Giữa vùng núi non trùng điệp của huyện Si Ma Cai (Lào Cai), chợ phiên Sín Chéng diễn ra vào mỗi thứ Tư hàng tuần không chỉ là nơi mua bán nông sản, vật nuôi mà còn là không gian văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc vùng cao.
Giữa những rặng núi trùng điệp và thung lũng sương mờ của huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai, phiên chợ vùng cao Sín Chéng hiện lên như một mảng màu rực rỡ, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, đời sống và sản vật của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc. Chợ phiên không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa, mà còn là không gian gặp gỡ, kết nối cộng đồng và để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong lòng du khách thập phương.
Hành trình đến với phiên chợ
Chợ phiên Sín Chéng nằm tại trung tâm xã Sín Chéng, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai – cách thành phố Lào Cai khoảng 80km theo tuyến quốc lộ 70. Từ TP. Lào Cai, hành trình đến chợ đi qua thị trấn Bắc Hà, rồi tiếp tục đến trung tâm thị trấn Si Ma Cai. Từ đây, chỉ cần di chuyển thêm khoảng 10km nữa là có thể đến được điểm họp chợ vào mỗi thứ Tư hàng tuần.
Cung đường lên Sín Chéng gập ghềnh nhưng nên thơ, đi qua những thửa ruộng bậc thang xanh rì, dãy núi trùng điệp và các bản làng nhỏ nép mình bên triền núi. Càng gần tới chợ, khung cảnh càng trở nên nhộn nhịp hơn với từng đoàn người gùi hàng, dắt ngựa, mang theo các sản vật địa phương xuống chợ từ tờ mờ sáng.
Không gian giao thương độc đáo giữa lòng núi rừng
Phiên chợ Sín Chéng được ví như “bảo tàng sống” của đời sống miền sơn cước. Tại đây, hàng hóa được bày bán không chỉ đa dạng mà còn mang đậm dấu ấn vùng miền: từ nông sản, vật nuôi, vải vóc thổ cẩm đến các vật dụng thủ công như chổi, gùi, dao, rựa… Tất cả đều là sản phẩm do chính bàn tay lao động của bà con dân tộc Mông, Dao, Nùng, Phù Lá… làm ra.
Ngay từ lối vào chợ, những cây chổi mía nương độc đáo đã gây ấn tượng mạnh với nhiều người. Được làm từ bông cây mía địa phương – loại cây được trồng trên nương lúa và ngô – mỗi chiếc chổi là một sản phẩm thủ công tỉ mỉ, với phần cán được đan kỹ lưỡng, mất khoảng một giờ đồng hồ để hoàn thiện. Bà con cho biết, một cây chổi có giá khoảng 50.000 đồng nhưng có độ bền cao, được nhiều khách ưa chuộng. Những ngày chợ đông, có người bán được tới 50 chiếc.
Ngoài chổi, chợ phiên còn bày bán chim họa mi, lợn cắp nách, gà đen bản địa, trâu, bò, ngựa và các loại rau củ như ớt chuông dài, ớt nhăn, cà tím, thảo quả, bí đỏ… Những sản phẩm này đều là nông sản sạch, do người dân trực tiếp trồng trọt và chăn nuôi, mang đến chợ bán theo phương thức truyền thống không qua trung gian.
Hương vị ẩm thực và chiều sâu văn hoá
Chợ phiên Sín Chéng còn là điểm hẹn ẩm thực độc đáo của vùng cao. Đến chợ, không khó để bắt gặp hình ảnh những nhóm người quây quần bên bát phở bốc khói, chén rượu ngô cay nồng hay bát mèn mén trộn cơm – món ăn đặc trưng của đồng bào Mông. Mèn mén được làm từ ngô xay nhỏ, hấp chín rồi trộn cùng cơm trắng, mang hương vị giản dị mà đậm đà của núi rừng.
Từng có thời, mèn mén là món ăn chính của đồng bào Mông trong những năm tháng đói nghèo. Dẫu hiện nay đời sống đã khấm khá hơn, đường sá thuận tiện hơn, không còn cảnh ngựa thồ hàng xuống chợ như xưa, nhưng món mèn mén trộn cơm vẫn hiện diện như một phần ký ức không thể thiếu, gắn bó mật thiết với văn hóa ẩm thực vùng cao.
Bên cạnh mèn mén, chợ còn có nhiều món ăn đặc sản như thắng cố, phở ngựa, thịt hấp lá mắc mật, bánh dày nướng… thu hút không chỉ người dân địa phương mà cả du khách trong và ngoài nước muốn tìm kiếm hương vị nguyên bản của vùng Tây Bắc.
Phiên chợ – Nơi hội tụ văn hóa và con người
Chợ phiên không chỉ là nơi giao thương hàng hóa mà còn là không gian văn hóa sống động. Đây là nơi để những người bạn lâu ngày gặp lại ngồi chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, là dịp để các chàng trai cô gái xuống chợ gặp gỡ, kết bạn – một tập quán vẫn còn duy trì ở nhiều bản làng người Mông, Dao.
Những bộ trang phục sặc sỡ sắc màu thổ cẩm, tiếng khèn, tiếng sáo ngân vang giữa phiên chợ, những cuộc trò chuyện rôm rả bên bát rượu, tất cả tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống nơi núi rừng.
Người dân nơi đây coi chợ phiên như ngày hội lớn. Họ chuẩn bị kỹ lưỡng từ trang phục, sản phẩm đến tinh thần. Và với du khách, đến chợ phiên cũng là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc – nơi mà con người, thiên nhiên và truyền thống hòa quyện một cách tự nhiên, không tô vẽ.
Giữ gìn nét đẹp truyền thống trong bối cảnh mới
Chợ phiên Sín Chéng được chính thức thành lập sau năm 2000, khi Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho trung tâm xã. Từ đó đến nay, chợ được duy trì đều đặn vào mỗi thứ Tư hàng tuần và ngày càng phát triển về quy mô lẫn sức hút.
Nhằm đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và giữ gìn mỹ quan chợ, xã Sín Chéng đã thành lập tổ quản lý chợ có nhiệm vụ tuyên truyền, kiểm tra, hướng dẫn bà con buôn bán đúng nơi quy định. Đây là nỗ lực quan trọng giúp chợ phiên duy trì hiệu quả và bền vững trong điều kiện kinh tế thị trường ngày càng mở rộng.
Sự hiện diện của chợ phiên Sín Chéng trong gần hai thập kỷ qua đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực: góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy du lịch địa phương và quan trọng nhất là gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc trong đời sống hiện đại.
Với nhiều du khách, chợ phiên Sín Chéng là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vùng cao Tây Bắc. Không gian phiên chợ mang đến trải nghiệm chân thực, mộc mạc, không có sự sắp đặt hay thương mại hóa quá mức. Những bộ váy Mông rực rỡ, những sản vật sạch từ nương rẫy, những nụ cười chân thành và cả những cái bắt tay siết chặt – tất cả khiến phiên chợ trở thành một phần ký ức khó phai.
Phiên chợ Sín Chéng không chỉ là nơi giao thương, mà còn là “bản anh hùng ca” của văn hóa vùng cao, nơi mà mỗi con người, mỗi sản vật đều mang trong mình một câu chuyện riêng – về lao động, về tình thân, về mưu sinh và về niềm tự hào dân tộc.
