Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một lãnh tụ vĩ đại mà còn là một nhà thơ, nhà văn với tâm hồn phong phú và tình yêu thương bao la.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện rõ nét tình cảm ấy là Thư Trung thu gửi các cháu thiếu nhi được Người viết năm 1951. Bài thơ mở đầu cho bức thư gửi thiếu nhi toàn quốc, mang đến những rung động sâu sắc bởi tình thương và niềm hy vọng mà Bác dành cho thế hệ măng non của đất nước.
Bốn câu thơ ngắn gọn, giản dị mà chan chứa tình cảm:
“Trung thu trăng sáng như gương
Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng.
Sau đây Bác viết mấy dòng
Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ thương”
Hình ảnh “trăng sáng như gương” gợi lên không gian đêm Rằm tháng Tám trong trẻo, thanh bình. Trăng vốn là biểu tượng của vẻ đẹp, của sự đoàn viên, nay qua so sánh “như gương” càng trở nên tinh khôi, sáng rỡ. Câu thơ đầu không chỉ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên mà còn gợi mở một tâm trạng: Trong khung cảnh nên thơ ấy, Bác Hồ lại nhớ tới các cháu thiếu nhi - những mầm non đang khôn lớn giữa muôn vàn gian khổ của cuộc kháng chiến.
Ảnh minh họa
Hai câu tiếp theo “Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng/ Sau đây Bác viết mấy dòng” diễn tả mạch cảm xúc tự nhiên: từ ngắm cảnh đến nhớ các cháu rồi Người cầm bút viết thư. Đó là quá trình chuyển hóa từ ngoại cảnh vào tâm hồn, rồi thành hành động cụ thể. Câu thơ cuối “Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ thương” vang lên như một lời thủ thỉ, giản dị mà thấm đượm tình yêu thương. Từ “nhớ thương” được lặp lại hai lần không gượng ép, mà làm nổi bật nỗi lòng khắc khoải của Bác trước những gương mặt trẻ thơ chưa từng gặp gỡ nhưng luôn hiện hữu trong trái tim Người.
Bên cạnh tình cảm yêu thương, bài thơ còn gửi gắm niềm tin, hy vọng vào thế hệ thiếu nhi - những chủ nhân tương lai của đất nước. Tuy phần trích dẫn trên chủ yếu bày tỏ nỗi nhớ, nhưng toàn bộ bức thư sau đó là lời căn dặn, khích lệ các cháu chăm ngoan, học giỏi, để mai này góp phần dựng xây Tổ quốc. Trong hoàn cảnh chiến tranh gian khổ, mong mỏi ấy càng trở nên thiêng liêng. Người không nói đến những nỗi buồn, mà gieo vào lòng các em niềm tin và ước vọng về một ngày mai tươi sáng.
Về nghệ thuật, bài thơ mang phong cách quen thuộc của Hồ Chí Minh. Ngôn ngữ giản dị mà hàm súc. Từ ngữ trong sáng, dễ hiểu, phù hợp với đối tượng thiếu nhi nhưng vẫn giàu sức gợi. Hình ảnh “trăng sáng như gương” hay “Bác viết mấy dòng” đều gần gũi, đời thường, dễ đi vào lòng người. Nhịp thơ đều đặn, câu ngắn gọn. Thể thơ lục bát tạo âm điệu nhẹ nhàng, du dương như một bài đồng dao, khiến trẻ em dễ thuộc, dễ nhớ. Người xưng “Bác” và “các cháu” làm khoảng cách giữa lãnh tụ và thiếu nhi được xóa nhòa. Lời thơ không hô hào, mà như lời người ông hiền từ đang kể chuyện với đàn cháu nhỏ.
Vẻ đẹp của bài thơ không chỉ ở nghệ thuật mà còn ở chiều sâu tư tưởng. Trong những năm tháng kháng chiến gian lao, khi đất nước còn ngổn ngang bao nỗi khó khăn, Bác vẫn dành tình yêu thương bao la cho thiếu nhi. Tình yêu thương ấy vừa cụ thể, gần gũi, vừa mang ý nghĩa nhân văn rộng lớn: Trẻ em phải được sống trong hòa bình, được học hành, được vui chơi, và lớn lên trong tình yêu thương của gia đình, xã hội.
Ngày nay, khi đất nước đã hòa bình, những lời thơ, lời nhắn nhủ trong “Thư Trung thu gửi các cháu thiếu nhi” vẫn còn nguyên giá trị. Tình yêu thương và trách nhiệm chăm lo cho thế hệ trẻ mà Hồ Chí Minh từng nhắc nhở nay trở thành kim chỉ nam cho các chính sách giáo dục, bảo vệ trẻ em của Đảng và Nhà nước. Từ việc xây dựng môi trường học tập an toàn, bình đẳng đến chăm lo đời sống tinh thần cho trẻ, tất cả đều phản chiếu tinh thần “trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”.
Bài thơ cũng gợi cho mỗi gia đình, mỗi người lớn bài học về tình yêu thương, sự quan tâm và niềm tin đối với trẻ nhỏ. Muốn đất nước phát triển bền vững, phải bắt đầu từ việc nuôi dưỡng tâm hồn, trí tuệ cho những mầm non tương lai. Chính vì vậy, tác phẩm của Bác không chỉ là di sản văn học mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc về trách nhiệm của chúng ta đối với thế hệ tương lai của đất nước.
