Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) – chỉ cách cửa khẩu quốc tế Lào Cai chưa đầy 2 km – từ lâu đã là điểm đến quen thuộc với nhiều du khách Việt Nam. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với các tòa nhà cao tầng sầm uất, các tuyến phố nhộn nhịp đậm chất Trung Hoa, mà còn là nơi tọa lạc của một trung tâm thương mại độc đáo: Chợ Trung Tâm Hà Khẩu.
Với lịch sử giao thương lâu đời, vị trí địa lý chiến lược và cơ cấu hàng hóa phong phú, chợ Trung Tâm Hà Khẩu không đơn thuần là một điểm mua sắm. Nó là nơi phản chiếu sự giao thoa kinh tế – văn hóa – ẩm thực giữa hai quốc gia láng giềng, và là minh chứng sống động cho tiến trình hội nhập xuyên biên giới đang ngày một sâu sắc.
Vị trí chiến lược: nơi giao cắt của giao thương và văn hóa
Chợ Trung Tâm Hà Khẩu nằm ngay trung tâm thành phố Hà Khẩu – một địa điểm giáp ranh với tỉnh Lào Cai (Việt Nam), chỉ cách cửa khẩu quốc tế khoảng 2 km. Nằm ngay bên bờ Nam sông Nậm Thi – thượng nguồn của sông Hồng – khu chợ này tận dụng tối đa lợi thế địa hình và hạ tầng giao thông biên giới để phát triển mạnh mẽ trong suốt ba thập kỷ qua.
Từ Việt Nam, du khách chỉ cần hoàn thành thủ tục xuất cảnh tại cửa khẩu Lào Cai rồi đi bộ qua cầu Hồ Kiều là đã có thể tiếp cận chợ một cách dễ dàng. Đây là một trong những tuyến đường ngắn nhất kết nối hai nền kinh tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho thương nhân, người dân địa phương và khách du lịch từ cả hai phía qua lại trao đổi hàng hóa.
Lịch sử hình thành và phát triển: dấu ấn của sự mở cửa và hội nhập
Tuy không có tài liệu chính thức ghi lại năm thành lập cụ thể, các nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý địa phương đều thống nhất rằng chợ Trung Tâm Hà Khẩu đã bắt đầu hình thành vào đầu thập niên 1990, trong bối cảnh Trung Quốc triển khai chính sách mở cửa kinh tế và khuyến khích giao thương vùng biên.
Cột mốc quan trọng đánh dấu sự phát triển vượt bậc của chợ là giai đoạn 2008–2015, khi khu chợ được mở rộng và quy hoạch lại thành tổ hợp 3 tầng hiện đại. Đây không chỉ là nơi buôn bán hàng hóa mà còn tích hợp cả khu dịch vụ, ẩm thực và giải trí.
Gần đây nhất, Hội chợ Hồng Hà năm 2024 – tổ chức tại Trung tâm Triển lãm Quốc tế Hà Khẩu – đã góp phần kích thích mạnh mẽ hoạt động thương mại. Theo thống kê của ban quản lý, doanh thu tại chợ trong thời gian diễn ra hội chợ tăng đến 93,6% so với cùng kỳ, khẳng định vai trò ngày càng lớn của nơi đây trong mạng lưới giao thương khu vực.
Cơ cấu thương mại: "tầng tầng lớp lớp" hàng hóa
Mô hình phân tầng theo chủng loại hàng hóa của chợ Trung Tâm Hà Khẩu được đánh giá là hợp lý và hiệu quả, tạo điều kiện thuận tiện cho khách mua sắm.
Tầng 1: Thời trang và điện tử tiêu dùng
Tầng đầu tiên là thiên đường của hàng thời trang may sẵn và các sản phẩm điện tử gia dụng. Hơn 200 cửa hiệu bán đủ loại quần áo – từ áo phông mùa hè đến áo lông vũ mùa đông – với mức giá rất cạnh tranh, dao động từ 50.000 đến 300.000 đồng Việt Nam. Các dòng áo khoác lông vũ ở đây đặc biệt được ưa chuộng nhờ giá chỉ bằng một phần ba so với thị trường Hà Nội.
Cũng tại tầng này, khách có thể tìm thấy các sản phẩm điện gia dụng như máy sấy tóc, bàn ủi hơi nước, đa số được nhập khẩu từ Quảng Châu và có chứng nhận CE – bảo đảm tiêu chuẩn an toàn châu Âu.
Tầng 2: Mỹ phẩm, đồ gia dụng và chăn ga lụa Vân Nam
Lên đến tầng hai, khách bước vào không gian ngập tràn các sản phẩm chăm sóc cá nhân, mỹ phẩm và đồ dùng gia đình. Nổi bật là các thương hiệu nội địa Trung Quốc như Pechoin và Inoherb – vốn đang được người Việt ưa chuộng nhờ chất lượng ổn định và giá cả hợp lý (khoảng 80.000 VND/tuýp kem dưỡng 50ml).
Ngoài ra, các mặt hàng chăn ga gối đệm từ lụa tơ tằm Vân Nam luôn nằm trong nhóm sản phẩm có doanh số cao nhất, nhờ mẫu mã đẹp và cảm giác sử dụng cao cấp mà giá vẫn phù hợp túi tiền của đa số khách hàng Việt.
Ẩm thực giao thoa: hương vị không thể bỏ lỡ
Chợ Trung Tâm Hà Khẩu không chỉ là điểm đến cho dân săn hàng rẻ, mà còn là “thiên đường ẩm thực” mang đậm bản sắc vùng biên.
Bánh nướng Chiết Giang là món ăn không thể bỏ qua: lớp vỏ giòn tan được nướng trong lò đất, bên trong là nhân thịt bò xé sợi được ướp theo công thức đặc trưng vùng Vân Nam. Giá cả dao động từ 20.000–35.000 đồng tùy kích cỡ, luôn sẵn sàng phục vụ khách từ 6 giờ sáng đến tận 10 giờ đêm.
Cơm lam Hà Khẩu, một biến thể độc đáo của món ăn quen thuộc tại Việt Nam, được nấu trong ống tre kèm thịt xông khói và măng chua. Món ăn này thu hút trung bình 300 lượt khách mỗi ngày theo thống kê của ban quản lý chợ.
Trà Phổ Nhĩ cổ thụ, đặc biệt là loại “Cổ Thụ Lão Ban Chương” có giá lên đến 15 triệu đồng/kg, là mặt hàng cao cấp thường chỉ bán tại một số gian hàng giới hạn ở tầng 2. Đây là món quà sang trọng và cũng là lựa chọn của nhiều thương nhân sành trà khi đến Hà Khẩu.
Trải nghiệm và du lịch: không chỉ là mua sắm
Chợ Trung Tâm Hà Khẩu hiện là một trong những điểm hút khách du lịch nhất tại vùng biên Trung Quốc. Theo số liệu của Sở Du lịch tỉnh Vân Nam, chợ đón trung bình khoảng 5.000 lượt khách/ngày, và có thể lên tới 12.000 lượt vào cuối tuần. Trong đó, du khách Việt Nam chiếm đến 65% tổng lượng khách – chủ yếu đến từ Hà Nội, Lào Cai, Hải Phòng và các tỉnh miền Bắc.
Một điểm thuận lợi đáng chú ý là hệ thống đổi tiền 24/7 tại chợ với tỷ giá ổn định (1 CNY = 3.450 VND vào tháng 6/2025), cùng hệ thống ATM đa ngân hàng tại tầng hầm giúp khách dễ dàng thanh toán mà không cần mang nhiều tiền mặt.
Ngoài việc mua sắm và thưởng thức ẩm thực, nhiều du khách còn đến đây để chụp ảnh với các góc phố kiểu cổ trang Trung Hoa, thưởng trà trong các sảnh trà truyền thống, hoặc đơn giản là cảm nhận không khí náo nhiệt của một đô thị vùng biên.
Chợ Trung Tâm Hà Khẩu là minh chứng sống động cho một mô hình phát triển kinh tế biên giới hiện đại, nơi thương mại gắn liền với văn hóa và du lịch. Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng giữa Việt Nam và Trung Quốc, khu chợ không chỉ đóng vai trò là đầu mối giao thương mà còn là “cửa ngõ văn hóa” giữa hai quốc gia.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng đặt ra thách thức về kiểm soát chất lượng hàng hóa và đảm bảo an ninh thương mại. Đối với du khách Việt Nam, đây vẫn là một điểm đến hấp dẫn, miễn là biết cách mặc cả, chọn lựa kỹ càng và tôn trọng quy tắc xuất nhập cảnh.
