Thứ quả đặc sản này có hình dạng giống như quả nho, khi còn non có màu xanh rồi chuyển sang màu đỏ tươi khi già và đến khi chín thì chuyển sang màu đỏ rượu, ăn có vị chua nhẹ, ngọt và chát nhẹ đầu lưỡi. Trong thời gian gần đây, loại quả này trở thành đặc sản “hiếm có khó tìm” được người dân thành phố tìm mua.
Vài năm gần đây, thị trường trái cây chứng kiến sự “lên ngôi” của một loại quả rất đỗi quen thuộc với người dân vùng quê nhưng lại khá mới lạ với người thành phố, chính là quả hồng quân, hay còn gọi là mận quân.
Nếu trước kia chỉ là cây dại hay thường trồng ở bờ rào để làm cảnh, thứ quả đỏ mọng, rụng đầy gốc, trẻ con tranh nhau nhặt ăn cho vui, thì nay hồng quân đã trở thành đặc sản được săn lùng. Tuy có thời điểm loại quả đặc sản này lên tới 80.000 đồng/kg nhưng vẫn không dễ để mua và thưởng thức.
Cây hồng quân còn có tên khác là cây bồ quân, cây bù quân, mùng quân trắng hay mùng quân rừng. Đây là loài cây thân gỗ thuộc họ nhà liễu sống ở vùng đất thấp hoặc rừng núi, phát triển nhiều ở vùng khí hậu nóng ẩm.
Từ Bắc vào Nam, chúng ta dễ dàng thấy cây hồng quân mọc dại khắp nơi. Trước đây, người dân thường trồng hồng quân quanh nhà để làm cảnh, bởi khi vào mùa, cả cây rực lên màu đỏ sẫm rất bắt mắt. Trái chín rụng nhiều đến mức chẳng ai nghĩ đến việc thu hái mang bán.
Thế nhưng, cùng với xu hướng tìm kiếm những loại trái cây độc lạ, hương vị tự nhiên và gắn với ký ức tuổi thơ, hồng quân dần được chú ý. Từ vài gánh nhỏ ở chợ quê, loại quả này nhanh chóng xuất hiện tại các chợ lớn và cả những cửa hàng trái cây cao cấp ở đô thị. Vì sản lượng ít, mùa vụ ngắn và màu sắc hấp dẫn, hồng quân trở thành hàng “hiếm”, giá cao nhưng vẫn rất được ưa chuộng.
Hồng quân có hình dáng khá giống nho, mọc thành chùm dày. Khi còn xanh, quả có màu đỏ tươi khi càng chín màu đỏ càng sẫm và bóng hơn. Từ tháng 8 âm lịch đến gần Tết Nguyên đán, cây bước vào thời điểm sai quả nhất, những trái hồng quân trên cây tạo nên sắc đỏ rực đẹp mắt.
Hương vị hồng quân là tổng hòa của vị ngọt thanh, chua nhẹ và hơi chát, tạo nên cảm giác rất riêng. Người dân ở các vùng quê có thói quen bóp nhẹ quả cho mềm, khiến lớp vỏ hơi nứt rồi mới ăn. Khi đó vị chát gần như biến mất, chỉ còn lại vị ngọt mát, thanh dịu. Ngoài ăn tươi, hồng quân còn có thể chấm muối ớt, ngâm rượu hoặc làm siro để pha nước uống.
Để lựa chọn quả hồng quân khá đơn giản, không phức tạp giống như các loại trái cây khác. Để chọn lựa những quả hồng quân ngon, bạn nên chọn những quả có màu đỏ đậm hoặc màu đỏ tía.
Tuy nhiên, cũng không nên chọn những quả hồng quân bị thâm, dập vì điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng, ăn sẽ không còn ngon.
Để bảo quản quả hồng quân, bạn cần rửa sạch chúng và có thể ngâm chung với nước muối để loại bỏ các vi khuẩn.
Không chỉ ngon mắt, lạ miệng, hồng quân còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Theo các tài liệu, loại quả này giàu vitamin C, vitamin A, polyphenol và chất chống oxy hóa, giúp hỗ trợ tăng đề kháng, tốt cho da và hệ tiêu hóa. Hàm lượng chất xơ trong hồng quân giúp cải thiện đường ruột và hạn chế táo bón, đặc biệt phù hợp với trẻ em.
Bên cạnh đó, anthocyanin - sắc tố tự nhiên tạo nên màu đỏ của quả còn là hợp chất giúp chống viêm và giảm mệt mỏi. Nhờ những lợi ích này, nhiều người coi hồng quân như một loại quả cho sức khỏe.
Xưa chỉ là loài cây mọc dại, trồng ở bờ rào nay hồng quân đổi đời thành đặc sản. Bạn có thể tìm kiếm nhiều loại quả này ở các khu chợ địa phương. Giá dao động từ 60.000-80.000 đồng/kg.
Hiện tại, quả hồng quân có mặt tại nhiều địa phương như Nghệ An, Hà Tĩnh, Gia Lai, Đồng Tháp, Cà Mau nhưng nổi tiếng nhất vẫn là vùng Bảy Núi của An Giang. Tại đây, cây mọc tự nhiên dọc các triền núi như núi Cấm, núi Dài, núi Cô Tô... Vào mùa, người dân địa phương thường mang theo gùi và dao nhỏ để hái từng chùm đỏ mọng, sau đó gom lại đem bán cho thương lái. Một cây hồng quân có thể cho thu hoạch liên tục trong khoảng hai tháng, mỗi đợt cách nhau ba đến bốn ngày.
Cây khá dễ trồng và thích hợp với khí hậu nhiệt đới nên một số nông dân đem hồng quân về vườn nhà để trồng. Theo những người dân có kinh nghiệm, nếu gieo bằng hạt, cây cho trái sau khoảng năm năm và có tuổi thọ cao. Tuy nhiên, nhiều nhà vườn chọn phương pháp chiết cành để rút ngắn thời gian xuống còn ba năm và giúp cây ít gai hơn, thuận tiện cho việc thu hái.
Mặc dù được yêu thích, hồng quân vẫn là loại trái cây hiếm trên thị trường. Thời vụ ngắn, vỏ mỏng dễ dập khiến việc vận chuyển gặp nhiều khó khăn. Chỉ cần bảo quản không đúng cách, quả có thể hỏng nhanh trong vòng một đến hai ngày.
Khi chín quả hồng quân tím mọng, trông rất bắt mắt nhưng muốn ăn ngon khách phải vò giữa 2 lòng bàn tay để giảm vị chát.
Do tính chất dễ hư hỏng, hồng quân ít khi xuất hiện quanh năm hay có mặt đại trà như các loại trái cây khác. Đây cũng là lý do khiến giá thành luôn cao hơn mức trung bình nhưng vẫn không kịp đáp ứng nhu cầu của thị trường. Hiện tại giá hồng quân dao động từ 60.000-80.000 đồng/kg, ở các thành phố khi hút hàng thì giá có thể lên đến 90.000-100.000 đồng/kg.
Từ cây mọc dại, chỉ được trồng làm cảnh nay hồng quân đổi đời thành đặc sản được dân thành phố săn lùng. Hơn hết, hồng quân tạo nên hương vị rất riêng cùng cách ăn độc đáo nên chinh phục được trái tim của nhiều thực khách.
