Du khách khi có dịp ghé thăm Hà Nội vào thời điểm này không nên bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những loại quả đặc sản chỉ có trong mùa thu.
Mỗi mùa trong năm đều mang một sắc thái riêng, nhưng mùa thu Hà Nội luôn được nhắc đến với nhiều mỹ từ đặc biệt. Vẻ đẹp của thu Hà Nội không chỉ nằm ở nắng nhẹ, gió heo may lành lạnh hay sắc vàng của những hàng cây rụng lá, mà còn ẩn chứa trong hương vị của những loại quả đặc trưng. Đây là những thức quà dân dã, gắn bó mật thiết với người dân Thủ đô và trở thành nét văn hóa ẩm thực mang tính biểu tượng. Du khách khi có dịp ghé thăm Hà Nội vào thời điểm này không nên bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những loại quả đặc sản chỉ có trong mùa thu.
Sấu chín – thức quà đặc trưng của người Hà Nội
Một trong những loại quả gắn liền với mùa thu Hà Nội là sấu chín. Khi những cơn gió heo may se lạnh bắt đầu ùa về, lá vàng rơi trên mái ngói rêu phong của phố cổ, đó cũng là lúc những quả sấu cuối mùa từ hè còn sót lại dần ngả sang màu vàng óng. Sấu vốn quen thuộc quanh năm với người Hà Nội qua những món canh chua, nước sấu giải khát, nhưng sấu chín lại mang một hương vị hoàn toàn khác biệt.
Quả sấu khi chín có vỏ xanh vàng, bên trong thịt giòn và hạt nhỏ. Chỉ cần cạo sạch lớp vỏ mỏng, cắt thành từng đường xoắn ốc rồi trộn với chút muối ớt, muối chua ngọt hoặc đơn giản là chấm muối tiêu, hương vị đã trở nên hài hòa đầy kích thích. Vị chua thanh xen lẫn chút ngọt, thêm vị mặn mặn cay cay tạo thành sự tổng hòa khiến bất cứ ai cũng khó lòng từ chối. Người Hà Nội từ lâu đã coi sấu chín là món quà vặt không thể thiếu mỗi độ thu về, vừa ngon miệng vừa lưu giữ bao ký ức tuổi học trò rong chơi trên những con phố rợp lá vàng.
Thưởng thức một miếng sấu giòn tan, cảm nhận hương vị đủ đầy chua, cay, mặn, ngọt nơi đầu lưỡi chính là một trải nghiệm vị giác khó quên. Đó không chỉ đơn thuần là món ăn, mà còn là nét văn hóa ẩm thực độc đáo, gắn liền với mùa thu Hà Nội.
Quả hồng – ngọt lành trong tiết trời se lạnh
Bước sang cuối thu, Hà Nội lại đón chào mùa hồng. Hồng giòn và hồng ngâm là hai loại quả nổi bật, được xem là đặc sản chỉ xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng để lại nhiều dư vị.
Hồng giòn có lớp vỏ ngoài xanh cam, tưởng như chưa chín nhưng khi bổ ra lại có phần thịt vàng cam, vị ngọt thanh và giòn rụm. Cắn một miếng hồng giòn, cảm giác sảng khoái và tươi mát lan tỏa trong tiết trời se lạnh, trở thành sự kết hợp hoàn hảo giữa vị ngọt của quả và không khí dịu dàng của mùa thu. Khi chín hoàn toàn, hồng giòn chuyển sang màu cam đặc trưng, bắt mắt và hấp dẫn hơn nữa.
Song song với hồng giòn, hồng ngâm cũng được nhiều người ưa chuộng. Loại hồng này có quả nhỏ, vỏ xanh pha vàng. Sau khi hái xuống, quả hồng không thể ăn ngay mà phải ngâm nước vài ngày để khử vị chát và giúp hồng lên bột. Kết quả là những quả hồng ngâm giòn, ngọt nhẹ, dễ ăn và thường khiến người thưởng thức khó lòng dừng lại. Khác với hồng đỏ mềm ngọt, hồng ngâm có sự giòn dai thú vị, rất thích hợp để nhâm nhi liên tục.
Hồng ngâm thường chỉ rộ trong khoảng hơn một tháng, sau rằm tháng Tám Âm lịch rồi nhanh chóng thưa dần. Chính sự ngắn ngủi ấy khiến cho loại quả này trở thành thức quà quý giá của những ngày cuối thu đầu đông, không chỉ được người Hà Nội yêu thích mà còn thường được chọn làm quà biếu du lịch.
Quả thị – hương thơm đánh thức ký ức
Nếu sấu chín và hồng giòn là để ăn thì quả thị lại nổi tiếng bởi mùi hương. Đây là loại quả mang nét đẹp dung dị, gắn bó với làng quê Bắc Bộ xưa và trở thành dấu hiệu đặc trưng mỗi độ thu về. Mùa thị Hà Nội thường bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 11, khi trên khắp các tuyến phố, du khách dễ dàng bắt gặp những gánh hàng rong bày bán thứ quả nhỏ nhắn này.
Quả thị có hai dạng phổ biến. Một dạng quả hình cầu, đáy tròn, thường gọi là thị muộn. Dạng còn lại nhỏ hơn, hơi dẹt và đáy bằng, được biết đến với tên thị sáp hay thị lục sáp. Khi chín vàng, thị có thể để được 4–5 ngày; còn những quả còn xanh có thể bày trưng cả nửa tháng. Hương thơm từ quả thị dịu nhẹ, mộc mạc, khiến nhiều người chỉ cần đặt trong nhà cũng đủ cảm nhận sự hiện diện của mùa thu.
Truyền thống xưa thường dùng quả thị để trưng trong những ngày rằm, mùng Một, vừa để thắp hương vừa để tận hưởng hương thơm. Quả thị ít được ăn, bởi hương vị khi ăn không quá nổi bật, mà giá trị chủ yếu nằm ở mùi thơm gợi nhớ, gợi thương, gợi những kỷ niệm thanh bình của tuổi thơ nơi thôn quê.
Ổi chín – mùi hương níu giữ bước chân mùa thu
Trong danh sách những loại quả của mùa thu Hà Nội, không thể thiếu ổi chín. Ổi vốn là loại quả quen thuộc quanh năm, nhưng vào mùa thu, hương vị và mùi thơm của ổi đạt đến độ đặc trưng khó trộn lẫn. Hình ảnh những trái ổi còn nguyên cuống lá, tỏa hương ngọt ngào trong làn gió se lạnh là ký ức khó phai với nhiều người.
Ổi chín thường có hương thơm dịu nhưng đủ lan tỏa, khiến người đi qua cũng phải dừng lại. Hương ổi từng được nhà thơ Hữu Thỉnh đưa vào thơ như một dấu hiệu để nhận ra mùa thu: “Bỗng nhận ra hương ổi/ Phả vào trong gió se”. Vị ổi ngọt nhẹ, giòn hoặc mềm tùy giống, nhưng điểm chung là mang đến cảm giác tươi mới, gần gũi. Đặc biệt, với nhiều người Hà Nội, hương ổi còn gắn liền với ký ức tuổi thơ, với những buổi trưa rong chơi cùng bạn bè, vội vàng trèo qua vườn nhà hàng xóm để hái trộm vài quả chín vàng.
Ngày nay, những vườn ổi trong phố đã ít đi, thay vào đó là nhà cửa mọc lên. Tuy nhiên, hương ổi mùa thu vẫn còn nguyên sức gợi, như một sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại, giúp người ta lưu giữ ký ức trong nhịp sống hiện đại.
Có thể thấy, mùa thu Hà Nội không chỉ được cảm nhận qua cảnh sắc hay thời tiết mà còn in đậm trong hương vị của những loại quả đặc sản. Sấu chín chua giòn, hồng ngọt lành, thị thơm mộc mạc và ổi chín ngọt ngào, tất cả hòa quyện để tạo nên bức tranh hương vị đầy tinh tế. Đây là những thức quà dân dã nhưng giàu giá trị văn hóa, gắn bó với đời sống người dân Hà Nội và khiến du khách phương xa nhớ mãi.
Thưởng thức những loại quả này không chỉ là trải nghiệm ẩm thực, mà còn là cách để cảm nhận nhịp sống chậm rãi, tinh tế của mùa thu Thủ đô. Mỗi loại quả, với đặc trưng riêng, đều góp phần khắc họa một Hà Nội dịu dàng, sâu lắng và giàu bản sắc. Với du khách, đây là hành trình khám phá không chỉ vị giác mà còn cả những tầng sâu văn hóa của một vùng đất nghìn năm văn hiến.
