Có những nguyên tắc nếu áp dụng đúng cách sẽ hỗ trợ bố mẹ nuôi dạy con trưởng thành lành mạnh.
Trên hành trình làm bố mẹ, không ít phụ huynh rơi vào trạng thái kiệt sức nhưng lại cảm thấy những nỗ lực của mình chẳng mang lại kết quả tương xứng. Bố mẹ tất bật đưa con đến các lớp học thêm, hoạt động ngoại khóa khác, giám sát bài vở mỗi ngày, nhưng đổi lại là sự thờ ơ của con, điểm số không cải thiện và tính cách ngày càng phản kháng.
Thực tế cho thấy, nuôi dạy con không phải là cuộc chạy đua mù quáng theo xu hướng hay thành tích. Điều quan trọng hơn cả là hiểu và áp dụng đúng các nguyên tắc giáo dục nền tảng. Khi bố mẹ thay đổi cách dạy, trẻ sẽ có cơ hội phát triển lành mạnh, và chính bố mẹ cũng tìm thấy lối đi bền vững hơn cho tương lai của gia đình. Theo đó, có bốn nguyên tắc giáo dục bố mẹ cần ghi nhớ.
Giáo dục bản thân bố mẹ trước, sau đó mới đến con cái – Hãy là một hình mẫu
Trẻ em giống như tờ giấy trắng, trong khi đó bố mẹ chính là nét cọ đầu tiên. Từng lời nói, hành động của người lớn đều in dấu sâu sắc trong cách trẻ suy nghĩ và cư xử. Nếu bố mẹ mải mê lướt điện thoại, xem video hay chơi game mỗi ngày, thì việc mong con chuyên tâm học hành sẽ trở nên thiếu thuyết phục. Trẻ cảm nhận rất rõ sự bất công: vì sao bố mẹ được “giải trí”, còn mình thì bị cấm đoán?
Muốn con hình thành thói quen tốt, bố mẹ cần bắt đầu từ chính mình. Ví dụ, bố mẹ muốn con yêu việc đọc sách, hãy cùng con dành thời gian đọc mỗi ngày, chia sẻ những điều thú vị trong trang sách để khơi gợi hứng thú. Khi bố mẹ mong con chăm vận động, hãy chủ động rời khỏi ghế sofa, cùng con chạy bộ, chơi bóng hay dạo công viên vào cuối tuần.
Bởi trẻ nhỏ không học nhiều từ những lời dạy dỗ, mà lớn lên từng ngày qua những gì bản thân nhìn thấy. Khi bố mẹ thay đổi, con cái sẽ tự nhiên noi theo.
Muốn con hình thành thói quen tốt, bố mẹ cần bắt đầu từ chính mình.
Tôn trọng sự khác biệt và điều chỉnh phương pháp giảng dạy – Mỗi đứa trẻ là duy nhất
Cũng như không có hai chiếc lá nào hoàn toàn giống nhau, mỗi đứa trẻ bước vào đời với một bản sắc riêng biệt. Có em sôi nổi, tràn đầy năng lượng và luôn muốn khám phá thế giới bên ngoài, có em lại trầm tĩnh, thích thu mình trong những trang sách hay những nét vẽ lặng lẽ. Có trẻ nhạy bén với con số, tư duy logic rõ ràng, trẻ khác lại bộc lộ thế mạnh ở ngôn ngữ, cảm xúc và khả năng diễn đạt.
Vì thế, bố mẹ đừng vội dùng thước đo của chính mình để áp đặt lên con, hay so sánh con với người khác. Bởi điều trẻ cần là sự thấu hiểu và tôn trọng khác biệt. Khi bố mẹ nhận ra điểm mạnh riêng của con và điều chỉnh cách dạy cho phù hợp, trẻ sẽ có cơ hội phát triển đúng với tiềm năng của mình.
Nếu trẻ yêu thích hội họa, hãy tạo điều kiện để con được cầm cọ, được thử nghiệm màu sắc và tham gia những hoạt động nghệ thuật phù hợp. Nếu trẻ tò mò về khoa học, hãy cùng con đến bảo tàng, đọc sách khám phá và nuôi dưỡng niềm vui tìm hiểu. Khi được khích lệ đúng cách, mỗi đứa trẻ đều có thể tỏa sáng theo con đường rất riêng.
Tôn trọng sự khác biệt và điều chỉnh phương pháp giảng dạy.
Khuyến khích trước, phê bình sau – Hãy để trẻ trưởng thành nhờ lời khen ngợi
Trên hành trình lớn lên, những lời động viên, khích lệ giống như ánh nắng và cơn mưa lành, âm thầm nuôi dưỡng sự tự tin và khát khao vươn lên. Ngược lại, sự trách mắng nặng nề hay phê bình gay gắt có thể trở thành cơn gió lạnh, làm giảm sự tự tin. Vì vậy, khi con có tiến bộ, dù chỉ là một bước rất nhỏ, bố mẹ đừng ngần ngại ghi nhận và khích lệ kịp thời.
Chẳng hạn, khi trẻ đạt kết quả tốt hơn trong một bài kiểm tra, bố mẹ có thể nhẹ nhàng nói: “Mẹ thấy con đã cố gắng rất nhiều, và sự tiến bộ này là thành quả xứng đáng. Mẹ thật sự tự hào về con.” Khi trẻ học được một kỹ năng mới như tự đi xe đạp, với lời khen: “Con làm được rồi,dũng cảm và kiên trì lắm” cũng đủ để tiếp thêm động lực lớn cho trẻ.
Tuy nhiên, trong quá trình trưởng thành, trẻ không tránh khỏi những sai sót. Khi con mắc lỗi, thay vì trách phạt hay quy kết, bố mẹ nên chọn cách bình tĩnh hướng dẫn để con hiểu và sửa sai.
Ví dụ, nếu con lỡ tay làm vỡ bình hoa, mẹ có thể nói: “Lần sau con nhớ cẩn thận hơn để tránh bị thương nhé.” Chính sự bao dung và dẫn dắt sẽ giúp trẻ học được trách nhiệm, biết sửa lỗi mà không đánh mất niềm tin vào bản thân.
Khuyến khích trước, phê bình sau.
Trao tự do, buông tay một cách thích hợp - Hãy để trẻ học tính tự lập
Với nỗi lo lắng con làm chưa tốt, nhiều bố mẹ vô tình làm thay mọi việc, bao bọc quá mức với mong muốn tránh cho con sai sót. Thế nhưng, sự “làm giúp” âm thầm tước đi cơ hội học hỏi và trưởng thành, khiến trẻ dần trở nên phụ thuộc, thiếu tự tin và kém tự lập.
Thực tế, điều trẻ cần là không gian đủ an toàn để tự mình trải nghiệm. Bố mẹ buông tay đúng lúc, trao cho con quyền được làm những việc phù hợp với khả năng của mình: tự mặc quần áo, vệ sinh cá nhân, chuẩn bị cặp sách hay dọn dẹp phòng riêng. Khi gặp khó khăn, thay vì lập tức can thiệp, hãy lùi lại một bước và khích lệ con tự tìm cách giải quyết.
Trao tự do, buông tay một cách thích hợp.
Chẳng hạn, khi con loay hoay với bộ xếp hình, một lời động viên nhẹ nhàng như: “Con thử nghĩ cách khác xem sao, mẹ tin con sẽ làm được” sẽ giúp con kiên trì hơn và tin vào năng lực của bản thân.
Nuôi dạy con là hành trình nhiều thử thách nhưng cũng đầy bất ngờ. Khi bố mẹ dám từ bỏ những cách nuôi dạy kém hiệu quả, nắm vững các nguyên tắc giáo dục cốt lõi và đồng hành cùng con bằng sự thấu hiểu, trẻ sẽ lớn lên tự chủ, có trách nhiệm và biết tự đứng vững. Đồng thời, bố mẹ cũng tìm thấy sự nhẹ nhõm, hạnh phúc và ý nghĩa sâu sắc hơn trong đời sống gia đình.
