Nếu ai đó từng gán cho bạn cái mác "ích kỷ" chỉ vì bạn đang sống cuộc đời của chính mình, có lẽ bạn đã cảm thấy tổn thương và bối rối. Thực tế, trừ khi bạn chiếm trọn bàn tiệc buffet để ăn một mình hay bắt một người đang đau buồn phải nín khóc vì làm bạn khó chịu, thì rất có thể bạn chỉ đang sống theo những nguyên tắc riêng.
Những hành vi dưới đây thường bị những người mắc "hội chứng nhân vật chính" gắn mác là vụ lợi, nhưng thực tế chúng không hề ích kỷ:
1. Thay đổi quyết định
Chừng nào còn hít thở, bạn còn quyền thay đổi ý định của mình. Điều này có thể nhỏ như việc đổi từ đi ăn nhà hàng sang gọi đồ về nhà, hoặc trọng đại như khi đứng trước lễ đường và nhận ra mình không muốn gắn bó cả đời với người đối diện.
Bất kỳ trải nghiệm mới, thông tin mới hay sự thay đổi trong hệ tư tưởng cá nhân nào cũng có thể khiến bạn định nghĩa lại toàn bộ góc nhìn về một người hay một sự việc. Thay đổi là điều tất yếu và hoàn toàn được phép, bất kể sở thích của người khác ra sao.
2. Lựa chọn không sinh con
Việc sinh một đứa trẻ thực chất là một trong những hành động mang tính cá nhân nhất. Thế nhưng những người chọn không duy trì nòi giống lại thường bị coi là kẻ nuông chiều bản thân. Trong tư duy của nhiều bậc cha mẹ, không có con đồng nghĩa với việc muốn sống hưởng lạc thay vì gánh vác trách nhiệm.
Ngược lại, hầu hết những người chọn không sinh con làm vậy vì họ nhận ra đó là quyết định tốt nhất cho cả họ và đứa trẻ tiềm năng. Có người không muốn đưa một sinh linh vào thế giới đang đầy rẫy bất ổn, có người hiểu rõ những khó khăn cá nhân sẽ khiến họ không thể trở thành cha mẹ tốt. Sẽ thật ích kỷ nếu sinh con chỉ để chúng phải chịu khổ cùng mình. Nhớ rằng, lựa chọn này là của riêng bạn và bạn không cần phải giải thích với bất kỳ ai.
3. Tập trung tối đa vào chuyên môn và đam mê
Chúng ta ngưỡng mộ những nghệ sĩ, nhà văn hay nhạc sĩ vĩ đại đã dành cả cuộc đời để làm chủ lĩnh vực của họ. Chúng ta choáng ngợp trước vòm nhà nguyện Sistine hay âm nhạc của Beethoven, nhưng lại thường khắt khe với những người xung quanh khi họ làm điều tương tự. Thực tế, những kẻ chỉ trích người khác vì họ dốc lòng cho đam mê thường là những người bất hạnh, họ khó chịu vì người khác đang làm được điều mà họ hằng ao ước nhưng không thể thực hiện.
4. Rời xa những người độc hại, kể cả người thân
Ít ai phản đối việc bạn rời bỏ một người bạn đời tệ bạc, nhưng họ lại không bao dung như thế nếu đó là một thành viên trong gia đình. Họ sẽ nói những câu như: "Nhưng đó là mẹ/cha/con của bạn mà...", như thể việc chung dòng máu cho phép người đó có quyền ngược đãi bạn.
Nếu bạn đang cố gắng sống một cuộc đời bình yên và vui vẻ, việc cắt đứt với những mối quan hệ đầy rẫy cãi vã và kịch tính là hoàn toàn hợp lý. Bạn không hề ích kỷ khi làm điều cần thiết để bảo vệ chính mình.
5. Chỉ trả phần tiền của mình khi đi ăn nhóm
Nhiều người luôn tìm cách lợi dụng người khác, đặc biệt là trong chuyện ăn uống. Một kịch bản kinh điển là đi ăn nhóm và mặc định hóa đơn sẽ chia đều, sau đó họ gọi những món đắt nhất. Việc bạn xác lập ngay từ đầu rằng mình chỉ trả phần ăn của bản thân không hề ích kỷ. Đó là cơ hội để bạn phân loại xem bạn bè mình là những người biết tôn trọng hay chỉ là những kẻ cơ hội.
6. Ưu tiên mục tiêu cá nhân hơn nhu cầu của người khác
Có thể bạn đã hy sinh cả tuổi trẻ để chăm sóc gia đình và giờ muốn dành tiền tiết kiệm để đi du lịch khi còn sức khỏe. Nhưng rồi con cái đã trưởng thành lại tìm cách khơi gợi lòng trắc ẩn để đòi hỏi bạn hỗ trợ tài chính hoặc trông cháu hộ. Nếu bạn luôn bị kỳ vọng phải là "cỗ máy cày" hay "ví tiền di động" cho yêu sách của người khác, cách duy nhất để sống cuộc đời mình muốn là đặt lợi ích cá nhân lên trên. Hãy học cách nói "Không".
7. Chuyển đi nơi khác sống
Dù là chuyển sang khu phố bên cạnh hay định cư tại một quốc gia khác, những người xung quanh có thể gọi bạn là ích kỷ vì họ sẽ "nhớ bạn". Thực chất, sự vắng mặt của bạn khiến họ cảm thấy bất tiện khi không thể nhờ vả bạn trông trẻ hay mượn đồ khi cần. Đừng để cảm giác tội lỗi ngăn cản bạn tìm kiếm một không gian sống phù hợp hơn cho bản thân.
8. Hủy bỏ các kế hoạch
Đôi khi có những chuyện ngoài tầm kiểm soát xảy ra buộc bạn phải thay đổi kế hoạch. Ngay cả khi lý do chỉ đơn giản là bạn cảm thấy mệt mỏi và cần nghỉ ngơi, người khác có thể oán trách và ám chỉ bạn ích kỷ. Tuy nhiên, không ai có quyền sở hữu thời gian, năng lượng hay cơ thể của bạn. Nếu bạn cần rút lui để chăm sóc bản thân, đó là quyền của bạn.
9. Ưu tiên thời gian ở một mình
Xung quanh chúng ta luôn có những người "tốt bụng" cố gắng dành thời gian cho ta vì sợ ta cô đơn, trong khi tất cả những gì ta muốn là sự yên tĩnh. Có vô vàn lý do để một người thích ở một mình: có thể họ dễ bị quá tải bởi các kích thích bên ngoài, hoặc đơn giản là họ muốn đối thoại với chính mình. Muốn giữ sự riêng tư cho bản thân mà không bị xâm phạm hoàn toàn không phải là ích kỷ.
Khi ai đó gọi bạn là "ích kỷ", thường là vì họ muốn bạn hành động theo ý họ và cảm thấy bực bội khi không được đáp ứng. Hoặc có thể họ đang đố kỵ với những khía cạnh trong đời sống của bạn mà họ không có được. Trong những trường hợp này, mọi lời buộc tội thực chất là một sự thú nhận về vấn đề của chính họ.
Hãy xác định xem người đó đang áp đặt vấn đề cá nhân lên bạn hay đang cố thao túng bạn. Sau đó, hãy tự hỏi: "Nếu đổi vị trí cho nhau, liệu điều đó có bị coi là ích kỷ không?" và xem cách họ phản ứng.
