Khi ai đó tin tưởng bạn đủ để chia sẻ sự dễ bị tổn thương, nỗi đau hoặc khó khăn của họ, phản ứng của bạn có thể làm sâu sắc thêm mối liên hệ quý giá đó hoặc gây tổn hại theo những cách có thể không bao giờ lành lặn hoàn toàn.
1. “Ít nhất bạn không tệ bằng…”
Khi một người bạn suy sụp vì mất việc, bản năng đầu tiên của bạn có thể là nhắc họ rằng ít nhất họ còn khỏe mạnh, còn có tiền tiết kiệm.... Bạn đang cố gắng đưa ra góc nhìn khác, giúp họ thấy rằng mọi thứ có thể tệ hơn. Ý định của bạn là tốt, nhưng phản ứng này lại gây ra một điều mà có lẽ bạn không hề muốn, đó là nó khiến nỗi đau của họ trở nên vô giá trị và sai trái.
Vấn đề của sự đau khổ là nó không hoạt động như một hệ thống xếp hạng mà chỉ người có tình huống tồi tệ nhất mới được phép cảm thấy tồi tệ. Nỗi đau là vô cùng cá nhân và được định hình bởi rất nhiều yếu tố mà ta có thể không thấy được. Khi bạn đưa ra câu "Có thể tệ hơn", về cơ bản bạn đang nói với người kia rằng họ không có quyền cảm nhận những gì họ đang cảm nhận.
2. “Tôi biết tôi đúng”
Theo các chuyên gia, câu nói này tiết lộ một trong những khác biệt rõ ràng nhất giữa trí tuệ cảm xúc cao và thấp. Nó thường xuất hiện khi mọi người đang tranh luận về việc nhớ lại các sự kiện.
Người có trí tuệ cảm xúc cao có thể vẫn nghĩ mình đúng, nhưng họ sẵn lòng chấp nhận rằng trí nhớ con người nổi tiếng là không đáng tin cậy và cuối cùng không có cách nào biết được ký ức của ai là chính xác. Ngược lại, người có trí tuệ cảm xúc thấp sẽ cố chấp và từ chối xem xét rằng trí nhớ của họ có thể không hoàn hảo. Họ sẽ khăng khăng phiên bản của họ là sự thật khách quan và trở nên bực tức khi người kia không “thừa nhận” mình sai.
Người có trí tuệ cảm xúc cao có thể nói: “Tôi thực sự nghĩ tôi đã đề cập đến điều đó, nhưng có lẽ tôi quên hoặc có thể bạn bị phân tâm lúc tôi nói. Dù sao đi nữa, để tôi cung cấp chi tiết cho bạn bây giờ”. Họ giữ được ký ức của mình trong khi thừa nhận rằng sự hồi tưởng của con người là sai lầm và sự thật có thể khác với những gì họ nhớ.
3. “Bình tĩnh đi”
Nếu có một câu nói đảm bảo sẽ khiến ai đó ít bình tĩnh hơn, thì đó chính là câu này. Câu nói này mang một thông điệp ngầm rằng phản ứng cảm xúc của người đó là không phù hợp hoặc quá mức. Về cơ bản, bạn đang bảo họ ngừng cảm nhận những gì họ đang cảm nhận, điều này là bất khả thi khi cảm xúc đang dâng cao.
Người có trí tuệ cảm xúc cao hiểu rằng cảm xúc cần phải được cảm nhận và thừa nhận trước khi có thể được giải quyết. Họ bắt đầu bằng sự xác nhận như: “Tôi có thể thấy tình huống này thực sự căng thẳng” hoặc “Tình huống này rõ ràng đang khiến bạn kiệt sức” … Thường thì chỉ sau khi một người cảm thấy được lắng nghe, họ mới có thể hướng tới giải pháp.
4. “Bạn quá nhạy cảm” hoặc “Bạn đang phản ứng thái quá”
Câu nói này đặc biệt tàn nhẫn vì nó tấn công thực tế cảm xúc của một người. Khi bạn nói họ “quá nhạy cảm”, bạn không chỉ không đồng ý với phản ứng của họ mà còn đang nói rằng cảm xúc của họ cơ bản là sai.
Sự thật là độ nhạy cảm thường phản ánh các giá trị, kinh nghiệm trong quá khứ hoặc mức độ căng thẳng hiện tại của một người. Chỉ vì bạn không phản ứng với tình huống đó theo cùng một cách không có nghĩa là cảm xúc của họ không có thật và không hợp lệ.
Điều hầu hết mọi người hiểu sai về sự đồng cảm là bạn không cần phải thực sự hiểu và liên hệ được với những gì ai đó đang trải qua, bạn chỉ cần tin vào họ.
5. “Bạn luôn luôn…” hoặc “Bạn không bao giờ…”
Các câu nói tuyệt đối có vẻ không đáng kể, nhưng chúng có tác động thực sự lớn bởi chúng tấn công tính cách của một người, không phải hành vi của họ. Điều này khiến đối phương trở nên phòng thủ và ít có khả năng tham gia vào các cuộc thảo luận hiệu quả.
Khi mọi người nghe thấy họ “luôn luôn” làm điều gì đó sai hoặc “không bao giờ” làm điều gì đó đúng, họ cảm thấy tuyệt vọng về sự thay đổi. Thay vì thảo luận về sự cố cụ thể gây ra sự bực bội, mọi người bị mắc kẹt trong cuộc tranh luận về khuôn mẫu và lịch sử.
Người có trí tuệ cảm xúc cao tập trung vào các hành vi cụ thể và cảm xúc của chính họ: “Tôi cảm thấy bực bội khi … xảy ra”. Cách tiếp cận này giải quyết vấn đề mà không tấn công tính cách của người khác, tạo không gian cho sự thấu hiểu và thay đổi thực tế.
6. “Chuyện đó có gì to tát đâu”
Khi bạn giảm thiểu mối quan tâm của ai đó bằng câu nói này, bạn đang đưa ra phán xét về những gì nên hoặc không nên quan trọng đối với người khác. Nhưng cảm xúc không phải là những phương trình logic mà mọi người đều gán giá trị giống hệt nhau cho cùng một tình huống. Sự thất vọng “nhỏ” của ai đó có thể là giọt nước tràn ly trong một tuần khó khăn, hoặc nó có thể liên quan đến những vấn đề sâu sắc hơn mà bạn không hiểu.
Người có trí tuệ cảm xúc cao nhận ra rằng nếu điều gì đó quan trọng với người mà họ quan tâm, thì nó xứng đáng được thừa nhận, bất kể phản ứng cá nhân của họ là gì.
7. “Quên nó đi”
Câu nói này tiết lộ sự hiểu lầm hoàn toàn về cách cảm xúc và sự chữa lành của con người thực sự hoạt động. Khi bạn bảo ai đó “quên đi” bất cứ điều gì họ đang trải qua, bạn đang ám chỉ rằng họ chọn cảm thấy tồi tệ hoặc cố tình gây khó khăn. Nó ngụ ý rằng việc vượt qua nỗi đau cảm xúc nên dễ dàng như việc quyết định làm điều đó.
Người có trí tuệ cảm xúc cao không vội vã trong các quá trình cảm xúc của họ và họ cũng không mong đợi người khác làm như vậy.
8. “Tôi chỉ đùa thôi/Tôi chỉ thành thật thôi”
Phản ứng phòng thủ này là một cách cổ điển để tránh nhận trách nhiệm về tác động của lời nói của bạn. Có thể bạn chỉ đùa, nhưng người có trí tuệ cảm xúc cao hiểu rằng tác động là quan trọng bất kể ý định là gì. Bạn hoàn toàn có thể làm tổn thương ai đó khi cố gắng hài hước, giúp đỡ hoặc thành thật và phản ứng cảm xúc của họ không trở nên vô giá trị chỉ vì động cơ của bạn (được cho là) thuần khiết.
Câu nói này thường được sử dụng sau những trò đùa không phù hợp vượt qua ranh giới cá nhân hoặc sự thành thật tàn nhẫn thiếu sự cảm thông cơ bản. Người đưa ra bình luận gây tổn thương cảm thấy hài lòng về sự chân thật hoặc dí dỏm của họ trong khi hoàn toàn tránh né trách nhiệm về thiệt hại đã gây ra.
9. “Tôi hiểu chính xác cảm giác của bạn”
Mặc dù phản ứng này đến từ một mong muốn chân thành là muốn kết nối và thể hiện sự đồng cảm, nhưng nó thực sự có thể gây cảm giác bị bỏ qua. Thực tế là bạn không bao giờ có thể biết chính xác cảm giác của ai đó, ngay cả khi bạn đã ở trong một tình huống gần như giống hệt họ. Trải nghiệm của bạn là độc nhất của riêng bạn, được định hình bởi tính cách, hoàn cảnh, hệ thống hỗ trợ và vô số yếu tố khác nhau.
Người có trí tuệ cảm xúc cao chia sẻ kinh nghiệm của họ như một cách để thể hiện sự đoàn kết hơn là tuyên bố sự thấu hiểu y hệt. Họ có thể nói: “Tôi đã trải qua điều gì đó tương tự và có thể hình dung điều này phải khó khăn đến mức nào đối với bạn” … Cách tiếp cận này mang lại sự hỗ trợ chân thành trong khi tôn vinh tính độc đáo trong hành trình và nỗi đau của người khác.
10. “Mọi chuyện xảy ra đều có lý do”
Những người đang đối mặt với những thử thách nghiêm trọng không cần nỗi đau khổ của họ được biện minh, giải thích hoặc định hình lại thành một câu chuyện lớn hơn. Họ cần nỗi đau của họ được chứng kiến bằng sự cảm thông chân thành.
Người có trí tuệ cảm xúc cao sẽ ngồi lại với nỗi đau của người khác mà không vội vã làm cho nó thoải mái hoặc dễ chấp nhận hơn thông qua các giải thích tâm linh. Họ hiểu rằng đôi khi những điều tồi tệ, đau lòng xảy ra với những người tuyệt vời mà không có bất kỳ lý do rõ ràng nào và việc thừa nhận điều đó một cách trung thực là hoàn toàn ổn.
