Những sát thủ im lặng của bầu trời!

Đấu trí với những thợ săn lão luyện

Giới khoa học đã phân biệt rõ: Chim săn mồi là các loài chim ăn thịt bằng cách đi săn, chúng bắt và đánh chén rất nhiều các loài động vật có xương sống. Có loài từ sáng tới tối chỉ có đi kiếm ăn và ăn liên hồi kì trận. Câu “nhất điểu nhì ngư”, có lẽ còn bao hàm cả cái thói phàm ăn đệ nhất của các bạn “điểu”? Mấy chú Vua bắt cá Kingfisher (bói cá) bé bằng quả bóng bàn, lông xanh sậm mướt mát chói chang, mỏ đỏ nhọn hoắt, bắt cá choanh choách thiện xạ. Có con mồi to bằng già nửa người chú ta. Vậy mà chú ta nuốt chửng, nuốt xong lại rình mò nuốt tiếp. Mỗi ngày, cô chú chim ấy đã ăn số cá gấp bao nhiêu lần trọng lượng cơ thể chúng?

Mỏ và móng vuốt của chúng sắc nhọn và khá lớn, để có thể bắt, quắp, xé thịt nhiều loài vật vô tội nằm trong chuỗi thức ăn của chúng. Có thể kể các loài chim săn mồi ban ngày gồm: Nhóm ăn xác thối, với đại bàng cá, kền kền, chim điêu (diều hâu, chim kên kên…); nhóm bắt con mồi sống, gồm bộ Chim ưng, bộ chim Cắt, với các đại diện oai phong lẫm lẫm: Đại bàng, diều hâu, chim ưng, chim ó, bồ cắt, chim cắt...

Ảnh minh họa

Liên quan đến vụ chụp ảnh các loài chim săn mồi có thể thấy là: Không dễ dàng gì. Vì các loài trên đều là những thợ săn lão luyện, tinh quái. Thế nên, chẳng dễ gì chúng bị “săn” trở lại, dẫu là bị săn ảnh đi nữa. Bởi chúng đứng đầu trong chuỗi thức ăn ấy. Chúng có sải cánh lớn, sức vẫy gió quật cường, sức phi xuống nước và bế các con cá khổng lồ dưới sông hồ lên cũng… vạm vỡ hiếm thấy.

Chúng bay tít trên trời cao, có khi tít tận mây xanh. Những cặp mắt tinh tường, nhìn xuyên qua xa thẳm: Diều hâu, đại bàng xuyên qua mây mù ban ngày; các loài cú thì xuyên màn đêm. Con mồi bé xíu như chú chuột nhắt, hay con thằn lằn lẩn lút trong cỏ rậm, chim săn mồi cũng nhìn thấy được, dẫu chúng đang ở độ cao mà bạn ngước mắt lên, nếu trông thấy, chúng chỉ là một cái chấm mờ lặng lẽ. Có khi bạn nhầm chúng với cánh diều đứt dây đi lạc của trẻ mục đồng. Chúng bay rất cao, âm thầm chao liệng và quan sát. “Chiều chiều quạ mới hỏi diều / Vườn cau kia rậm thiệt nhiều gà con” (hát du - dân gian).

Với vẻ đẹp kiêu hùng, mã thượng. Với sức dũng mãnh và sự tinh tường của sát thủ thiện nghệ. Với sải cánh lớn và tầm bay cao vút tận trời xanh, với thị giác phát triển đặc biệt và sự cảnh giác cao độ - như một bệnh nghề nghiệp của kẻ săn mồi trên cả chuyên nghiệp, việc chụp ảnh chim săn mồi luôn mang cho chúng tôi những sắc thái rất lạ. Thứ nhất, ai cũng bị quyến rũ bởi vẻ đẹp đầy cá tính, góc cạnh, đẹp dữ dằn và móng vuốt của chúng. Thứ nữa, chúng to xác, sải cánh lớn, lại hay quắp xé con mồi rất ấn tượng (đôi khi rờn rợn), nên dễ chụp và đã chụp dễ tạo ấn tượng độc đáo, đẹp mắt. Cuối cùng, chúng cảnh giác cao, nên khó rình lắm. Mà thường chúng “rình” lại bạn; chúng im lặng tuyệt đối và ẩn mình bằng màu lông lẫn vào sinh cảnh hay tài nguỵ trang kiếm ăn trác tuyệt, nên nhiều tài liệu gọi chúng là Silent Killers (sát thủ im lặng). Người quan sát và chụp chúng, rất khó phát hiện ra chúng, cho đến khi chúng… bay đi.

Ảnh minh họa

Việc quan sát, chụp ảnh chim săn mồi thật sự là những cuộc đấu trí cân não và… nín thở theo đúng nghĩa đen.

Ở Việt Nam, các loài chim săn mồi móng vuốt to lớn kia thường khá hiếm gặp. Có lẽ vì sự tàn phá sinh cảnh hơi dữ dội, thêm nữa là nạn săn bắt để nuôi, bán và giết thịt hơi tràn lan, trầm trọng; trong khi loài chim săn mồi - như đã nói - luôn tinh ranh và cảnh giác cao độ. Nên chúng đã có thể bị bắt giết, hoặc sống sót thì “kinh cung chi điểu” (chim sợ cành cong), ẩn nấp kỹ càng hoặc bỏ đi thật xa. Thậm chí, với sức vẫy gió quật quật trên chính tầng trời của mình, chúng đi hẳn sang vùng lãnh thổ khác mà sống cho nó lành (với các loài di cư).

Chúng tôi có khi phải bay vào TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, đến bằng được cái góc hồ Xuân Hương mà bạn bè bản xứ “bắn tin” rằng cặp ó cá mắt sáng quắc oai phong hay kềnh càng sải cánh lớn chao lượng bắt cá. Đẹp nhất là đôi “máy bay tiêm kích” chạy bằng cá sống này lao xuống mặt nước hồ, “bế” lên đỉnh trời những chú cá da trơn to, nâu đỏ, râu ria ngạnh cứng đầy chất hoang dã… Nàng ó cá phàm ăn và các chú cá nạn nhân loang loáng nước cùng bay trên trời cao lồng lộng, có khi chất ngất mây. Có khi, ó cá bay cả cặp trống mái lừ đừ, chao liệng như thiết bị bay không người lái.

Ảnh minh họa

Giá trị thức tỉnh từ những sải cánh oai phong

Tương tự, chúng tôi chụp đại bàng biển bụng trắng ở VQG Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Chụp ó cá ở khu vực bảo tồn nghiêm ngặt Bàu Sấu (khu vực này chỉ có thể đi bộ vài tiếng đồng hồ từ đường ôtô vào, dưới hồ có một “kỷ lục tuyệt vời” 600 con cá sấu Xiêm hoang dã đang sinh sống), thuộc VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai. Chụp Diều Lửa ở Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang và khu vực TP Rạch Giá. Vài con ó, con diều, xuất hiện ở vùng ven TP Hội An; hàng đàn diều hâu vài chục con quần tụ) ở khu vực hồ Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Nhưng chúng đều rất tinh ranh. Bạn đi xe máy đến cách vài chục mét nó không thèm bay, nhưng hễ dừng xe, vác súng hay máy ảnh ra là chúng vù trong tích tắc.

Ở VQG Yok Đôn, tỉnh Đắc Lắc, việc gặp ưng xám, cắt nhỏ bụng hung, cắt bụng trắng, không phải là quá khó. Đôi lúc, vào mùa ghép đôi, chúng say tình đậu cách người vài mét mà vẫn tự tin ngồi ngắm hoang vu thơ mộng. Bởi nơi này, rừng và động vật rừng được bảo tồn khá nghiêm ngặt với việc bán vé và thiết lập các trạm gác kiểm lâm.

Quả là, chụp và quan sát chim săn thịt, chim săn mồi đều phải rất công phu.

Ảnh minh họa

Chú diều cá đầu xám, bạn cú lửa mắt vàng rực như rát vàng ròng, nàng đại bàng biển (đại bàng cá) lao như một cơn lốc câm lặng về phía con chuột dưới cỏ ướt, có khi chúng phá tan mặt hồ yên tĩnh bằng việc quăng thân xác nặng bằng cả con vịt bầu của mình xuống nước. Các móng vuốt sắc nhọn cắm phập gần như cùng lúc vào mắt, miệng, lưng, đuôi của con cá da trơn to bằng bắp tay đỏ tía. Máu cá nhểu ra, loang lổ. Có khi, chú chim săn mồi vạm vỡ, như chiếc thuỷ phi cơ xé gió, chao đảo; chúng cố giữ thăng bằng để bế con cá, con kỳ nhông to đoành ngược lên không trung tít tắp. Có khi một bộ móng vuốt, một lần phi thân, hai chú cá giãy đành đạch không lối thoát bị “rinh” cả lên đỉnh trời. Nước li ti, nước nhểu thành dòng trắng loá từ thân con cá vồng thành những hình tròn định mệnh trong bức ảnh chụp tốc độ cao. Trong đó có vài giọt nước lẫn máu cá. Có khi hai chú đại bàng tranh mồi tạo thành trận chiến của mỏ cứng, nhọn và móng vuốt sắc lạnh, thật tráng lệ giữa bầu trời xanh thăm thẳm.

Các bức ảnh ấy, không chỉ thức tỉnh người đam mê hoang dã, mà cả rất nhiều người khác nữa. Ở Việt Nam, ở Thái Lan, ở Singapore và nhiều quốc gia khác (đặc biệt như ở Mỹ, khi mà hình ảnh đại bàng đầu trắng dang rộng cánh bay trên bầu trời được thể hiện trên Quốc huy của nước này từ năm 1972), chim săn mồi rất được tôn trọng. Bây giờ, thậm chí, có các khu vực đặc biệt quan sát chim ăn thịt, chim săn mồi cỡ lớn (đôi khi hàng nghìn cá thể cùng xuất hiện) với các khoảnh khắc vô cùng ấn tượng. Không ai săn bắt xua đuổi chúng nữa. Người ta còn chăm sóc những hồ cá để thu hút bói cá, chim sả (king fisher), đại bàng, ó cá, các loại chim săn mồi đa dạng cùng kéo về.

Một chiều mơ mộng, trên ngọn đồi ôm trong mình hồ nước trong vắt của quốc đảo nhỏ bé Singapore, chúng tôi đứng cách con chim sả mỏ rộng lộng lẫy sắc màu chỉ vài mét, và đồng thanh lẩm bẩm “mời” chúng xuống bắt cá đi. Cho chúng tớ chụp vài cái ảnh. “Mất gì của cậu, “được ăn, được nói, được gói mang về”. Xuống đi”. Ở Thái Lan cũng thế và ở Bàu Sấu (Đồng Nai), hồ Xuân Hương (Đà Lạt) của Việt Nam ta cũng vậy, lũ chim bắt đầu dạn người hơn, khi cảm nhận được sự an toàn đích thực. Các cú lao như dòng thác lông vũ để bắt cá thật sự quá quyến rũ.

Ở nhiều quốc gia, họ cấm dùng thức ăn, dùng loa phát tiếng chim nhằm “nhử” chim về chụp, nhưng với vài người, họ vẫn nghĩ rất lành lẽ: Thôi thì lén lút bày tỏ niềm yêu chim săn mồi tí. Họ dùng súng cao su nhỏ, bắn những vụn bánh mỳ ra giữa hồ. Lũ cá phàm ăn thấy thức ăn là nhao tới, tranh giành, quẫy đạp ủng oẳng. Và các cặp mắt tinh đời của cánh “thợ săn chuyên nghiệp” ẩn nấp kiên trì trên các tán cây cao đã không bỏ qua bất cứ động tĩnh nào. Mềm mại, sải cánh đen kịt và rộng như một võ sỹ mặc áo choàng, chim cổ rắn lướt nhẹ đôi bàn chân có màng lớn của mình xuống mặt nước. Rồi từ từ, váy áo xông xênh, nàng nổi nênh rình rập. Oẳng, một chú cá bị cặp mỏ sắc với phom cổ dài như con rắn hổ mang xiên tới. Xiên như một mũi giáo dài.  Hiếm có cú phi thân nào không hiệu quả. Niềm vui một bữa no cho loài chim săn mồi, là một hoặc vài sự chết chóc, hoá kiếp của nhiều loài cá, bò sát, rùa và động vật trên cạn khác.

Cuộc chiến sinh tồn khốc liệt, đôi lúc xót xa, nhưng chắc chắn rằng không thể nào khác được. Người ta bảo: Đó là cuộc sống, là sự cân bằng dĩ nhiên và cần phải có của sinh thái. Đó cũng là tiền đề cho sự phát triển và thêm hoàn thiện của Bầu sữa Thiên nhiên. Mà tôi, bạn, hãy chỉ cần dọn mình thành kẻ biết tôn trọng, giữ gìn, quan sát các hoạt cảnh thú vị kia mà thôi.