Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với khủng hoảng kháng kháng sinh, một nhà khoa học trẻ tại New Zealand đang dẫn đầu trong cuộc chiến chống lại các "siêu vi khuẩn" bằng cách khai thác sức mạnh của thực khuẩn thể những virus chỉ tấn công vi khuẩn. Đó là Tiến sĩ Leah Smith, nghiên cứu viên tại Đại học Otago, người vừa được trao Giải thưởng L’Oréal-UNESCO For Women in Science năm 2024 cho những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực liệu pháp thực khuẩn thể.
Giải thưởng trị giá 25.000 đô la New Zealand sẽ hỗ trợ cô trong việc hợp tác nghiên cứu với các đồng nghiệp quốc tế và tiếp tục phát triển dự án của mình.
Sinh ra và lớn lên tại Hoa Kỳ, Leah Smith là người đầu tiên trong gia đình theo học đại học. Để trang trải học phí, cô đã phải tạm dừng việc học trong 5 năm, làm hai công việc cùng lúc, bao gồm cả ca đêm tại siêu thị địa phương. Dù đối mặt với nhiều thử thách, niềm đam mê khoa học và khát khao khám phá đã luôn thôi thúc cô tiến về phía trước.
Niềm cảm hứng của Smith bắt nguồn từ loạt phim truyền hình khoa học viễn tưởng "The X-Files" những năm 90, đặc biệt là nhân vật đặc vụ Scully - hình ảnh một nhà khoa học nữ mạnh mẽ và thông minh đã khơi dậy trong cô ước mơ theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.
Tiến sĩ Leah Smith - người phụ nữ tiên phong về thực khuẩn thể. Ảnh: theguardian
Hiện tại, Tiến sĩ Smith là nghiên cứu viên tại Đại học Otago, tập trung vào nghiên cứu thực khuẩn thể - các loại virus chỉ tấn công vi khuẩn. Với sự gia tăng của các chủng vi khuẩn kháng thuốc, thực khuẩn thể được xem là giải pháp tiềm năng để điều trị các bệnh nhiễm trùng khó chữa. Smith chia sẻ: "Tôi luôn bị cuốn hút bởi ý tưởng khám phá những điều mà chưa ai biết. Dù nhiều khi nghiên cứu dẫn đến ngõ cụt, nhưng khi đạt được đột phá, kết quả thật sự đáng giá". Cô đang tập trung vào việc xác định các đặc điểm di truyền giúp thực khuẩn thể hiệu quả hơn trong việc tiêu diệt vi khuẩn, nhằm hướng tới việc ứng dụng chúng trong điều trị lâm sàng.
Ngoài công việc nghiên cứu, Smith còn là người hướng dẫn cho 3 nghiên cứu sinh tiến sĩ nữ tại Đại học Otago. Cô nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hỗ trợ và truyền cảm hứng cho phụ nữ trong lĩnh vực khoa học, đặc biệt là trong bối cảnh phụ nữ vẫn chiếm tỷ lệ thấp trong các vị trí lãnh đạo học thuật.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, đến năm 2050, kháng kháng sinh có thể gây ra 10 triệu ca tử vong mỗi năm. Trong bối cảnh đó, liệu pháp thực khuẩn thể nổi lên như một giải pháp thay thế đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, để ứng dụng rộng rãi, cần có sự hiểu biết sâu sắc hơn về cách thức hoạt động và tương tác của thực khuẩn thể với vi khuẩn.
Smith cho biết: "Nếu chúng ta hiểu rõ hơn về cách thực khuẩn thể hoạt động, chúng ta có thể chọn ra những loại hiệu quả nhất cho điều trị". Với những nỗ lực không ngừng, Smith không chỉ mở ra những hướng đi mới trong điều trị bệnh mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học tương lai, đặc biệt là phụ nữ, tiếp tục theo đuổi đam mê và đóng góp cho cộng đồng.
Ngoài phòng thí nghiệm, Smith còn tích cực tham gia các chương trình truyền thông khoa học, chia sẻ kiến thức đến công chúng thông qua các buổi hội thảo, talkshow và viết bài phổ biến khoa học. Cô tin rằng, khoa học không chỉ dành riêng cho giới học thuật mà cần được lan tỏa để khơi dậy niềm đam mê khám phá trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.
Hành trình của Tiến sĩ Leah Smith là minh chứng cho sự kiên trì, đam mê và cống hiến trong khoa học. Từ những khó khăn cá nhân đến những thành tựu nghiên cứu, cô đã và đang góp phần quan trọng vào cuộc chiến chống lại kháng kháng sinh - một trong những thách thức y tế lớn nhất của thế kỷ 21. Với những nỗ lực không ngừng, Smith không chỉ mở ra những hướng đi mới trong điều trị bệnh mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học tương lai, đặc biệt là phụ nữ, tiếp tục theo đuổi đam mê và đóng góp cho cộng đồng trong lĩnh vực STEM.
