Ở Nam Định, thú vui chơi chợ Viềng vào đầu năm đã được truyền từ đời này sang đời khác, với mong muốn cầu may mắn, hy vọng cho một năm thuận lợi, mưa gió hòa hợp và làm ăn phát đạt.
Chợ Viềng, với "lời hẹn mua may bán rủi" vào ngày mồng 8 âm lịch hàng năm, đã trở thành một phần quen thuộc trong đời sống của người dân Nam Định cũng như văn hóa người Việt mỗi dịp Tết đến xuân về. Theo nhiều tài liệu và lời kể từ các bậc lão niên, vùng đất Nam Định trước đây có đến bốn chợ Viềng.
Chợ Viềng "mua may bán rủi" ở đâu?
Đầu tiên là chợ Viềng tại xã Mỹ Trung (huyện Mỹ Lộc), nhưng hiện nay, chợ này chỉ còn được biết đến như một địa danh. Chỉ cách thành phố vài cây số, khi nói đến "lên Viềng" hay "đến chợ Viềng", người ta thường hiểu rằng đang nhắc đến chợ ở Mỹ Trung.
Khi nói về "đi chợ Viềng" hay "đi chơi chợ Viềng", người ta thường nghĩ đến ba chợ khác, nơi mà tên gọi "Viềng" chỉ thực sự có ý nghĩa vào một ngày trong năm: chợ Viềng ở chợ Chùa (thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực), chợ Viềng Phủ Dầy (thôn Trung Thành, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản), và chợ Viềng Hải Lạng (huyện Nghĩa Hưng) thì nay đã ít người biết đến.
Hiện tại, chợ Viềng ở Nam Định chủ yếu hoạt động sôi nổi nhất tại chợ Viềng Phủ (huyện Vụ Bản) và chợ Viềng Chùa (huyện Nam Trực). Cả hai địa điểm này đều có những truyền thuyết riêng để khẳng định rằng chợ Viềng bắt nguồn từ nơi mình.
Có gì đặc biệt tại chợ Viềng chỉ họp duy nhất 1 lần trong năm?
Ở Nam Định, thú vui chơi chợ Viềng vào đầu năm đã được truyền từ đời này sang đời khác, với mong muốn cầu may mắn, hy vọng cho một năm thuận lợi, mưa gió hòa hợp và làm ăn phát đạt. Từ chiều mồng bảy tháng Giêng, không khí tại hai khu vực chợ này đã rộn ràng, đông đúc du khách từ khắp nơi đổ về. Không chỉ người dân Nam Định, mà còn có rất nhiều người từ các tỉnh Bắc Bộ, và cả miền Trung như Nghệ An, Thanh Hóa, cùng nhau đến trải nghiệm phiên chợ độc đáo này.
Mặc dù được gọi là “chợ”, nhưng chợ Viềng không bày bán những sản phẩm xa xỉ hay hào nhoáng như ở các hội chợ lớn. Các mặt hàng ở đây chủ yếu là cây trồng và vật nuôi: từ cây lấy gỗ, cây cảnh, các loại cây ăn quả cho đến cây cà, chanh, ớt. Ngoài ra, còn có những dụng cụ sản xuất nhỏ của nông dân. Người ta có thể tìm thấy từ cày, cuốc cho đến những vật dụng thiết yếu như quang thúng, đòn gánh, gạo, thịt, quần áo, giày dép… Bên cạnh đó, du khách còn có thể tìm thấy những bộ tế khí, lư hương bằng đồng và nhiều món đồ linh tinh khác.
Hàng hóa ở chợ Viềng được bày biện trong các lều quán tạm bợ hoặc đặt ở bất kỳ khoảng trống nào trong chợ, đúng với phong cách của chợ phiên truyền thống ở vùng quê Bắc Bộ. Một tấm bạt trải ra, bên trên là những công cụ nông nghiệp được rèn thủ công cùng vài chiếc thúng, đôi quang gánh, tạo nên vẻ đẹp riêng biệt của chợ Viềng vào mùa xuân.
Mua gì khi đến chợ Viềng?
Người tham gia chợ có thể thoải mái dạo chơi từ chiều đến tối, nhưng nếu muốn mua sắm, nhiều người tin rằng phải đợi đến đêm mồng 7 - rạng sáng ngày mồng 8 mới bắt đầu. Họ cho rằng như vậy mới thực sự là mua may, cầu điều lành, đúng thời điểm và vận may. Những người nông dân thường tìm mua các dụng cụ như liềm, lưỡi cuốc với hy vọng cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Trong khi đó, trẻ em thích thú khi được người lớn mua cho những món đồ chơi truyền thống như tò he rồng, phượng - một phần không thể thiếu trong tuổi thơ.
Tại chợ Viềng, các mặt hàng chủ yếu là nông cụ và sản phẩm phục vụ cho nông nghiệp như thúng, mủng, quang gánh, liềm, và cuốc xẻng. Nhiều người tin rằng, việc mua những vật dụng này tại phiên chợ duy nhất trong năm sẽ mang lại mùa màng bội thu và sự đủ đầy suốt cả năm.
Ngoài ra, người mua thường lựa chọn cây cảnh ở chợ Viềng với ý nghĩa nhận lộc đầu năm, từ cây cảnh cho đến các loại cây ăn quả. Bên cạnh đó, thịt bò được coi là lễ vật dâng lên Mẫu Liễu Hạnh, bởi vậy việc mua thịt bò tại phiên chợ này cũng mang ý nghĩa như một cách xin lộc từ Mẫu.
Điều đặc biệt của chợ Viềng là cả người mua lẫn người bán không quá đặt nặng vấn đề lợi nhuận. Họ cùng chung tâm lý “mua may bán rủi”, mong muốn đón chào một năm mới an lành, thuận lợi. Trong không khí vui vẻ, mỗi giao dịch không chỉ là trao đổi hàng hóa mà còn là gửi gắm những tình cảm, hy vọng tốt đẹp cho nhau trong dịp xuân mới, với ước muốn mang lại may mắn cho gia đình.
Với ý nghĩa "mua may, bán rủi" trong dịp đầu năm, khách đến chợ Viềng thường không cần mặc cả. Người dân tin rằng việc người bán không nói thách và người mua không mặc cả sẽ mang lại may mắn và thuận lợi cho cả hai bên, đồng thời tăng thêm niềm tin vào những điều tốt đẹp trong năm mới.
Do phiên chợ chỉ diễn ra một lần mỗi năm, rất nhiều du khách từ khắp nơi đổ về tham quan. Mặc dù đã có biện pháp kiểm soát an ninh, nhưng vẫn xảy ra một số tình huống như móc túi hay chen lấn. Do đó, người tham gia chợ cần chú ý bảo vệ tài sản cá nhân trong quá trình mua bán.
