Loại chanh này có kích thước chỉ bằng quả quất nhưng mùi tinh dầu rất thơm và chỉ xuất hiện khi thời tiết chuyển sang se lạnh. Trên chợ mạng chúng được bán với giá khoảng 100.000 đồng/kg.
Từng là loại quả chín rụng đầy gốc ở vùng cao, ít ai biết đến, chanh rừng nay trở thành đặc sản nổi tiếng của Mẫu Sơn (Lạng Sơn), được người thành phố ưa chuộng khi trời bắt đầu trở lạnh. Với hương thơm đặc biệt cùng nhiều công dụng cho sức khỏe, loại quả nhỏ bé này đem lại thu nhập cho người dân địa phương.
Theo tìm hiểu, quả chanh rừng chủ yếu sinh trưởng ở vùng núi cao Mẫu Sơn, nơi có độ cao từ 800 đến hơn 1.500m so với mực nước biển. Khí hậu ở đây mát mẻ quanh năm, nhiệt độ trung bình chỉ từ 15-22°C, rất phù hợp cho loại cây lâu năm sinh trưởng chậm, nhiều gai và lá nhỏ này phát triển. Từ bao đời nay, người dân nơi đây đã sử dụng chanh rừng như một loại gia vị giúp tăng hương thơm món ăn, đồng thời xem như vị thuốc quý trong những bài thuốc trị ho, cảm cúm.
Mùa thu hoạch chanh rừng diễn ra từ tháng 8 đến tháng 12, khi những quả chanh chuyển vàng và tỏa hương thơm nồng đặc trưng. Hoa chanh rừng nhỏ, màu trắng, mọc từ gốc đến tận ngọn, báo hiệu một mùa quả sai trĩu trên những vòm cây cao đầy gai nhọn.
Điểm đặc biệt khiến chanh rừng trở thành “đặc sản” chính là mùi thơm mạnh và vị độc đáo. Quả chanh rừng chỉ nhỉnh hơn quả quất, mỗi quả có 3–5 hạt. Khi còn xanh, chúng giàu tinh dầu và dưỡng chất; khi chín vàng, vỏ chanh ăn có vị ngọt, bùi, rất thơm, còn phần thịt bên trong lại hơi chua, phù hợp để ăn kèm hoặc ngâm.
Vỏ chanh rừng chứa hàm lượng tinh dầu lớn giúp giảm ho, viêm họng, cảm cúm, còn ruột chanh giàu acid citric và các vitamin A, B1, B2, đặc biệt là vitamin C. Khi kết hợp với mật ong hoặc đường phèn, chanh rừng trở thành "bài thuốc" quen thuộc của các gia đình miền núi để phòng chống các bệnh mùa lạnh.
Người dân địa phương còn thường ngâm chanh rừng cùng ớt chỉ thiên hoặc măng ớt để làm nước chấm thịt gà, vịt, lợn quay. Hũ chanh rừng ngâm ớt như một loại gia vị không thể thiếu nhờ mùi thơm lạ, cay nồng và hậu ngọt dễ chịu.
Mặc dù quả nhỏ, nhưng việc thu hái lại vô cùng khó khăn. Cây chanh rừng trưởng thành cao khoảng 3m, thân mọc thẳng và có nhiều gai nhọn. Cành nhỏ, mọc thưa khiến người hái phải dùng thang, leo lên từng nhánh và chọn lọc từng quả để tránh làm gãy cành. Chính việc thu hái thủ công, nguy hiểm này khiến nguồn cung mỗi mùa không dồi dào như các loại chanh trồng phổ biến.
Trên các chợ mạng và sàn thương mại điện tử, chanh rừng tươi được rao bán với giá 80.000–100.000 đồng/kg. Sản phẩm chế biến sẵn càng đắt khách hơn, chanh rừng ngâm mật ong hoặc đường phèn khoảng 250.000 đồng/lọ. Mứt chanh rừng khoảng 75.000 đồng/hộp 300g.
Khi chọn chanh rừng, người bán lâu năm cho biết nên ưu tiên những quả già, vỏ mịn và bóng, vì chúng cho mùi thơm mạnh và ngâm sẽ ngon hơn chanh non. Quả còn xanh đậm thường nhiều tinh dầu, trong khi quả chín vàng có vị ngọt bùi dễ ăn. Sau khi mua về, người dùng có thể ngâm theo nhiều cách khác nhau tùy mục đích.
Nếu ngâm với đường hoặc mật ong, nên áp dụng tỷ lệ 1kg chanh với 1kg đường hoặc 1 lít mật ong để giữ được độ ngọt thanh, hạn chế đắng và bảo quản được lâu. Còn nếu dùng để ngâm muối trắng, tỷ lệ phù hợp là 1kg chanh với 0,5kg muối, giúp quả giòn, đậm vị và có thể dùng làm gia vị hoặc chữa ho trong những ngày thời tiết thay đổi.
