Theo thời gian, món ăn này không còn là món ăn gắn với hình ảnh khó khăn, thiếu thốn. Ngày nay, món canh này được xem là một phần của bản sắc ẩm thực Quảng Trị, góp mặt trong thực đơn của nhiều quán ăn, nhà hàng phục vụ du khách.
Nhắc đến ẩm thực Quảng Bình (nay sáp nhập thành tỉnh Quảng Trị), nhiều du khách thường nghĩ ngay tới những món ăn dân dã mang đậm dấu ấn vùng duyên hải miền Trung. Bên cạnh cháo bánh canh hay các món hải sản quen thuộc, canh xương rồng là một cái tên khá lạ tai nhưng lại có vị trí đặc biệt trong đời sống ẩm thực của người dân các làng chài ven biển. Không cầu kỳ về nguyên liệu, không phô trương trong cách chế biến, món canh này chinh phục thực khách bằng vị chua thanh nhẹ, cảm giác giòn mát và sự mộc mạc rất riêng.
Canh xương rồng được xem là món ăn chỉ xuất hiện ở những vùng đất có biển xanh, cát vàng, nơi cây xương rồng mọc nhiều trên các dải đất ven biển đầy nắng gió. Với người dân địa phương, đây không phải là món đặc sản dùng để đãi khách, mà là món ăn quen thuộc trong bữa cơm hằng ngày, gắn liền với nhịp sống lao động và sinh hoạt của cộng đồng làng chài.
Món ăn dân dã của làng biển
Xương rồng dùng để nấu canh không phải là loại cây cảnh phổ biến, mà là giống xương rồng lưỡi long mọc hoang nhiều ở các vùng cát ven biển. Người dân địa phương đã tận dụng loại cây tưởng chừng chỉ có gai góc này để tạo nên một món ăn giải nhiệt, chống đói trong những ngày biển động, khi thuyền bè không thể ra khơi đánh bắt.
Theo nhiều người dân Quảng Trị, canh xương rồng từng là món ăn quen thuộc trong giai đoạn khó khăn, khi nguồn thực phẩm khan hiếm. Dần dần, hương vị đặc trưng của món canh đã trở thành ký ức ẩm thực, gắn liền với tuổi thơ và cuộc sống mưu sinh bên sóng nước.
Điểm gây ấn tượng của canh xương rồng nằm ở hương vị. Khi được sơ chế đúng cách, phần thịt xương rồng có độ giòn nhẹ, không dai, không vụn, hòa quyện cùng vị chua thanh tự nhiên. Món canh thường có vị ngọt dịu từ tôm hoặc cá, thêm chút cay nhẹ của tiêu, rất thích hợp để dùng trong những ngày thời tiết oi nóng.
Không nhiều dầu mỡ, không nặng gia vị, canh xương rồng mang đến cảm giác dễ chịu khi thưởng thức. Với nhiều du khách, đây là món ăn “lạ mà quen”, bởi hương vị mộc mạc gợi nhắc đến những bữa cơm quê giản dị.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, canh xương rồng không phải là món ăn cầu kỳ. Nguyên liệu dễ tìm, cách nấu đơn giản, phù hợp với nhịp sống sinh hoạt hằng ngày của người dân ven biển.
Nguyên liệu phổ biến gồm xương rồng lưỡi long, tôm bạc hoặc cá, hành tím, tỏi và các gia vị cơ bản. Xương rồng sau khi được gọt bỏ gai sẽ cắt thành miếng vừa ăn, rửa sạch và chần sơ để giảm độ nhớt. Tôm được xào sơ với hành tím, sau đó cho nước vào đun sôi, rồi mới thả xương rồng vào nấu chín. Canh chỉ cần nêm nếm nhẹ tay để giữ được vị tự nhiên của nguyên liệu. Chỉ sau vài bước đơn giản, món canh thanh mát đã sẵn sàng cho bữa cơm gia đình.
Phiên bản nấu với cá đuối
Trước đây, canh xương rồng thường được nấu cùng cá đuối, một loại cá phổ biến ở vùng biển Quảng Trị. Đây được xem là phiên bản “nguyên bản” của món ăn, mang vị chua cay đậm đà hơn so với cách nấu cùng tôm.
Canh xương rồng nấu cá đuối có hương vị khá đặc biệt, vừa có độ béo nhẹ của cá, vừa giữ được độ giòn mát của xương rồng. Tuy nhiên, theo thời gian, món ăn này dần ít xuất hiện trong bữa cơm gia đình, phần vì nguồn cá đuối không còn dồi dào, phần vì thói quen ẩm thực thay đổi.
Ngày nay, một số nhà hàng, quán ăn tại Quảng Bình đã bắt đầu đưa món canh xương rồng nấu cá đuối trở lại thực đơn, như một cách giới thiệu nét ẩm thực truyền thống đến với du khách.
Canh xương rồng lưỡi long
Một biến tấu khác của món ăn là canh xương rồng lưỡi long, được nấu theo phong cách thanh đạm hơn. Món canh này không sử dụng quá nhiều dầu mỡ, chủ yếu làm nổi bật vị ngọt tự nhiên của xương rồng và nguyên liệu đi kèm.
Với người dân địa phương, canh xương rồng lưỡi long thường xuất hiện trong những ngày biển động, khi việc đánh bắt hải sản gặp khó khăn. Đây là món ăn vừa no bụng, vừa giúp giải nhiệt, được nhiều người ví von là “mát lòng mát dạ” trong những ngày hè nắng gắt.
Canh chua xương rồng độc đáo
Ngoài hai cách nấu phổ biến trên, canh chua xương rồng cũng là món ăn đặc trưng của các làng chài ven biển. Món canh này thường được nấu với cá lóc hoặc cá đuối, kết hợp cùng đậu bắp, bạc hà và các loại rau thơm.
Để có được bát canh chua xương rồng đúng vị, khâu chọn nguyên liệu rất quan trọng. Xương rồng phải là lá non để đảm bảo vị ngọt và độ mềm. Sau khi sơ chế, xương rồng được thái mỏng, chần sơ qua nước sôi rồi mới cho vào nồi canh. Sự kết hợp hài hòa giữa vị chua, ngọt và độ giòn mát tạo nên nét riêng không trộn lẫn của món ăn này.
Theo thời gian, canh xương rồng không còn là món ăn gắn với hình ảnh khó khăn, thiếu thốn. Ngày nay, món canh này được xem là một phần của bản sắc ẩm thực Quảng Trị, góp mặt trong thực đơn của nhiều quán ăn, nhà hàng phục vụ du khách.
Không cần nguyên liệu đắt tiền, không cầu kỳ trong cách trình bày, canh xương rồng chinh phục thực khách bằng sự chân chất và hương vị đặc trưng. Với những ai yêu thích khám phá ẩm thực địa phương, đây là món ăn đáng để thử khi đặt chân đến vùng đất miền Trung đầy nắng gió.
Giữa vô vàn món ngon của Quảng Trị, canh xương rồng vẫn giữ cho mình một vị trí riêng, như một lát cắt nhỏ phản ánh đời sống, văn hóa và tinh thần thích nghi của người dân ven biển. Chính sự giản dị ấy đã khiến món ăn này trở thành điểm nhấn khó quên trong hành trình khám phá ẩm thực địa phương.
