Không chỉ là “cây cao bóng cả” trong mỗi gia đình, khu dân cư, nhiều người cao tuổi ở Hà Nội còn trở thành tấm gương sáng trong cộng đồng khi tích cực tham gia phong trào “Bình dân học vụ số” - một trong những bước đi quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Phong trào này đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp người cao tuổi tiếp cận công nghệ số một cách dễ dàng và hiệu quả. Nhờ đó, họ không chỉ làm chủ những thiết bị thông minh, ứng dụng số mà còn góp phần lan tỏa kiến thức, kinh nghiệm sử dụng công nghệ trong đời sống hàng ngày.
Số hóa không giới hạn tuổi tác
Tại xã Trung Hòa, huyện Chương Mỹ, ông Lê Hữu Diện – Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp sạch Đức Hậu Lưu Quang là tấm gương tiêu biểu cho sự năng động, sáng tạo của người cao tuổi trong công cuộc chuyển đổi số ở nông thôn. Với tinh thần không ngừng học hỏi và đổi mới, ông đã mạnh dạn ứng dụng các công nghệ hiện đại vào sản xuất nông nghiệp hữu cơ, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm truyền thống. Sản phẩm bưởi Diễn hữu cơ do hợp tác xã của ông sản xuất không chỉ đạt chuẩn OCOP 3 sao mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định từ 300 đến 500 triệu đồng mỗi năm, tạo điều kiện phát triển kinh tế cho nhiều hộ nông dân trong vùng.
Ông Diện chia sẻ, để giữ được sự thuần khiết của bưởi hữu cơ, ông không sử dụng phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu mà thay bằng phân hữu cơ và vi sinh, dùng giấy bọc quả để ngăn ngừa sâu bọ. Hệ thống tưới nước cho cây được ông “tự động hóa” hiện đại với cảm biến độ ẩm giúp chủ động hơn trong việc chăm sóc cây trồng, vừa tiết kiệm nước vừa nâng cao năng suất.
Với sự "cầm tay chỉ việc" người cao tuổi đã biết cách sử dụng một số ứng dụng công nghệ thiết yếu, biết cách tránh các hình thức lừa đảo trực tuyến.
Không chỉ là người sản xuất giỏi, ông Lê Hữu Diện còn tích cực tham gia truyền đạt kinh nghiệm, chia sẻ kiến thức công nghệ cho bà con nông dân xung quanh, góp phần lan tỏa mô hình sản xuất xanh, bền vững.
Câu chuyện của ông Diện không phải là cá biệt. Trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt là ở các phường, xã, nhiều người cao tuổi đang từng bước hòa nhập vào kỷ nguyên số, góp phần làm mới diện mạo cộng đồng. Điển hình như bà Đỗ Thu Trà, Chủ tịch Hội LHPN phường Mai Dịch (quận Cầu Giấy), với mô hình “Tổ dân phố không rác thải nhựa, không rác thải độc hại”.
Với mô hình này, các hội viên cao tuổi đã trở thành lực lượng nòng cốt tích cực ứng dụng mạng xã hội như Zalo để tuyên truyền, giáo dục nhận thức về phân loại rác tại nguồn và tái chế vật dụng nhựa. Bằng cách chia sẻ video ngắn, hình ảnh sinh động, bà và các hội viên không chỉ nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho tổ dân phố mà còn tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, góp phần xây dựng nếp sống văn minh, bền vững.
Những mô hình như của ông Diện, bà Trà được tổ chức bài bản, hiệu quả nhờ sự kết hợp giữa tinh thần học tập suốt đời và việc ứng dụng công nghệ số - đặc biệt trong phong trào “Bình dân học vụ số”. Phong trào đã mở ra không gian học tập rộng lớn, giúp người cao tuổi không chỉ tiếp cận kiến thức công nghệ mà còn thực hành trực tiếp, từ việc sử dụng điện thoại thông minh, tham gia các lớp đào tạo trực tuyến đến ứng dụng các phần mềm quản lý sản xuất, kinh doanh. Qua đó, người cao tuổi trở thành những người lan tỏa kiến thức số, góp phần thu hẹp khoảng cách thế hệ và tạo dựng xã hội số bao trùm, không ai bị bỏ lại phía sau.
Thực tế cho thấy, sự chủ động, đổi mới của người cao tuổi trong thời đại chuyển đổi số đóng vai trò hết sức quan trọng. Điều này không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho bản thân những người cao tuổi mà còn truyền cảm hứng cho các thế hệ trẻ, khẳng định rằng tuổi tác không phải rào cản mà là hành trang quý giá cho sự sáng tạo và phát triển bền vững. Người cao tuổi chính là “cây cao bóng cả” trong gia đình và cộng đồng, là điểm tựa vững chắc cho sự phát triển chung của xã hội hiện đại.
Người cao tuổi đồng hành cùng công nghệ
Trên phạm vi rộng hơn, người cao tuổi ở Hà Nội ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi số tại các khu dân cư. Tại quận Tây Hồ, công tác trang bị kiến thức, kỹ năng số cho người dân, đặc biệt là người cao tuổi, được triển khai bài bản, sâu rộng thông qua phong trào “Bình dân học vụ số”.
Phong trào được xem là cầu nối công nghệ, giúp xóa bỏ rào cản tâm lý, kỹ thuật, tạo điều kiện để mọi người, bất kể tuổi tác, đều có thể tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nền tảng số trong đời sống và công việc hàng ngày.
Chương trình tập huấn “Bình dân học vụ số” dành cho người cao tuổi do Hội Người cao tuổi phối hợp với Đoàn Thanh niên quận Tây Hồ tổ chức đã được triển khai với phương châm “cầm tay chỉ việc”, từng bước giúp các hội viên người cao tuổi làm quen và thành thạo việc tạo tài khoản Google, cài đặt và sử dụng các ứng dụng thiết yếu như VNeID, iHaNoi, Zalo, Google Maps và ChatGPT.
Bên cạnh việc truyền dạy kỹ năng số, các buổi tập huấn còn đặc biệt chú trọng đến công tác phòng, chống các thủ đoạn lừa đảo qua mạng, bảo vệ người cao tuổi – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước những nguy cơ tiềm ẩn trong không gian số.
Ông Nguyễn Mạnh Tiến, Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi phường Yên Phụ chia sẻ: Mặc dù đã lớn tuổi, nhưng ông và người cao tuổi trong phường đều dùng điện thoại thông minh, chỉ là chưa biết cách sử dụng các ứng dụng.
Đáng mừng là, nhờ đội ngũ đoàn viên thanh niên trên địa bàn hướng dẫn tận tình, ông Nguyễn Mạnh Tiến cùng các hội viên đã biết cách đăng nhập, thao tác trên VNeID, không còn phải lo lắng mang theo giấy tờ khi đi ra ngoài, thuận tiện và an toàn hơn rất nhiều.
Cùng tâm trạng vui mừng khi bước đầu nắm bắt được công nghệ, bà Dương Thị Mến, hội viên người cao tuổi phường Phú Thượng, cho biết: “Hoạt động hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh và các ứng dụng đã giúp chúng tôi không chỉ có thêm kỹ năng số, mà còn biết cách phòng tránh các cuộc gọi, trang web lừa đảo, từ đó sử dụng mạng xã hội một cách có ý thức và lan tỏa những điều tốt đẹp đến cộng đồng”.
Qua những hoạt động thiết thực ở quận Tây Hồ có thể thấy người cao tuổi không chỉ góp phần lan tỏa tri thức số mà còn trở thành cầu nối truyền cảm hứng, hướng dẫn con cháu và cộng đồng cùng tiến bước vào kỷ nguyên số. Hơn cả, chính sự gắn kết, hỗ trợ giữa các thế hệ trong phong trào “Bình dân học vụ số” cũng thể hiện tinh thần tương thân tương ái, phát huy truyền thống “kính lão đắc thọ” của dân tộc, đồng thời góp phần xây dựng xã hội số văn minh, bền vững và bao dung.
Đặc biệt, những người cao tuổi như ông Lê Hữu Diện, bà Đỗ Thu Trà, ông Nguyễn Mạnh Tiến hay bà Dương Thị Mến… là minh chứng sinh động cho tinh thần học tập suốt đời, luôn đổi mới, bắt kịp xu thế thời đại dù ở bất kỳ độ tuổi nào.
Phong trào “Bình dân học vụ số” tại quận Tây Hồ nói riêng và Hà Nội nói chung không chỉ dừng lại ở việc trang bị kỹ năng số đơn thuần mà còn tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của cộng đồng số – một cộng đồng trong đó mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận và khai thác hiệu quả công nghệ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh mạng trong thời đại 4.0. Chính sự nhiệt huyết và sáng tạo của người cao tuổi Thủ đô đã góp phần làm thay đổi diện mạo, tạo sức sống mới cho các khu dân cư, xã hội, chứng minh rằng, dù tuổi tác có cao, nhưng tinh thần luôn trẻ trung, năng động và không ngừng học hỏi sẽ là “chìa khóa” để cùng nhau tiến vào kỷ nguyên số một cách vững chắc và bền lâu.
