Bộ phận này của con bò giờ đây được nhiều chị em lựa chọn để đổi bữa cho gia đình. Chúng giàu protein, vitamin, chất dinh dưỡng và khoáng chất tốt cho sức khỏe nếu được chế biến và ăn đúng cách.
Gan bò là một trong những cơ quan nội tạng quan trọng của con bò, thuộc nhóm phủ tạng (lục phủ ngũ tạng) và đảm nhận vai trò lọc máu, thải độc trong cơ thể. Trong lĩnh vực ẩm thực, gan bò được xếp vào nhóm "phần lòng" hay "nội tạng", thường được sử dụng để chế biến nhiều món ăn phong phú, đặc biệt là trong các món ăn dân dã hay quán nhậu.
Gan bò có màu đỏ sẫm, bề mặt trơn bóng và có độ đàn hồi nhất định. Khi cắt ra, phần thịt bên trong mềm mịn, không có sợi như các thớ cơ thông thường. Gan bò có mùi đặc trưng, khá nồng khi còn tươi, nhưng nếu được sơ chế đúng cách, mùi này sẽ giảm đáng kể.
Giá gan bò trên thị trường thường dao động từ 90.000 đến 130.000 đồng/kg. Ở các chợ truyền thống hoặc siêu thị, gan bò được bán dưới dạng tươi sống hoặc đông lạnh. Một số nơi còn cung cấp gan bò đã sơ chế sẵn để tiện lợi cho người sử dụng.
Gan bò có thể được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon và đậm đà. Một số món ăn quen thuộc từ gan bò bao gồm: Gan bò xào hành tây, gan bò nướng sa tế, gan bò hấp gừng, cháo gan bò, gan bò rim, gan bò áp chảo...
Gan bò khi mua về cần được sơ chế kỹ để loại bỏ mùi hôi và chất độc còn sót lại. Đầu tiên, rửa sạch gan dưới vòi nước lạnh, rồi ngâm với nước muối loãng hoặc sữa tươi không đường khoảng 15-20 phút để khử mùi. Sau đó, cắt bỏ lớp màng mỏng bên ngoài (nếu còn), rửa lại lần nữa với nước gừng hoặc giấm để tăng độ sạch và giảm mùi. Khi cắt gan, nên dùng dao sắc và cắt theo thớ để không bị nát. Lưu ý không nên nấu gan quá lâu vì sẽ làm gan bị khô, cứng và mất vị ngon.
Không chỉ lạ miệng, gan bò còn có nhiều tác dụng đối với sức khỏe nếu chế biến và ăn đúng cách. Theo bác sĩ Eric Berg (Mỹ), gan bò là loại thực phẩm chống lão hóa tốt nhất thế giới. Bác sĩ Berg giải thích rằng gan bò ăn cỏ "chứa đầy đủ các vitamin nhóm B, kẽm, đồng, co-enzyme Q10" và nhiều dưỡng chất có lợi khác.
Trong 113 gam gan bò sống có chứa khoảng 153 calo; 4,1 gam chất béo; 78 mg natri; 4,4 gam carbohydrate; 23 gam protein chất lượng cao; 5,54 mg sắt; 354 mg kali; 4,52 mg kẽm; 44,9 mcg selen; 5620 mcg vitamin A; 67 mcg vitamin B12; 328 mcg axit folic; 376 mg choline; 5590 mcg retinol; 1,36 mcg vitamin D; 3,5 mcg vitamin K.
Những tác dụng của gan bò đối với sức khỏe?
Giảm nguy cơ thiếu máu, thúc đẩy sản xuất tế bào hồng cầu
Hàm lượng vitamin B12 và sắt đáng kể trong gan bò có thể hữu ích cho người có nguy cơ thiếu máu. Người thiếu máu thường có các biểu hiện như: mệt mỏi, chóng mặt, giảm tập trung, chán ăn, khó thở khi hoạt động gắng sức, da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, móng tay khô và dễ gãy, tóc khô xơ và dễ rụng, mất kinh.
Tăng cường năng lượng cho cơ thể
Ăn gan bò giàu vitamin B và sắt cùng riboflavin, axit pantothenic, niacin, folate và thiamine có thể hỗ trợ cơ thể sản xuất năng lượng và chống lại sự mệt mỏi. Hơn nữa, sắt là một yếu tố đặc biệt quan trọng đối với quá trình vận chuyển oxy trong máu.
Hỗ trợ chức năng miễn dịch
Vitamin A, vitamin B và kẽm trong gan bò đều đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc bệnh, giúp tế bào miễn dịch hoạt động bình thường.
Cải thiện chức năng nhận thức
Choline trong gan bò góp phần cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe não bộ. Một nghiên cứu tại Ai Cập trên trẻ em từ 3 đến 9 tuổi bị thiếu máu nhẹ cho thấy, thêm gan vào chế độ ăn 3 lần một tuần trong 90 ngày giúp cải thiện đáng kể chức năng nhận thức và tình trạng thiếu máu so với nhóm trẻ đối xứng không thêm gan vào chế độ ăn.
Tốt cho mắt
Một số thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên quy mô lớn cho thấy việc dùng thực phẩm bổ sung có chứa các chất dinh dưỡng như vitamin A, sắt, kẽm và đồng cùng với vitamin E và vitamin C có liên quan đến việc giảm 25% nguy cơ mắc chứng thoái hóa điểm vàng do tuổi tác - một tình trạng có thể gây mất thị lực đáng kể, thậm chí là mù lòa ở người lớn tuổi.
Những rủi ro khi ăn gan bò
Nguy cơ từ việc dư thừa vitamin A
Một trong những điểm đặc trưng của gan bò là hàm lượng vitamin A cực kỳ cao. Đây là loại vitamin thiết yếu giúp duy trì thị lực, làn da và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, việc ăn gan bò quá thường xuyên hoặc với số lượng lớn có thể dẫn đến hiện tượng dư thừa vitamin A – còn gọi là ngộ độc vitamin A. Các triệu chứng có thể gặp bao gồm đau đầu, buồn nôn, rối loạn thị giác, đau xương khớp, thậm chí gây tổn thương gan hoặc áp lực nội sọ nếu kéo dài.
Nguy cơ ngộ độc đồng
Ít người biết rằng gan bò cũng là một nguồn chứa đồng rất dồi dào. Đồng tuy là vi chất quan trọng, nhưng khi tích tụ quá mức trong cơ thể, nó lại gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Ngộ độc đồng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của gan, thận, tim và não. Tình trạng này thường không biểu hiện rõ ràng ngay từ đầu, nên rất dễ bị bỏ qua cho đến khi xuất hiện các biến chứng nguy hiểm.
Dư lượng kháng sinh - rủi ro từ khâu chăn nuôi
Một yếu tố khác cần lưu ý là gan là cơ quan lọc độc của động vật, nên rất dễ tích tụ dư lượng thuốc – đặc biệt là kháng sinh – nếu con vật được điều trị bệnh trước khi giết mổ. Theo một nghiên cứu được công bố trên Science Direct, gan bò có thể chứa tàn dư kháng sinh nếu không đảm bảo thời gian ngưng thuốc hợp lý. Việc tiêu thụ gan bò chứa kháng sinh có thể dẫn đến hiện tượng kháng kháng sinh ở người, gây rối loạn nội tiết, dị ứng, sốc phản vệ, thậm chí có liên quan đến một số loại ung thư.
Lời khuyên: Gan bò là thực phẩm nên ăn nhưng không nên lạm dụng. Người tiêu dùng nên chọn nguồn gan uy tín, ăn với tần suất vừa phải (khoảng 1 lần/tuần) và nên chế biến kỹ để hạn chế vi khuẩn hoặc tàn dư có hại. Phụ nữ mang thai, người có vấn đề về gan hoặc đang điều trị bệnh mãn tính nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng các món từ gan.
