Hạnh phúc thực sự không phải là theo đuổi những cảm giác phấn khích nhất thời mà liên quan đến cách tham gia vào thói quen hàng ngày, sức mạnh của các mối quan hệ và ý thức về mục đích hướng dẫn hành động của chính chúng ta.
1. Mối quan hệ sâu sắc, chân thực
Nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng, mối quan hệ chất lượng cao là một trong những yếu tố dự báo đáng tin cậy nhất về hạnh phúc lâu dài. Dù là bạn thân, thành viên gia đình hay đồng nghiệp, việc có người ở bên ủng hộ có thể giúp bạn giải tỏa căng thẳng và mang lại ý nghĩa to lớn cho những trải nghiệm hàng ngày.
Khi nghĩ lại những khoảnh khắc hạnh phúc nhất của mình, chúng thường liên quan đến những người đã cùng chúng ta chia sẻ hành trình. Càng có nhiều trải nghiệm, bạn sẽ càng nhận ra những kết nối chân thành không chỉ mang lại tình bạn mà còn mang lại cảm giác vững chắc về mặt cảm xúc.
Sự chân thật trong tình bạn và mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự dễ bị tổn thương và khi chấp nhận sự dễ bị tổn thương đó, chúng ta mở lòng mình ra với những mối quan hệ sâu sắc hơn. Lòng tin và tình cảm xuất phát từ những mối quan hệ này giống như một tấm đệm giúp chúng ta chống lại những điều bất trắc trong cuộc sống, trở nên kiên cường hơn và hài lòng hơn.
2. Hoạt động cuốn hút (Trạng thái dòng chảy)
Một trong những khái niệm hấp dẫn nhất trong tâm lý học tích cực là ý tưởng về "dòng chảy" (flow), được phổ biến bởi Mihaly Csikszentmihalyi. Dòng chảy mô tả trải nghiệm khi bạn quá tập trung vào một nhiệm vụ đến mức mất nhận thức về thời gian và những xao lãng bên ngoài.
Đó có thể đang viết, lập trình, vẽ tranh, chơi nhạc hay bất kỳ hoạt động nào đủ thách thức để giữ bạn hứng thú nhưng không khiến bạn quá tải. Trạng thái dòng chảy có hiệu quả xua tan những lo lắng dai dẳng hoặc những nghi ngờ nội tâm, đưa bạn vào một sự tập trung bình tĩnh, tràn đầy năng lượng.
Cảm giác đắm chìm này không chỉ mang tính năng suất mà còn vô cùng thỏa mãn. Nó nhắc nhở bạn rằng hạnh phúc có thể xuất phát từ niềm vui thuần túy khi hoàn toàn hiện diện trong một điều gì đó thách thức kỹ năng của chúng ta.
Các nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng những cá nhân thường xuyên trải nghiệm dòng chảy có xu hướng báo cáo mức độ hài lòng với cuộc sống cao hơn. Bằng cách này, bạn đang rèn luyện não bộ của mình để tập trung đầy đủ hơn và bớt lo lắng hơn. Bạn không chỉ tăng cường hạnh phúc mà còn góp phần vào sự phát triển cá nhân theo thời gian.
3. Ý nghĩa và mục đích trong cuộc sống
Hạnh phúc của chúng ta thường phụ thuộc vào việc có một định hướng có ý nghĩa. Martin Seligman, một trong những người sáng lập ra tâm lý học tích cực, xác định ý nghĩa là thành phần cốt lõi của hạnh phúc trong mô hình PERMA (Cảm xúc tích cực, Sự gắn kết, Mối quan hệ, Ý nghĩa và Thành tích) của ông.
Ý nghĩa gồm cảm giác kết nối với điều gì đó lớn lao hơn bản thân bạn. Đó có thể là một dự án cộng đồng, một hoạt động sáng tạo, một sứ mệnh cá nhân hoặc một công việc phù hợp với các giá trị cốt lõi của bạn.
Các nhà tâm lý học cho rằng những người có ý thức mạnh mẽ về mục đích thường thể hiện khả năng phục hồi tốt hơn. Họ có thể định hình các chướng ngại vật thành những thách thức cần vượt qua để hướng tới mục đích cao cả thay vì là những rào cản không thể vượt qua.
Theo thời gian, tư duy có mục đích này nuôi dưỡng cảm giác viên mãn sâu sắc hơn. Mục đích giúp hành động của bạn phù hợp với tầm nhìn, không chỉ làm phong phú thêm cuộc sống của bạn mà còn của những người khác.
4. Chánh niệm và lòng trắc ẩn
Chánh niệm và lòng trắc ẩn là những thực hành đan xen giúp chúng ta định hình cách nhìn nhận bản thân và phản ứng với những thăng trầm của cuộc sống.
Chánh niệm gồm việc chú ý mà không phán xét vào thời điểm hiện tại, quan sát những suy nghĩ và cảm xúc của bạn mà không để chúng chi phối mình. Lòng tự trắc ẩn là thể hiện lòng tốt và sự hiểu biết với chính mình như cách bạn thường thể hiện với bạn bè.
Carl Rogers, một nhân vật lỗi lạc trong ngành tâm lý học nhân văn, đã từng nhận xét: “Nghịch lý kỳ lạ là khi tôi chấp nhận bản thân mình như tôi vốn có, thì tôi có thể thay đổi”.
Sự thay đổi thực sự hiếm khi xuất phát từ sự tự phê bình khắc nghiệt mà phát triển mạnh trong môi trường bạn thừa nhận sự không hoàn hảo của mình nhưng vẫn cởi mở để học hỏi. Chánh niệm là công cụ cho phép bạn thoát khỏi những lời nói tiêu cực bên trong và nhìn nhận đúng bản chất của các suy nghĩ.
5. Hành động tử tế và sự đóng góp
Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy lòng tốt là chất xúc tác mạnh mẽ cho hạnh phúc. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người chi cho người khác thay vì cho bản thân có mức độ hạnh phúc cao hơn. Hiện tượng này thường được gọi là “cảm giác hưng phấn khi giúp đỡ”, bắt nguồn từ sự gia tăng dopamine mà não chúng ta nhận được khi làm điều gì đó có lợi cho người khác.
Đóng góp cho hạnh phúc của người khác có thể thực hiện bằng nhiều hình thức như làm tình nguyện cho một tổ chức từ thiện địa phương, hỗ trợ một người bạn đang gặp khó khăn hoặc cố vấn cho ai đó trong lĩnh vực của bạn. Bạn sẽ có cảm giác phấn chấn khi được chia sẻ kiến thức, nguồn lực và sự động viên.
