Những nguyên tắc bố mẹ có thể nuôi dưỡng sự tự tin cho con trong cuộc sống hàng ngày.
Một người mẹ bắt gặp cậu con trai nhỏ úp chiếc chậu nhựa lên đầu, vừa xoay tròn tại chỗ vừa hô vang rằng mình là “người bảo vệ Trái Đất”, sẵn sàng chiến đấu với “người ngoài hành tinh”.
Ở độ tuổi đó, ranh giới giữa “ngày tận thế” và “kỳ thi cuối kỳ” gần như không tồn tại. Đứa trẻ chỉ nhớ đến những trận chiến tưởng tượng và những giấc mơ đầy màu sắc. Sự ngây thơ ấy vừa vụng về, vừa đáng yêu.
Thế hệ đi trước đã lớn lên cùng áp lực thành tích, niềm tin rằng “điểm cao quyết định tất cả”. Vì vậy, khi trở thành bố mẹ, câu hỏi dần thay đổi: điều gì thực sự có giá trị để trao lại cho con, hơn cả nhà cửa, xe cộ hay những tấm bằng?
Theo thời gian, người ta nhận ra rằng có những “tài sản” quan trọng, là nuôi dưỡng sự tự tin trong quá trình trưởng thành.
Sự tự tin đến từ việc biết đặt ra giới hạn
Khi còn nhỏ, chúng ta thường được dạy rằng phải trở thành “người tốt”. Nhưng nếu sự “tốt” chỉ được hiểu là luôn nhường nhịn, không làm phật lòng ai, chấp nhận mọi điều dù bản thân tổn thương, vì vậy không ít đứa trẻ lớn lên trong chịu thiệt. Trẻ quen với việc im lặng, nhún nhường và dung túng, sau đó gánh lấy những cảm xúc tiêu cực không thuộc về mình.
Vì thế, điều quan trọng cần dạy trẻ hiểu đúng ý nghĩ về lòng tốt, và ranh giới. Trẻ không nhất thiết phải thông minh vượt trội hay được tất cả mọi người yêu mến, nhưng cần biết đâu là giới hạn của bản thân. Khi người khác vượt qua giới hạn ấy, trẻ không nên chỉ mỉm cười chịu đựng hay miễn cưỡng hợp tác. Thực tế, phẩm chất tốt đẹp không nên làm vừa lòng xã hội, mà cần biết bảo vệ chính mình.
Có khả năng tự kiếm sống mà không cần dựa vào các mối quan hệ hay gia đình
Điều thực sự nuôi dưỡng sự tự tin ở trẻ thường đến những thành quả các em tự mình nỗ lực đạt được.
Nhiều bậc phụ huynh thường nói: “Chỉ cần con học giỏi, mọi việc còn lại bố mẹ sẽ lo.” Nhưng chính cách nghĩ ấy vô tình khiến trẻ quen dựa dẫm, đánh mất cơ hội rèn luyện năng lực sống và cảm giác làm chủ bản thân.
Sự độc lập không có nghĩa là buông tay mặc kệ hay để trẻ tự xoay xở trong cô đơn. Đó là sự hiện diện đúng lúc của bố mẹ, bằng một thông điệp rõ ràng và nhất quán: “Con hãy thử đi, bố mẹ tin con làm được,” ngay cả khi trẻ muốn chùn bước hay lựa chọn lối đi dễ dàng.
Vì vậy, điều trẻ cần là niềm tin rằng: tự lập là được trao quyền bước đi bằng chính đôi chân mình, với định hướng, sự nâng đỡ và lòng tin vững chắc phía sau.
Biết chọn lọc bạn tốt, bạn xấu
Lúc còn nhỏ, bố mẹ thường lo lắng con không có bạn để chơi. Đến khi con lớn hơn, mối lo ấy lại chuyển thành nỗi băn khoăn khác: con chơi với ai, thân với những kiểu bạn như thế nào, và những mối quan hệ ấy đang ảnh hưởng ra sao đến con.
Tình bạn là một mối quan hệ đặc biệt, không gắn bó tự nhiên như tình thân, cũng không có những giai đoạn nồng nhiệt rõ ràng như tình yêu. Nhiều khi, điều ta gọi là “trung thành” đơn giản là hai người đang đồng hành cùng nhau trên một chặng đường nhất định, cho đến khi hướng đi không còn giống nhau.
Vì thế, khi dạy con cách kết bạn, bố mẹ không nên chỉ nhìn vào sự nhiệt tình hay bề ngoài thân thiết của người khác. Quan trọng hơn, hãy giúp con học cách quan sát và tự hỏi: mối quan hệ này khiến con tốt lên, hay đang kéo con đi xuống?
Không phải người bạn nào cũng phải giúp con đạt thành tích xuất sắc hay bước vào những ngôi trường danh giá. Nhưng một người bạn phù hợp sẽ không lôi kéo con vào những thói quen xấu, không khuyến khích con sa đà vào trò chơi, lựa chọn làm tổn hại đến sức khỏe và tương lai của mình.
Sau cùng, điều mang lại sự an toàn cho trẻ không nằm ở số lượng bạn bè, mà ở việc biết chọn đúng người để đồng hành. Biết giữ những mối quan hệ lành mạnh cũng quan trọng không kém bất kỳ kỹ năng sống nào khác.
Đi ngủ sớm, giữ gìn sức khỏe tốt
Nhiều bậc bố mẹ tin rằng sự tự tin của trẻ đến từ thành tích học tập, khả năng giao tiếp hay việc được khen ngợi đúng lúc. Nhưng có một nền tảng âm thầm, bền bỉ và thường bị xem nhẹ hơn tất cả: sức khỏe thể chất là viên gạch đầu tiên.
Một đứa trẻ ngủ đủ và ngủ đúng giờ có trạng thái tinh thần ổn định hơn.
Trẻ ngủ đủ thường bước vào ngày mới với cảm giác dễ chịu: đầu óc tỉnh táo, cảm xúc ổn định, cơ thể tràn năng lượng. Chính trạng thái ấy tạo nên nền tảng cho sự tự tin bền vững.
Trẻ em chưa đủ khả năng diễn đạt cảm xúc phức tạp, nhưng cơ thể của trẻ luôn gửi tín hiệu rất rõ ràng. Khi cơ thể khỏe mạnh, trẻ cảm thấy an toàn trong chính mình. Cảm giác “mình ổn” ấy chính là gốc rễ của tự tin.
Vì thế, dạy con đi ngủ sớm là cách bố mẹ giúp con xây dựng cảm giác làm chủ bản thân: biết chăm sóc cơ thể, lắng nghe nhu cầu nghỉ ngơi, và tin rằng mình có đủ năng lượng để đối diện với khó khăn.
