Cá thu, cá trích và nhóm cá cơm – những thực phẩm quen thuộc thường bị đánh giá thấp trong chính gian bếp của người Việt lại có giá trị vô cùng lớn.
Trong nhiều năm qua, cá hồi gần như trở thành biểu tượng của một chế độ ăn uống lành mạnh. Loại cá có màu thịt cam hồng này xuất hiện dày đặc trong thực đơn giảm cân, làm đẹp, tăng cường sức khỏe tim mạch hay bổ sung omega-3. Tuy nhiên, điều mà không phải ai cũng biết là ở Việt Nam, có những loại cá biển rất gần gũi, giá rẻ và dễ tìm mua ngoài chợ nhưng lại sở hữu giá trị dinh dưỡng không hề thua kém cá hồi. Thậm chí, ở nhiều khía cạnh quan trọng như độ tươi tự nhiên, hàm lượng vi chất hay tính ứng dụng trong bữa ăn hàng ngày, chúng còn vượt trội hơn. Ba cái tên tiêu biểu nhất chính là cá thu, cá trích và nhóm cá cơm – những thực phẩm quen thuộc nhưng thường bị đánh giá thấp trong chính gian bếp của người Việt.
Cá thu - loại cá giàu omega-3 bậc nhất
Cá thu từ lâu đã được mệnh danh là “vua chất béo tốt” của vùng biển nhiệt đới. Đây là loại cá giàu omega-3 bậc nhất, thậm chí một số nghiên cứu dinh dưỡng còn chỉ ra rằng hàm lượng EPA và DHA trong cá thu biển có thể ngang bằng, thậm chí cao hơn cả cá hồi nuôi công nghiệp. Đây là hai axit béo đóng vai trò then chốt trong việc giảm cholesterol xấu, cải thiện trí nhớ, bảo vệ tim mạch và giảm viêm mạn tính. Điểm vượt trội khác của cá thu so với cá hồi nhập khẩu chính là tính tự nhiên.
Trong khi phần lớn cá hồi trên thị trường Việt Nam được nuôi công nghiệp, có thể tồn dư kháng sinh hoặc chất kích thích tăng trưởng, cá thu phần lớn là đánh bắt ngoài biển nên giàu dinh dưỡng hơn và an toàn hơn. Ngoài ra, cá thu còn là nguồn cung cấp vitamin D, vitamin B12 và selen tuyệt vời, những chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ hệ thần kinh và làm chậm quá trình lão hóa. Giá thành cá thu cũng dễ chịu hơn rất nhiều, chỉ khoảng 120.000 – 180.000 đồng mỗi kg, rẻ bằng một phần ba so với cá hồi nhập khẩu. Đây cũng là loại cá quen thuộc, dễ tìm ở mọi chợ truyền thống hay siêu thị, đồng thời có thể chế biến đa dạng từ kho, nướng, hấp đến áp chảo.
Cá trích - “siêu thực phẩm” cho não bộ và làn da
Nếu cá thu nổi bật về tim mạch thì cá trích lại được xem là “siêu thực phẩm” cho não bộ và làn da. Hàm lượng DHA cao trong cá trích giúp tăng cường trí nhớ, cải thiện khả năng tập trung và hỗ trợ phát triển não bộ cho trẻ em. Bên cạnh đó, cá trích còn là nguồn cung cấp canxi và vitamin D tự nhiên dồi dào, đặc biệt vì người ta thường ăn cả xương nhỏ của loại cá này. Canxi từ cá trích giúp hệ xương chắc khỏe, hỗ trợ phòng ngừa loãng xương ở người lớn tuổi và phụ nữ sau 30.
Ngoài ra, cá trích chứa lượng lớn các khoáng chất vi lượng như kẽm, selen và iod – những chất đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng nội tiết tố, thúc đẩy sản sinh collagen và duy trì làn da săn chắc. Một lợi thế khác không thể bỏ qua là giá thành vô cùng “mềm”: chỉ từ 60.000 – 100.000 đồng/kg, thấp hơn nhiều lần so với cá hồi. Sự phổ biến của cá trích tại các chợ ven biển hay chợ truyền thống cũng giúp loại cá này dễ dàng góp mặt trong bữa ăn gia đình mà không cần quá nhiều tìm kiếm hay chi phí.
Cá cơm - nhỏ mà có võ
Cái tên cuối cùng – cá cơm – tuy nhỏ bé nhưng lại chứa đựng lượng dinh dưỡng “khổng lồ”. Dù chỉ dài vài centimet, cá cơm là một trong những nguồn cung cấp canxi, protein và omega-3 đậm đặc nhất tính theo trọng lượng. Vì có thể ăn cả con, bao gồm xương và nội tạng, lượng khoáng chất mà cơ thể hấp thu từ cá cơm thường vượt trội hơn nhiều so với các loại cá lớn. Đây cũng là nguồn vitamin A và D tự nhiên, giúp tăng cường thị lực, hỗ trợ miễn dịch và thúc đẩy sự phát triển chiều cao ở trẻ em. Một ưu điểm không thể bỏ qua là phần lớn cá cơm được đánh bắt ngoài khơi, hoàn toàn tự nhiên và không bị ảnh hưởng bởi quy trình nuôi công nghiệp. Về mặt kinh tế, cá cơm cũng nằm ở mức giá rất dễ tiếp cận – chỉ khoảng 30.000 – 60.000 đồng/kg – và có mặt quanh năm. Nhờ kích thước nhỏ, thịt mềm và vị thanh, cá cơm có thể dùng để nấu canh, kho rim, chiên giòn hoặc làm topping salad, mang đến sự linh hoạt mà cá hồi khó có được.
Lựa chọn ưu tiên của nhiều bà nội trợ Việt, vừa rẻ vừa phổ biến
Nếu đặt cá hồi cạnh ba loại cá biển Việt Nam này trên bàn cân, có thể thấy ưu thế của chúng không chỉ nằm ở giá thành rẻ hay khả năng sẵn có. Cá thu, cá trích và cá cơm đều là nguồn omega-3 dồi dào, giàu vitamin D và B12, cung cấp protein chất lượng cao và các khoáng chất thiết yếu. Thêm vào đó, việc được đánh bắt tự nhiên giúp chúng “ghi điểm” ở khía cạnh an toàn và sạch hơn so với cá hồi nuôi công nghiệp. Sự đa dạng trong cách chế biến cũng là một điểm cộng lớn: nếu cá hồi thường giới hạn trong vài cách chế biến như áp chảo hay nướng, thì ba loại cá Việt lại có thể kho, chiên, hấp, nấu canh hay làm salad, phù hợp với khẩu vị của cả gia đình từ người già tới trẻ nhỏ.
Không thể phủ nhận rằng cá hồi vẫn là một thực phẩm tốt, nhưng điều đó không có nghĩa nó là lựa chọn duy nhất. Ngay tại những phiên chợ bình dị mỗi ngày, người Việt hoàn toàn có thể tìm thấy nguồn dinh dưỡng chất lượng cao mà không cần bỏ ra số tiền lớn hay phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Cá thu bảo vệ tim mạch, cá trích nuôi dưỡng não bộ và làn da, còn cá cơm giúp xương chắc khỏe và trẻ em phát triển toàn diện. Thay vì mặc định rằng chỉ có cá hồi mới bổ dưỡng, đã đến lúc chúng ta nhìn nhận lại giá trị của những loại cá biển quê hương – những món quà từ biển cả không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn gần gũi, dễ tiếp cận và phù hợp với lối sống của người Việt hiện đại.
