, giá quả mâm xôi thường ở mức khá cao so với nhiều loại trái cây khác. Tại thị trường Việt Nam, mâm xôi tươi nhập khẩu có giá dao động khoảng 200.000 – 300.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Mâm xôi đông lạnh hoặc sấy khô thường có giá mềm hơn, dễ bảo quản và vận chuyển.
Ở Việt Nam, mâm xôi chủ yếu được trồng thử nghiệm và canh tác quy mô nhỏ tại các vùng có khí hậu mát như Lâm Đồng, Lào Cai hoặc một số khu vực miền núi phía Bắc. Những loại này thường được trồng trong nhà kính. Chúng có ưu điểm là quả tươi hơn, song trái không căng mọng và to đều như hàng nhập.
Ngoài ra, trong tự nhiên cũng có một số giống mâm xôi rừng mọc hoang, quả nhỏ, vị chua đậm hơn so với giống trồng. Mâm xôi rừng có giá khoảng 70.000 đồng/kg. Những năm gần đây, nhờ nhu cầu tiêu dùng tăng, mâm xôi dần xuất hiện nhiều hơn tại các cửa hàng trái cây nhập khẩu, siêu thị và chợ online, trở thành loại quả “lạ mà quen” với người tiêu dùng Việt.
Với hình dáng đẹp mắt, hương vị hấp dẫn và giá trị dinh dưỡng cao, quả mâm xôi đang từng bước khẳng định vị trí của mình trong danh sách những loại trái cây được ưa chuộng, đặc biệt là với những người quan tâm đến chế độ ăn uống lành mạnh. Trong danh sách 20 trái cây tốt nhất cho sức khỏe do một trang web ẩm thực nổi tiếng của Anh bình chọn, quả mâm xôi xếp ở vị trí thứ 4.
Lợi ích của quả mâm xôi với sức khoẻ
Tốt cho não bộ
Quả mâm xôi giàu các hợp chất phytochemical, đặc biệt là anthocyanin, có tác dụng hỗ trợ hoạt động của não. Nhiều nghiên cứu cho thấy các loại quả mọng giúp làm chậm quá trình thoái hóa thần kinh theo tuổi tác, đồng thời cải thiện trí nhớ và khả năng tập trung nhờ tăng lưu lượng máu lên não.
Giảm nguy cơ bệnh tim
Việc thường xuyên bổ sung quả mâm xôi và các thực phẩm giàu anthocyanin được chứng minh có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành cũng như nguy cơ tử vong do bệnh tim. Các hợp chất này còn góp phần hạ cholesterol xấu – yếu tố làm tăng nguy cơ tim mạch.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Quả mâm xôi chứa nhiều chất xơ, giúp làm chậm quá trình hấp thu đường, từ đó ổn định lượng đường trong máu. Một số nghiên cứu cho thấy việc ăn mâm xôi có thể cải thiện độ nhạy insulin, đặc biệt ở người thừa cân.
Tăng cường sức khỏe xương
Hàm lượng mangan và vitamin K trong quả mâm xôi có vai trò hỗ trợ hình thành và duy trì mật độ xương, góp phần giúp xương chắc khỏe hơn.
Cải thiện tiêu hóa
Chất xơ dồi dào trong mâm xôi giúp thúc đẩy hoạt động tiêu hóa, giảm táo bón và nuôi dưỡng hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
Tốt cho răng miệng
Chiết xuất từ quả mâm xôi có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm, hỗ trợ phòng ngừa các vấn đề về răng miệng, trong đó có bệnh nha chu.
Một số lưu ý khi sử dụng quả mâm xôi
Tương tác thuốc: Người đang dùng kháng sinh, đặc biệt là Linezolid, nên tránh ăn quả mâm xôi vì có thể làm huyết áp tăng đột ngột.
Phụ nữ mang thai và cho con bú: Quả mâm xôi có khả năng kích thích co bóp tử cung, phụ nữ mang thai nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng; với mẹ cho con bú, hiện chưa có kết luận rõ ràng về mức độ ảnh hưởng.
Nguy cơ tiêu chảy: Quả mâm xôi có tính nhuận tràng và lợi tiểu, dùng nhiều hoặc dùng cùng thuốc có tác dụng tương tự dễ gây mất nước, rối loạn điện giải.
Dị ứng: Một số người có thể bị ngứa miệng, ngứa da, sưng môi – lưỡi, buồn nôn hoặc chóng mặt sau khi ăn quả mâm xôi.
