Cách nhanh nhất để giúp não bộ trẻ phát triển là thường xuyên cung cấp cho trẻ bốn loại "chất dinh dưỡng".
Nhà tâm lý học người Mỹ Bloom từng đưa ra một kết luận đáng chú ý, nếu xem trí thông minh của một người ở tuổi 17 là 100%, thì:
- Năm 1 tuổi, trẻ đã hoàn thiện 20% nền tảng trí tuệ.
- Năm 8 tuổi, con số này đạt đến 80%.
- Và đến 13 tuổi, não bộ đã hoàn thiện 92% khả năng phát triển.
Điều đó có nghĩa: trước 14 tuổi là “giai đoạn vàng” quyết định cấu trúc và tiềm năng trí tuệ của trẻ.
Trong khoảng thời gian quan trọng này, nếu trẻ được nuôi dưỡng đúng cách bằng thực phẩm môi trường, hoạt động và trải nghiệm phù hợp, não bộ sẽ phát triển tối ưu, từ đó giúp trẻ học tập nhanh, tư duy linh hoạt và tự tin hơn.
Vậy bố mẹ nên bổ sung cho trẻ những “dinh dưỡng” nào để hỗ trợ não bộ và giúp con trở nên thông minh hơn?
Tập thể dục: “Thuốc bổ não” tốt nhất
Một nghiên cứu tiến hành tại một trường trung học cơ sở, khuyến khích các em vận động 30 phút thể chất mỗi ngày.
Ban đầu, nhiều phụ huynh phản đối kịch liệt. Họ cho rằng con mình vốn đã chịu áp lực học tập cao, nay còn phải dành thời gian tập thể thao thì chẳng khác nào “tước mất thời gian học”.
Nhưng sau một học kỳ, kết quả bất ngờ: Học sinh của lớp được tập thể dục khỏe hơn rõ rệt, điểm trung bình cuối kỳ còn cao hơn 10 điểm so với những lớp không vận động.
Vì vậy, các chuyên gia cho rằng, tập thể dục là loại "thuốc bổ não" hiệu quả cho trẻ.
Bởi khi vận động, cơ thể tiết ra dopamine và serotonin, giúp tăng lưu lượng máu lên não, thúc đẩy các tế bào thần kinh hoạt động mạnh mẽ hơn. Đặc biệt, tập thể dục còn kích thích hồi hải mã, vùng não phụ trách trí nhớ tạo ra các tế bào thần kinh mới, nhờ đó khả năng ghi nhớ và tập trung được cải thiện trực tiếp.
Nhiều nghiên cứu, trong đó có khảo sát của Đại học Dundee (Anh), đã kết luận rằng: Mức độ vận động hàng ngày có liên hệ chặt chẽ với thành tích học tập của trẻ.
Giáo sư thần kinh học Hùng Lan từng khẳng định: "Cách hiệu quả nhất để kích hoạt não bộ trẻ là để chúng vận động."
Vì khi vận động, não phải xử lý hàng loạt nhiệm vụ cùng lúc: điều khiển các chi, ước lượng khoảng cách, điều chỉnh tốc độ. Chính quá trình phối hợp phức tạp này giúp trẻ tăng mạnh khả năng tập trung, phản xạ và tư duy linh hoạt.
Thay vì ép trẻ ngồi lỳ bên bàn học nhiều giờ liền, hãy để con chạy, nhảy, chơi, vận động nhiều hơn. Khi đó, não bộ của trẻ thực sự “thức tỉnh” và phát huy hết tiềm năng.
Khuyến khích các em vận động 30 phút thể chất mỗi ngày.
Đọc sách: Bổ sung vitamin cho não bộ
Một kỹ sư ở Thung lũng Silicon từng chia sẻ rằng con gái bà nằm trong top đầu của lớp suốt từ tiểu học đến trung học. Bí quyết của gia đình rất đơn giản: ngủ đủ và đọc sách. Bài tập về nhà có thể chưa làm xong, nhưng 40 phút đọc sách mỗi ngày là nguyên tắc bất di bất dịch.
Bà xúc động kể: “Hôm trước, con bé gọi cho tôi từ Stanford và nói rằng những năm tháng học tập suôn sẻ đều bắt nguồn từ thói quen đọc sách mà gia đình đã kiên trì tạo dựng.”
Thực tế, những học sinh xuất sắc hay những người thành công mà chúng ta biết đều có một điểm chung: họ đọc rất nhiều.
Hu Tong, thí sinh đạt 670 điểm trong kỳ thi đại học Quảng Đông (Trung Quốc) chia sẻ rằng, anh đặc biệt yêu thích đọc sách. Lớp 10 và 11, mỗi tuần anh đọc từ hai đến ba cuốn, lên lớp 12 dù lịch luyện thi dày đặc, anh vẫn giữ thói quen đọc vào cuối tuần. Anh đọc đủ thể loại: triết học, tiểu thuyết, lịch sử… Với anh, đọc sách vừa giúp giải tỏa căng thẳng, vừa mở rộng tư duy.
Đọc sách là đang bổ sung vitamin cho não bộ.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Yale, thông qua quét não, cũng phát hiện rằng trẻ em đọc sách thường xuyên có hoạt động mạnh hơn ở vỏ não thùy thái dương trái, đây là vùng trung tâm phụ trách ngôn ngữ và khả năng hiểu nghĩa.
Nói cách khác, đọc sách mang lại kiến thức, rèn luyện tư duy sâu sắc. Khi đọc, trẻ phải nhận diện ký tự, hiểu nghĩa từ, xác lập logic, hình dung bối cảnh và suy ngẫm về thông điệp ẩn sau câu chữ. Đó là một bài “tập gym” hoàn chỉnh cho não bộ, giúp tăng khả năng tập trung, tư duy logic, trí tưởng tượng và cả sự đồng cảm.
Đọc sách là hành trình dài hơi, tích lũy từng ngày trong quá trình trưởng thành. Mỗi cuốn sách trẻ đọc đều là một lần kích hoạt não bộ, mở rộng thế giới và tạo nền tảng vững chắc cho tương lai của trẻ.
Giấc ngủ: “Trạm tiếp nhiên liệu” của não
Một người bố từng chia sẻ rằng, khi con trai ông mới bước vào cấp hai, cậu bé phải thức đến tận sáng sớm để chạy theo khối lượng bài vở nặng nề và tốc độ học quá nhanh. Chỉ sau nửa học kỳ, tinh thần con suy sụp, sức khỏe giảm sút rõ rệt và điểm số cũng rơi tự do.
Nhiều bố mẹ cho rằng việc con thức muộn hơn một, hai tiếng không phải chuyện lớn. Nhưng thực tế, thói quen này nếu kéo dài sẽ bào mòn sức khỏe thể chất, ảnh hưởng cảm xúc và gây tổn hại đến sự phát triển của não bộ.
Các nhà khoa học thần kinh chỉ ra rằng khi ngủ, dịch não tủy sẽ “rửa sạch” não bộ, loại bỏ chất thải và độc tố tích tụ trong ngày. Nếu trẻ thiếu ngủ triền miên, quá trình này bị gián đoạn: não không được phục hồi đầy đủ, dẫn đến giảm trí nhớ, kém tập trung và tư duy chậm chạp.
Ngủ đủ giấc chính là cách hiệu quả nhất để “nạp năng lượng” cho não bộ mỗi ngày.
Đới Nhất Tán, thủ khoa kỳ thi tuyển sinh đại học Hà Nam (Trung Quốc) từng chia sẻ rằng, suốt ba năm cấp ba, cô chưa từng thức trắng đêm học bài. Ngày nào cô cũng dậy lúc 6 giờ sáng để học từ vựng và đi ngủ đúng 11 giờ đêm. Nhờ duy trì nếp sống khoa học, cô giữ được tâm trạng thoải mái và sự tỉnh táo khi học tập.
Khi phóng viên đến thăm nhà, điều gây ấn tượng nhất là tấm thời gian biểu đã cũ: dậy lúc 5 giờ sáng, ngủ lúc 10 giờ tối, thói quen được cô duy trì suốt 12 năm.
Ngủ đủ giấc chính là cách hiệu quả nhất để “nạp năng lượng” cho não bộ mỗi ngày.
Việc cho trẻ ngủ sớm, dậy sớm và đảm bảo ngủ đủ giấc giúp phục hồi cơ thể, cũng như “giải độc” cho não, giúp não linh hoạt và sáng suốt hơn.
Để hình thành thói quen ngủ lành mạnh cho trẻ, bố mẹ có thể thực hiện ba điểm sau:
Hạn chế màn hình trước khi ngủ một giờ: Ánh sáng xanh từ điện thoại làm ức chế melatonin, hormone gây buồn ngủ, khiến trẻ khó chìm vào giấc ngủ sâu.
Tránh vận động mạnh trước giờ ngủ: Hãy trò chuyện nhẹ nhàng hoặc đọc sách cùng con để giúp thư giãn.
Tạo môi trường ngủ thoải mái: Phòng ngủ nên yên tĩnh, ánh sáng dịu hoặc tắt hoàn toàn; nệm và gối êm ái để hỗ trợ giấc ngủ sâu.
Giấc ngủ là thời gian nghỉ ngơi, nền tảng quan trọng quyết định khả năng học tập, tư duy và sự phát triển tốt hơn mỗi ngày.
Hãy ra ngoài và vui chơi: Kích thích sự phát triển của não bộ
Các nghiên cứu thần kinh học chỉ ra rằng, khi trẻ bước vào một môi trường mới, nhiều kích thích và đầy thử thách, não sẽ tăng cường sản sinh BDNF – một loại “phân bón thần kinh” giúp nuôi dưỡng tế bào não, thúc đẩy sự kết nối và phát triển của hệ thần kinh.
Nói cách khác, nếu muốn não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ, bố mẹ cần tạo điều kiện để trẻ khám phá một thế giới phong phú, đa dạng và giàu trải nghiệm thực tế.
Những đứa trẻ thường xuyên ra ngoài vui chơi sẽ được tiếp xúc với cảnh vật mới, nghe nhiều âm thanh khác nhau và tương tác với nhiều kiểu người. Các kích thích giác quan liên tục này gửi tín hiệu về não, kích hoạt hoạt động thần kinh và thúc đẩy sự phát triển trí tuệ.
Vì vậy, khi con trở về nhà với quần áo lấm lem bùn đất, tóc bết mồ hôi, bố mẹ đừng vội trách “nghịch ngợm”. Đó chính là lúc các tế bào thần kinh của con đang âm thầm kết nối và lớn lên từng giây, theo cách mà mắt thường không thể thấy.
Những đứa trẻ được nuôi dưỡng bằng trải nghiệm từ nhỏ thường vượt trội hơn về trí tuệ.
Bố mẹ có thể dành 1 - 2 ngày mỗi tuần để đưa con ra ngoài: đi dạo dưới nắng, ngắm hoa, ngửi mùi cây cỏ, chơi ở công viên, hay đơn giản là để con chạy nhảy tự do ngoài trời. Vào những kỳ nghỉ, hãy cho con trải nghiệm những chuyến đi ngắn ngày, thăm các thành phố cổ, núi rừng, biển cả hay những danh lam thắng cảnh mới mẻ.
Những đứa trẻ được nuôi dưỡng bằng trải nghiệm từ nhỏ thường vượt trội hơn về trí tuệ, thể lực và cả cách nhìn nhận thế giới khi lớn lên.
Mỗi đứa trẻ đều chứa đựng tiềm năng vô hạn. Điều quan trọng không phải là ép con trở thành điều bốmẹ muốn, mà là tạo ra “mảnh đất màu mỡ” để con phát triển thành phiên bản tốt nhất của chính mình.
