Nho rừng có vị chua ngọt, quả tròn, tím sẫm và hơi dẹp, bé chỉ bằng đầu ngón tay út nhưng lại được nhiều người ưa chuộng bởi hương vị độc lạ của nó.
Loại nho hoang dã này, còn được biết đến với các tên gọi như quả giắc, quả giác, thuộc họ cây dây leo, sinh trưởng mạnh mẽ tại các vùng núi phía Bắc như Sơn La, Lào Cai, Lai Châu. Đặc biệt, ngay cả khu vực rừng U Minh (Cà Mau) phía Nam cũng có sự hiện diện của loài cây này. Nho rừng không được chăm sóc cầu kỳ như các giống nho canh tác, chúng tự mình vượt qua mùa khô khắc nghiệt và bùng nổ sức sống vào mùa mưa, cho trái chín rộ từ tháng 8 đến tháng 10 dương lịch.
Nho rừng Tây Bắc sở hữu vẻ ngoài khá “kém duyên” so với các loại nho thương phẩm. Quả tròn, nhỏ nhắn chỉ bằng đầu ngón tay út, hơi dẹt và có màu tím sẫm khi chín. Chùm nho thường thưa thớt, không sum suê, có khi một cành dài cả gang tay cũng chỉ lác đác vài quả. Lúc còn xanh, nho có vị chua gắt, thậm chí gây cảm giác ngứa nhẹ ở cuống họng kèm vị chát. Tuy nhiên, khi chín, quả chuyển dần từ xanh sang đỏ thẫm rồi tím đậm, vị chua giảm bớt và nhường chỗ cho hậu vị chua ngọt thanh mát, đặc biệt rất thơm. Vỏ nho khá dày nhưng mọng nước.
Một trong những thách thức lớn nhất của nho rừng là khả năng bảo quản. Do quả mọng nước, chúng rất dễ hỏng, chỉ có thể giữ tươi trong vòng 2-3 ngày sau khi thu hoạch. Điều này đòi hỏi quá trình vận chuyển từ vùng núi về xuôi phải hết sức cẩn thận và nhanh chóng. Tỷ lệ hao hụt sau hành trình dài thường rất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng.
Mặc dù có vẻ ngoài không quá hấp dẫn và hương vị không ngọt ngào như các loại nho nhập khẩu, nho rừng Tây Bắc lại có mức giá không hề "dễ chịu". Trong khi nho ba màu Mỹ có thể được bày bán tại siêu thị với giá khoảng 119.000 đồng/kg, thì nho rừng Tây Bắc lại được rao bán ở mức 100.000 - 120.000 đồng/kg vào mùa chính vụ và có thể lên tới 180.000 đồng/kg vào cuối mùa. Mức giá này cao gấp đôi so với nho Úc và xấp xỉ thậm chí hơn cả nho Mỹ, nhưng vẫn không làm giảm đi sức hút của nó. Người tiêu dùng Hà thành thậm chí phải đặt hàng trước cả tuần mới có được nho rừng, cho thấy nhu cầu thị trường là rất lớn.
Sở dĩ nho rừng có giá cao là do nhiều yếu tố. Ngoài chi phí vận chuyển vất vả và tỷ lệ hao hụt lớn, loại quả này còn được đánh giá cao về độ "sạch". Nho mọc hoang dã trong rừng, hoàn toàn không sử dụng chất bảo quản hay thuốc bảo vệ thực vật, mang đến sự yên tâm tuyệt đối cho người sử dụng. Đây là một điểm cộng lớn trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và độ an toàn của thực phẩm.
Điểm hấp dẫn thực sự của nho rừng Tây Bắc nằm ở công dụng đa dạng của nó, vượt xa việc ăn tươi thông thường. Dù không ngọt giòn như nho Ninh Thuận hay nho Mỹ, Úc, nho rừng lại đặc biệt phù hợp để chế biến thành các sản phẩm có giá trị.
Ngâm rượu: Đây là công dụng được ưa chuộng nhất của nho rừng. Với hương thơm đặc trưng và vị chua ngọt thanh, nho rừng là nguyên liệu tuyệt vời để ngâm rượu vang hoặc rượu thuốc. Nhiều người đánh giá rượu nho rừng thơm ngon hơn hẳn các loại rượu nho khác trên thị trường. Rượu nho rừng được coi là một loại thảo dược ngâm rượu tốt cho sức khỏe, tương tự như chuối hột, táo mèo, ba kích, đinh lăng... Để ngâm rượu, tỷ lệ phổ biến là 2 phần nho và 1 phần đường. Sau khi đường tan hết, đổ ngập rượu và chờ khoảng 3 tháng là có thể thưởng thức món rượu nho rừng thơm ngon.
Làm siro giải nhiệt: Nước siro từ nho rừng chua ngọt, thơm dịu là thức uống giải nhiệt lý tưởng trong những ngày hè nóng bức. Nhiều bà nội trợ mua cả yến nho về, chia một phần để làm siro uống dần.
Nấu ăn: Nho rừng xanh còn được dùng để nấu các món canh chua, đặc biệt là canh chua cá, mang lại hương vị độc đáo và hấp dẫn.
Lợi ích sức khỏe: Một số người tiêu dùng tin rằng ăn nho rừng có thể hỗ trợ giảm cân, không sợ béo, điều này cũng góp phần tạo nên sức hút cho loại quả này. Khi chín, nho rừng cũng được dùng làm thuốc hoặc ngâm rượu uống, hỗ trợ sức khỏe.
Nho rừng Tây Bắc, với vẻ ngoài mộc mạc và hương vị đặc trưng, không chỉ là một loại quả dại đơn thuần mà đã trở thành một đặc sản được săn đón. Sự kết hợp giữa nguồn gốc tự nhiên, an toàn, và giá trị sử dụng đa dạng đã giúp loại nho này tạo dựng được vị thế vững chắc trong lòng người tiêu dùng, khẳng định rằng đôi khi, vẻ đẹp đích thực và giá trị lại nằm ở những điều giản dị, nguyên bản nhất.
