Dù chỉ là món ăn dân dã, bún cá rô đồng lại được xem như “đặc sản trăm người mê”, trở thành lựa chọn của cả du khách lẫn người dân địa phương.
Hải Dương (nay sáp nhập thành Hải Phòng) từ lâu được biết đến như vùng đất giàu truyền thống văn hóa và ẩm thực phong phú. Nhắc đến địa phương này, nhiều người lập tức nhớ ngay đến bánh đậu xanh, rươi Tứ Kỳ, bánh đa gấc Kẻ Sặt, vải thiều Thanh Hà hay bánh gai Ninh Giang. Tuy nhiên, bên cạnh những đặc sản quen thuộc ấy, bún cá rô đồng cũng là món ăn nổi bật tạo nên dấu ấn ẩm thực riêng biệt cho vùng đất nằm giữa châu thổ sông Hồng. Dù chỉ là món ăn dân dã, bún cá rô đồng lại được xem như “đặc sản trăm người mê”, trở thành lựa chọn của cả du khách lẫn người dân địa phương.
Bún cá rô được bán ở nhiều tỉnh thành, thế nhưng muốn thưởng thức đúng chất bún cá rô đồng thì Hải Phòng là điểm đến khó có thể bỏ qua. Mỗi tô bún nóng hổi mang theo hương thơm đặc trưng của nước dùng trong, vị ngọt thanh nhưng vẫn đậm đà, thêm chút chua nhẹ tạo nên sự hài hòa vừa phải. Cá rô được chế biến thành hai dạng: cá rán vàng giòn tan và cá xào săn béo ngậy. Kết hợp cùng sợi bún trắng mềm, rau thơm và rau xanh tươi giòn, món ăn mang đến trải nghiệm vị giác trọn vẹn, vừa quen thuộc vừa mới lạ.
Nguồn gốc chính xác của món bún cá rô đồng Hải Phòng hiện vẫn chưa có tư liệu ghi chép cụ thể. Tuy nhiên, theo nhiều người dân địa phương, món ăn này đã gắn bó với họ từ rất lâu, ban đầu là món quà sáng bình dị rồi trở thành đặc sản thu hút du khách gần xa. Không phải là món ăn cầu kỳ hay thuộc hàng cao lương mỹ vị, bún cá rô đồng vẫn giữ được sức hút đặc biệt nhờ sự chỉn chu trong từng công đoạn chế biến và hương vị mộc mạc nhưng khó trộn lẫn.
Yếu tố quan trọng nhất làm nên hương vị đặc trưng của bún cá rô Hải Phòng chính là cá rô đồng tươi. Loại cá sinh trưởng tự nhiên trong đồng ruộng, có thịt chắc, thơm và ngọt. Cá sau khi được chọn lựa kỹ càng được làm sạch, luộc chín rồi gỡ thịt và xương riêng. Công đoạn gỡ thịt đòi hỏi sự tỉ mỉ để giữ miếng cá còn nguyên, không bị nát, bởi độ nguyên vẹn của thớ thịt quyết định phần lớn chất lượng của món ăn.
Phần thịt sau khi gỡ sẽ được chia làm hai phần: một phần đem chiên vàng giòn để tạo độ bùi và giòn rụm; phần còn lại được xào săn với gia vị cho thơm và thấm đều. Người chế biến thường ướp thịt cá với chút muối, tiêu và một lượng nhỏ bột nghệ để miếng cá khi rán lên có màu vàng đẹp mắt. Trong khi đó, phần đầu và xương cá được ninh kỹ rồi lọc lấy nước dùng. Nhờ được ninh hoàn toàn bằng xương cá rô đồng nên nước dùng có vị ngọt tự nhiên, thanh và đậm vị đặc trưng. Nhiều quán còn cho thêm hành khô và gừng đập dập để khử mùi tanh, đồng thời tăng độ thơm cho nồi nước lèo.
Rau ăn kèm với bún cá rô cũng là một yếu tố không thể thiếu. Thông thường, người dân Hải Phòng dùng rau cải hoặc rau cần bởi hai loại rau này khi chần lên sẽ giữ được độ giòn nhẹ, mùi thơm thoảng và vị thanh mát. Ngoài ra, một ít thì là, hành lá và vài lát ớt đỏ sẽ giúp tăng hương vị cho tô bún. Sự kết hợp hài hòa giữa nước dùng ngọt xương, miếng cá giòn rụm, cá xào mềm béo, sợi bún trắng dai nhẹ và rau xanh tươi tạo nên cảm giác tròn vị, không quá nặng cũng không quá nhạt.
Điều làm nên sức hấp dẫn bền bỉ của món ăn không chỉ nằm ở hương vị mà còn ở sự gần gũi. Từ những nguyên liệu quen thuộc như cá rô đồng, rau xanh, hành, gừng, người Hải Phòng đã tạo nên một thức quà quê đơn giản nhưng để lại ấn tượng khó quên cho bất kỳ ai từng nếm thử. Đây là món ăn vừa thể hiện tinh thần ẩm thực bản địa, vừa tôn vinh nguồn nguyên liệu từ đồng quê Việt Nam.
Ngày nay, du khách ghé Hải Phòng không chỉ tham quan các điểm đến nổi tiếng như Côn Sơn – Kiếp Bạc, đền Chu Văn An hay làng gốm Chu Đậu, mà còn dành thời gian để tìm thưởng thức một tô bún cá rô nóng hổi vào buổi sáng. Nhiều cửa hàng lâu năm tại thành phố Hải Phòng luôn đông khách, đặc biệt vào cuối tuần và dịp lễ.
Bún cá rô đồng Hải Phòng cũng phản ánh một đặc sắc trong ẩm thực vùng đồng bằng Bắc Bộ: sự tinh tế từ nguyên liệu dân dã. Không cần quá nhiều gia vị hay kỹ thuật phức tạp, món ăn vẫn gây ấn tượng nhờ cách xử lý nguyên liệu khéo léo và sự am hiểu hương vị của người bản địa. Từ việc chọn cá đúng chuẩn, gỡ thịt cẩn thận, chế biến từng phần thịt cá cho đến nấu nước dùng đều tuân theo những kinh nghiệm được đúc kết qua nhiều thế hệ.
Sự phát triển du lịch địa phương đã giúp món ăn này tiếp cận nhiều du khách hơn. Không ít người sau khi thưởng thức đã tìm hiểu thêm về cách chế biến, thậm chí mang cá rô đồng về tự nấu tại nhà.
Có thể nói, bún cá rô đồng không chỉ là đặc sản đặc trưng của Hải Phòng mà còn là niềm tự hào ẩm thực của vùng đất này. Những nguyên liệu mộc mạc đã tạo nên một món ăn đủ sức chinh phục thực khách cả nước. Trong nhiều năm tới, bún cá rô đồng được kỳ vọng sẽ tiếp tục xuất hiện trong các danh sách ẩm thực tiêu biểu của Việt Nam, đồng thời góp phần làm phong phú hơn trải nghiệm du lịch của du khách khi ghé thăm Hải Phòng.
