Loài cá có cái tên nghe có phần lạ tai này thực chất xuất phát từ chính đặc điểm thịt cá: màu trắng, mềm và ngọt tự nhiên, được ví như thịt gà.
Nhắc đến đặc sản vùng biển Nha Trang – Khánh Hòa, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến tôm hùm, sò điệp hay cá bò da. Tuy nhiên, ít ai biết rằng tại những rạn san hô ven bờ, còn tồn tại một loài cá nhỏ bé nhưng mang giá trị ẩm thực đặc biệt, đó là cá sơn gà. Cái tên nghe có phần lạ tai này thực chất xuất phát từ chính đặc điểm thịt cá: màu trắng, mềm và ngọt tự nhiên, được ví như thịt gà. Chính vì thế, loài cá này đã trở thành niềm tự hào ẩm thực của người dân địa phương, đồng thời là một trải nghiệm khó quên cho những ai may mắn được thưởng thức.
Đặc điểm của cá sơn gà
Cá sơn gà thuộc họ cá sơn, cùng nhóm với cá sơn đá và cá sơn thóc. So với các loài cùng họ, cá sơn gà có kích thước nhỏ hơn, thường chỉ bằng ba ngón tay người lớn. Thịt cá màu trắng phau, thớ thịt mịn và ngọt, được nhiều ngư dân đánh giá là ngon hơn cả cá sơn đá.
Loài cá này sinh sống chủ yếu ở vùng biển Nha Trang (Khánh Hòa), đôi khi rải rác ở Phan Thiết. Chúng thường tập trung gần các rạn san hô, sinh trưởng chậm và số lượng không nhiều. Bởi vậy, việc đánh bắt cá sơn gà không hề dễ dàng, khiến nguồn cung trên thị trường luôn khan hiếm. Thông thường, khi ngư dân bắt được loại cá này, họ thường giữ lại để làm thức ăn cho gia đình hoặc dùng đãi khách quý, thay vì bán ra ngoài.
Theo kinh nghiệm của ngư dân, cá sơn gà hiếm khi đánh bắt được với số lượng lớn. Đa phần chỉ xuất hiện trong vài mẻ lưới nhỏ, và cũng không phải chuyến ra khơi nào cũng có may mắn. Chính sự khan hiếm đó đã góp phần làm tăng giá trị của cá sơn gà. Hiện nay, trên thị trường, loài cá này có giá khoảng 300.000 đồng/kg và thường trong tình trạng “cháy hàng”. Không phải ai cũng có cơ hội được thưởng thức món ngon này, ngay cả khi sẵn sàng chi trả.
Những món ăn từ cá sơn gà
Trong văn hóa ẩm thực địa phương, cá sơn gà được xem là món quà quý của biển cả. Không chỉ bởi vị ngon đặc trưng, mà còn bởi sự hiếm hoi của nó. Người dân Nha Trang thường chế biến cá sơn gà thành những món ăn bình dị, gần gũi với bữa cơm hàng ngày. Hai món nổi bật nhất là canh cá sơn gà nấu lá giang và cá sơn gà chiên tỏi.
Canh cá sơn gà nấu lá giang
Đây là món ăn dân dã, dễ nấu, nhưng lại mang đến hương vị thanh mát, đặc biệt thích hợp trong những ngày nắng nóng. Cá sau khi được làm sạch, cắt bỏ vây, sẽ được ướp sơ với chút gia vị. Người nấu phi thơm hành tỏi, cho cá vào đảo nhẹ đến khi thịt săn lại, rồi thêm nước. Khi nước sôi, cho lá giang vào, nêm nếm vừa miệng rồi tắt bếp.
Thành phẩm là một bát canh có vị chua dịu từ lá giang, hòa quyện với vị ngọt tự nhiên từ thịt cá. Trong bữa cơm ngày hè, được ăn kèm cơm trắng cùng bát canh này thì không còn gì sảng khoái bằng. Vị thanh thanh, chua chua, ngọt ngọt của món canh giúp xua tan cái oi bức, đồng thời làm bữa ăn trở nên trọn vẹn hơn.
Cá sơn gà chiên tỏi
Nếu như canh cá mang đến sự thanh mát, thì món cá sơn gà chiên tỏi lại đem đến hương vị đậm đà, phù hợp cho những bữa tiệc nhỏ nơi thành phố biển. Cá sau khi làm sạch sẽ được khứa nhẹ trên thân để dễ thấm gia vị. Sau khi ướp sơ với muối, cá được chiên vàng đều hai mặt.
Tiếp đó, tỏi được thái lát mỏng, phi thơm vàng trong chảo dầu rồi cho cá đã chiên vào xóc đều. Món ăn hoàn thành khi những lát tỏi bám vào thân cá, tỏa hương thơm ngậy quyến rũ. Khi thưởng thức, người ta thường ăn kèm với nước tương ớt hoặc nước mắm tỏi ớt. Miếng cá vàng giòn, chấm cùng gia vị cay mặn, tạo nên một trải nghiệm vị giác vừa dân dã vừa hấp dẫn.
Ngoài hai món ăn trên, người dân địa phương còn có thể chế biến cá sơn gà thành nhiều kiểu khác như nướng, kho, hoặc hấp. Tuy nhiên, canh lá giang và chiên tỏi vẫn là hai món được ưa chuộng nhất, nhờ sự đơn giản trong cách chế biến nhưng vẫn giữ trọn vẹn hương vị tự nhiên của cá.
Cá sơn gà không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang trong mình giá trị văn hóa đặc biệt. Nó gắn liền với bữa cơm gia đình của người dân ven biển, với phong tục đãi khách quý bằng những món ngon hiếm có. Trong tiệc tùng, sự xuất hiện của cá sơn gà như một minh chứng cho sự hiếu khách và trân trọng.
Đối với du khách, cá sơn gà lại mang một ý nghĩa khác. Không chỉ là trải nghiệm ẩm thực, mà còn là cơ hội để cảm nhận sự tinh tế của biển cả. Không phải lần nào ghé thăm Nha Trang cũng có thể tìm được món ăn này, do đó, sự may mắn khi được thưởng thức cá sơn gà khiến trải nghiệm trở nên đáng nhớ hơn.
Trong bối cảnh nhiều loại hải sản bị khai thác quá mức, sự khan hiếm của cá sơn gà càng nhấn mạnh giá trị bảo tồn và khai thác hợp lý nguồn lợi biển. Đây cũng là một lời nhắc nhở về việc trân trọng thiên nhiên và những sản vật hiếm hoi mà biển cả ban tặng.
Do sản lượng ít, cá sơn gà hiếm khi xuất hiện trong thực đơn phổ biến của các quán ăn bình dân. Thay vào đó, chúng thường chỉ có mặt tại một số nhà hàng hải sản cao cấp hoặc theo hình thức đặt hàng trước. Nhiều du khách chia sẻ rằng, trong chuyến đi Nha Trang, họ phải hỏi thăm nhiều nơi, nhờ cả người quen giới thiệu mới có cơ hội được thưởng thức món ăn này.
Với giá bán cao, cá sơn gà không dành cho số đông. Tuy nhiên, giá trị mà nó mang lại – từ hương vị khác biệt đến trải nghiệm hiếm hoi – khiến nhiều người sẵn sàng chi trả. Có thể nói, việc được nếm thử cá sơn gà chính là một trong những “đặc quyền” của du lịch biển Khánh Hòa, bên cạnh hàng loạt món ngon đã nổi danh từ lâu.
Trong hành trình khám phá ẩm thực Nha Trang, nếu một lần bắt gặp món cá sơn gà trong thực đơn, hãy đừng bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm. Hương vị ngọt mềm của thịt cá, vị chua thanh của lá giang hay mùi thơm quyến rũ của tỏi phi chắc chắn sẽ để lại dấu ấn khó phai trong lòng thực khách.
