Vốn là loài thích sống hoang dã nhưng ngày nay nhiều nông dân đã tạo được điều kiện môi trường sống phù hợp để loài động vật có chân 5 ngón này có thể sinh trưởng tốt, mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định.
Trong vài năm trở lại đây, mô hình nuôi rắn mối thương phẩm nở rộ tại nhiều tỉnh phía Nam đã trở thành một trong những nghề mang lại nguồn thu đáng kể cho nông dân. Không ít người đã đổi đời nhờ nuôi thành công loài bò sát có dáng vẻ nhỏ bé, hiền lành. Điểm đặc biệt chính là chúng sở hữu bàn chân có 5 ngón đầy thú vị.
Rắn mối vốn là loài bò sát quen thuộc ở vùng đồng bằng và miền núi thấp. Trước đây, chúng thường sống quanh các khu vườn, bờ rào hoặc ven ruộng và chủ yếu được người dân bắt tự nhiên để làm món ăn dân dã. Trong những năm gần đây, rắn mối nhanh chóng trở thành nguyên liệu được các nhà hàng, quán nhậu ưa chuộng và trở thành thứ đặc sản được nhiều người ưa thích và mong muốn thưởng thức thử một lần. Nguồn cung từ tự nhiên không đủ đáp ứng nhu cầu thị trường khiến giá rắn mối liên tục tăng và nghề nuôi rắn mối bắt đầu hình thành.
Sở hữu vẻ ngoài khiến nhiều người rùng mình nhưng rắn mối nuôi rất đơn giản, hiền lành, ít bệnh. Sở dĩ có tên “rắn mối” xuất phát từ sở thích ăn các con mối trong lá khô, gốc cây mục.
Không ít người lý giải rằng rắn mối dễ nuôi hơn nhiều loại vật nuôi khác. Chúng ít bệnh, thức ăn đơn giản, vòng đời ngắn và sinh sản nhanh. Trung bình một cặp bố mẹ có thể cho 2 đến 3 lứa mỗi năm, mỗi lứa vài chục con. Đặc biệt, chúng sống bầy đàn và thích nghi tốt với điều kiện nuôi kín nên chi phí đầu tư thấp và rủi ro vừa phải.
Theo những hộ đã có kinh nghiệm, chỉ cần diện tích khoảng 30 đến 50m2 là có thể khởi động mô hình nhỏ với vài trăm đến một nghìn con rắn mối.
Tổng vốn đầu tư ban đầu dao động từ 10-20 triệu đồng, chủ yếu dùng để xây chuồng, mua con giống và chuẩn bị nguồn thức ăn.
Rắn mối thương phẩm hiện có giá từ 150.000-300.000 đồng/kg tùy thời điểm, kích cỡ. Một trại nuôi quy mô vài nghìn con có thể bán ra hàng trăm ký mỗi tháng. Khi trừ đi chi phí thức ăn, nhân công và hao hụt, lợi nhuận mỗi năm có thể đạt hàng trăm triệu đồng nếu duy trì đàn ổn định.
Một ưu điểm nữa là thời gian quay vòng vốn tương đối ngắn. Rắn mối thương phẩm chỉ cần nuôi khoảng 6-8 tháng là có thể xuất bán. Nhiều hộ còn kết hợp bán rắn mối giống với giá cao hơn nhiều lần so với rắn mối thương phẩm. Mỗi tháng, số tiền thu về từ bán giống và thương phẩm giúp họ xoay vòng vốn tốt và mở rộng mô hình dễ dàng.
Dù được xem là nghề ít vốn đầu tư, ít tốn công chăm sóc nhưng nuôi rắn mối để thành công phải nghiên cứu, học hỏi nhiều để có thêm kinh nghiệm. Đặc biệt, người nuôi phải nắm được tập tính của loài bò sát này thì mới có thể tạo ra môi trường thích hợp.
Rắn mối thích không gian khô thoáng, nhiều nơi ẩn nấp và ít ánh sáng trực tiếp. Chuồng thường được xây bằng gạch hoặc khung lưới, lót đá, gỗ hoặc mô hình đất tự nhiên để chúng chạy nhảy, trú ẩn và tránh stress. Nhiệt độ chuồng nuôi duy trì ở mức 28-31 độ C. Vào mùa lạnh cần che chắn cẩn thận để rắn mối không bị sốc nhiệt.
Chuồng trại để nuôi rắn mối cũng không quá phức tạp chỉ cần khô thoáng, có nơi để loài sở hữu chân 5 ngón này chạy nhảy, trú ẩn.
Đối với con giống, người nuôi cần chọn đàn khỏe, nhanh nhẹn, không bị trầy xước hoặc có dấu hiệu bệnh. Con giống đạt chuẩn sẽ quyết định tốc độ tăng trưởng và chất lượng đàn sau này. Mỗi trại thường duy trì tỷ lệ tách giống và thương phẩm rõ ràng để tránh giao phối cận huyết.
Ngoài ra, nguồn thức ăn phải sạch, hạn chế thuốc hóa chất. Vì rắn mối nhạy cảm với hóa chất, người nuôi cần chủ động kiểm soát chất lượng thức ăn và hệ thống chuồng trại. Khâu vệ sinh cũng rất quan trọng để hạn chế nấm, ký sinh trùng và mùi hôi.
Một số kỹ thuật như tạo độ ẩm vừa phải, bổ sung khoáng chất và tắm nắng định kỳ cũng giúp rắn mối khỏe mạnh và ít bệnh.
Để có lợi nhuận cao điều quan trọng nhất là có được một nguồn thức ăn hiệu quả mà tốn ít chi phí. Thức ăn chính của rắn mối chủ yếu là các loại bò sát, đặc biệt là con mối. Ngoài ra các con côn trùng nhỏ như giun đất, sâu gạo, cá nhỏ, tôm, tép, châu chấu, gián… cũng là thức ăn mà rắn mối khoái khẩu. Ngoài những loại thức ăn trên, những loại trái cây có vị ngọt như chuối xiêm, chuối sứ, xoài, khóm, dưa hấu.
Rắn mối hiện là đặc sản được ưa chuộng tại nhiều tỉnh thành. Từ các quán nhậu bình dân đến các nhà hàng bán đặc sản miền Tây, nhu cầu rắn mối tươi luôn cao, đặc biệt vào dịp cuối năm.
Rắn mối được chế biến thành nhiều món như nướng muối ớt, xào sả ớt, chiên bột, rang me hoặc nấu cháo.
Trong những năm gần đây, nhiều cơ sở đã liên kết với đơn vị phân phối, chuẩn hóa quy trình đóng gói để đưa sản phẩm tiếp cận với nhiều thị trường hơn.
Nhiều địa phương hiện đã có hợp tác xã và nhóm nuôi rắn mối chuyên nghiệp để hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm và liên kết đầu ra. Đây là hướng phát triển bền vững nhằm tránh tình trạng cung vượt cầu và giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao hơn.
Từ một loài vật tưởng chừng chỉ có mặt ở vùng quê, chỉ được săn bắt trong tự nhiên nay rắn mối nay trở thành vật nuôi chủ lực mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ gia đình. Mỗi năm, những mô hình nuôi bài bản có thể thu về hàng trăm triệu đồng.
Nghề nuôi rắn mối cho thấy rằng nếu biết khai thác đúng nhu cầu thị trường, áp dụng kỹ thuật khoa học và phát triển mô hình bài bản, những nguồn tài nguyên quen thuộc ở nông thôn vẫn có thể trở thành cơ hội kinh tế giá trị, nâng cao chất lượng cuộc sống
